Özen Yula’nın “Sır” anlatısında anlatım teknikleri

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 401 - 415, 23.10.2023

Murat Tan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379175

Öz

Anlatıların üslubunu oluşturan temel unsurlardan biri olan anlatım tekniği, yazarın, okuyucuya aktarmak istediği duygu, düşünce, bilgi, mesaj vb.nin estetik ifade şekli ve yoludur. Geçmişten bugüne, ortaya çıkan sanatsal, sosyal, bilimsel vb. gelişmelerin etkisiyle çeşitlenen anlatım teknikleri, anlatıların giderek karmaşık bir hâl almasında ve nitelikli sayılmasında önemli role sahiptir. Bu çalışmanın amacı, edebî eserlerinde postmodern açılımlara yer veren Özen Yula’nın “Sır” adlı anlatısında ön plana çıkan anlatım tekniklerini tespit etmek ve -metinden alınan örnekler üzerinden- kullanım biçimine göre değerlendirmektir. Çalışmanın giriş kısmında, incelenen eser ve yazarı ile ilgili bazı temel bilgilere yer verilmiştir. İnceleme kısmının başında anlatım tekniklerinin anlatılardaki işlevine ve önemine değinildikten sonra anlatım tekniklerinin “Sır”da nasıl yer aldıkları üzerinde durulmuştur. “Sır”da ön plana çıkan ve değerlendirilen anlatım teknikleri tasvir, laytmotif, diyalog, iç diyalog, iç monolog, geriye dönüş, özetleme ve kolajdır. Yula “Sır”da, bu anlatım teknikleri vasıtasıyla, bireyin psikolojik durumu, karmaşık iç dünyası, yabancılaşması, kimlik probleminin yanı sıra modern çağın bir yaşam gerçekliği olan parçalanmışlığı ve kopukluğu kurgusal gerçeklik üzerinden ortaya koymuştur. Trajik olaylarla baş edemeyip dağılan bir aileyi konu alan “Sır”da başvurulan üstkurmaca yapı, metinleraraslılık/türlerarasılık ve anlatım teknikleri metnin çok anlamlılığını ve çok sesliliğini sağlamıştır. Ayrıca bu anlatım araçları; olay, kişi, mekân, mesaj, izlek gibi anlatı unsurlarını detaylandırmış ve “Sır”a postmodern açılımları barındıran özgün bir anlatı kimliği kazandırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk edebiyatı, Özen Yula, Sır, anlatım teknikleri, anlatı

Kaynakça

• _____. (2006). Redhouse Sözlüğü. 19. baskı, İstanbul: Redhouse Yayınevi.
• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2016). Kolaj Nedir? Louıs Aragon Örneği Yeni. Türk Edebiyatı Araştırmaları. Ocak-Haziran/7:15.
• Arı, Z. (2008). Ferit Edgü’nün Öykü ve Romanlarında Anlatım Teknikleri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 1. baskı, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Berger, J. (2007). O Ana Adanmış. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berman, P. S. (Yapımcı). Cohen, L. (Senarist). Cromwell, J. (Yönetmen) (1934). Of Human Bondage (Film). Amerika Birleşik Devletleri, RKO Radio Pictures (Film şirketi).
• Considine, Jr. J. W. (Yapımcı), Meehan, J., Schary, D. (Senarist). Taurog, N. (Yönetmen). (1938). Boys Town (Film). Amerika Birleşik Devletleri, Metro-Goldwyn-Mayer (Film şirketi).
• Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş 2- Hikâye-Roman- Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2016). Oyunda Oyun Postmodern Roman. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm. Ankara: Hece Yayınları.
• Kubilay, A. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Meriç, S. (2010). Özen Yula’nın Oyunlarında Kimlik, Ötekilik ve Birey Sorunsalı. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Moran, B. (1991). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1- Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sazyek, H. (2006). Kolaj ve Romandaki Yeri. Kitap-lık. S 92, s. 92-99.
• Sert, S. (2021). Özen Yula: Yazı Yolunu Bulur, (Söyleşi). Gazete Duvar. Sayı 147.
• Tekin, M. (2001). Roman Sanatı I (Romanın Unsurları). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Utnam, F. W. P. (1989). Çoklu Kişilik Bozukluğu-Teşhis ve Tedavi. Çev.: Mustafa Topal, İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
• Yula, Ö. (1994). Kayıpkent Üçlemesi. İstanbul: Mitos Yayınları.