Sinemada alternatif bir bağımlı örneği: Her Şeyim Satılık filmi

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 832 - 841, 23.10.2023

Arzu Karasaç Gezen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379231

Öz

Toplumla karşılıklı bir etkileşim içinde olan sinema, toplumsal gerçekleri yansıtabilme ve etkileyebilme potansiyeline sahiptir. Bu anlamda sinemada toplumsal sorunların ele alınması, toplumun dikkatinin bu konulara çekilmesi ve farkındalık yaratılması sıklıkla rastlanan bir durumdur. Toplumsal bir sorun olan bağımlılık da sinemada ele alınan konular arasında yer almaktadır. Bağımlılığın sinemada sunumuna bakıldığında ağırlıklı olarak “suç”, “hastalık”, “kaçısı olmayan durum ” temalarının öne çıktığı; bağımlı kişilerin ise “düşük benlik saygısına sahip, zayıf”, “çaresiz” kişiler veya “kurban” rolünde resmedildiği görülmektedir. Sinemada, bağımlı kişiye ve bağımlılığa katı toplumsal parametrelerle yaklaşılarak ahlakileştirme ve marjinalleştirme ekseninde bir anlatının varlığından söz etmek mümkündür. Toplumda bağımlılığa yönelik bakış açılarının oluşmasında medyanın önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu nedenle medyada yer alan bağımlılıkla ilgili içerikler ve bunların nasıl sunulduğu, konuya yönelik toplumsal algının şekillenmesinde etkili olmaktadır. Bu çalışma, bağımlılığın sinemada nasıl sunulduğuna odaklanmıştır. Çalışmada amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak alkol bağımlılığını konu alan Her Şeyim Satılık (Dan Rush/2011) filmi analiz edilmiştir. Bağımlılığın sinemada ihmal edildiği düşünülen nüks (yinelenme) aşamasını konu alması filmin seçiminde belirleyici olmuştur. Çalışmada ideolojik film eleştirisi tekniği kullanılmış ve “konu, tema, anlatı yapısı, karakterler, ikonografi ve müzik” kategorileri çerçevesinde film çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucunda filmin iyileşme sürecine yönelik umut vaad eden bir anlatıya sahip olduğu görülmüştür. Bu anlatıda bağımlı bireyin, üstün yeteneklere ve erdemlere sahip olması gerekmediği, kendi kendine madde kullanımını bırakabileceği, kendini başarısız hissetmemesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu yönleriyle filmin anlatısı konuyla ilgili popüler film anlatısından uzaklaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık, Madde Bağımlılığı, Sinema, Medya, Sağlık İletişimi

Kaynakça

• Balseven, A., Özdemir, Ç., Tuğ, A., Hancı, H. ve Doğan, Y. B., (2002). Madde Kullanımı, Bağımlılıktan Korunma ve Medya, Sted, 11(3), s. 91-93.
• Çoban, M. (2021). Various portrayals of drugs and drug abuse in Turkish cinema: A sociological analysis of drug-related Turkish movies. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, XX,X-X.
• Diehl, H. A. (2016). Wasted: Performing Addiction in America. Ashgate Publishing, Ltd.
• Evren, C. E. (1997). Bağımlılık Bir Beyin Hastalığıdır. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 7(1-4), s.52-57.
• Hersey, C. (2005). Script{ing) treatment: representations of recovery from addiction in Hollywood film. Contemporary Drug Problems, 32/Fall, 467-493.
• Hirschman, E. C. (1992). Mundane addiction: The cinematic depiction of cocaine consumption. Advances in Consumer Research, 19, 424-428.
• İnal, Ayşe. (2010). Eleştirel Söylem Çözümlemeleri ve Medyada Türler. Medyadan Söylemler içinde.(T. Durna, Der.). İstanbul: Libra Kitap
• Kalyoncu, A., Mırsal, H., Pektaş, Ö., Yazıcı, A. H., Mırsal, N.,Beyazyürek, M. (2001). Alkol Bağımlılığında Nüks Nedenleri. Bağımlılık Dergisi, c.2, s.2, s.61-63.
• Karasaç Gezen, A. (2018). Uyuşturucu Bağımlılığının Yazılı Basında Temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi , Sayı 47 / Güz. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Süreli Elektronik Dergi
• Maxwell, J. A. (2013). Qualitative Research Design an Interactive Approach. California: Sage Publication.
• Ögel, K. (2010). Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları: Tanı, Tedavi ve Önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.
• Özden, Z. (2014). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi [Film Criticism: Fundamental Approaches to Film Criticism and Genre Film Criticism]. Ankara: İmge
• Sağlık Bakanlığı, (2023). Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-ve-madde-bagimliligi-ile-mucadele db/dokumanlar/20182023_Uyusturucu_ile_Mucadele_Ulusal_Strateji_Belgesi_ve_Eylem_Plani.pdf Erişim Tarhi: 10.06.2023
• Sulkunen, P.(2007). Images of Addiction: Represantations of Addictions in films. Addiction Research and Theory. December, 15(6), 543-559.
• TBMM, (2008). Uyuşturucu Başta Olmak Üzere Madde Bağımlılığı ve Kaçakçılığı Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. Ankara: TBMM
• United Nations Office On Drugs And Crime (2021). World Drug Report 2021. https://www.unodc.org/unodc/en/data-and-analysis/wdr-2021_booklet-2.html
• Uzbay, İ., Tayfun (2009). Madde Bağımlılığının Tarihçesi, Tanımı, Genel Bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi. S: 21-22, s.6-16. Ankara: Türk Eczacılar Birliği
• Wedding, D. (2000). Alcoholism in the Western genre: The portrayal of alcoholism and alcohol in the Western genre. Journal of Alcohol and Drug Education, 46(2), 3-11. Filmler
• Rush, Dan (Yönetmen). (2011). Her Şeyim Satılık. [Film]. Amerika Birleşik Devletleri: Marty Bowen, Wyck Godfrey, Birdsong Pictures, Nationlight Productions, Temple Hill Entertainment.
• Mandoki, Luis (Yönetmen). (1994). Erkek Severse. [Film]. Amerika Birleşik Devletleri: Jon Avnet, Jordan Kerner, Touchstone Pictures, Avnet/Kerner Productions.
• Thomas, Betty (Yönetmen). (2000). 28 Gün. [Film]. Amerika Birleşik Devletleri : Celia D. Costas, Columbia Pictures Corporation, Tall Trees Production.
• Harrison, John Keith (Yönetmen). (2010). Sevgi Yetmediğinde. [Film]. Amerika Birleşik Devletleri : Terry Gould, Hallmark Hall of Fame.