“Hadi Be Oğlum” filmindeki baba temsilinin Greimas’a özgü eyleyensel örnekçeyle incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 936 - 963, 23.10.2023

Ismail Baydili , Yeşim Argın

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379247

Öz

Türk toplumunda tarih boyunca, toplumsal ve kültürel yapı sürekli olarak değişime uğramış ve bu değişimler, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik faktörlerle birlikte Türk aile yapısını da yeniden şekillendirmiştir. Özellikle kentleşme ve şehir yaşamının yaygınlaşması, çekirdek aile modeline doğru bir evrimi beraberinde getirmiş ve aynı zamanda kadınların iş hayatına katılımı, anne ve baba rollerinde bazı değişikliklere yol açmıştır. Modern dönemde, anne ve baba rollerinin değişim ve evrim geçirdiği, aynı zamanda tamamlanmamış ailelerde büyüyen çocukların da olduğu bilinmektedir. Bu önemli toplumsal değişiklikler, sinemada da yansıtılmıştır çünkü sinema, toplumsal ve kültürel değerleri aktarmada önemli bir araç olarak hizmet vermektedir. Bu nedenle, sinema yapıtlarında sık sık aile ve aile içinde anne, baba ve çocuk rollerinin temsillerine rastlamaktayız. Bu çalışmada amaçlı örnekleme yöntemleri içerisinden ölçüt örneklemle belirlenen Hadi Be Oğlum filmi incelenmiştir. Filmin içerisindeki baba karakterlerinin nasıl tasarlandığını, baba ile oğul arasındaki iletişimin çocuk üzerindeki etkisinin nasıl anlatıldığını ve bu baba temsillerinin Türk kültürü ve aile yapısı bağlamındaki anlamlarının nasıl ifade edildiğini anlamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, "Hadi Be Oğlum" filmi Greimas’a Özgü Eyleyensel Örnekçeyle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, Türk toplumunda koruyucu baba rolünün hala varlığını sürdürdüğünü, ancak aynı zamanda tamamlanmamış aile yapılarının da temsil edildiğini göstermektedir. Ayrıca, babaların çocuklarıyla ilgilenme ve iletişim kurma biçiminin önemli bir şekilde vurgulandığı ve bu faktörün çocukların başarısı üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, Baba, Çocuk, Aile, Greimas

Kaynakça

• Abisel, N. (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Akbaş, Ö. Z., ve Dursun, C. (2020). Teknolojinin Aileye Etkisi: Değişen Ailenin Dijital Ebeveyn ve Çocukları. Turkish Studies-Social, 15(4), 2245 2265
• Akerson F. E., (2016). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Akyüz, M. ve Altun, F. (2022). Aileye Yönelik Sosyal Politikaların Süreç Analizi Yoluyla İncelenmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 6(2), s.170-184.
• Arğın, E. (2019). Sinan Çetin’in Propaganda Filminin Greimas’ın Eyleyensel Örnekçesine Göre Çözümlenmesi. Erol G. ve Sadakoğlu M. C. (ed.), Türk Sinemasını Yeniden Okumak, Değişen Öykü Karakter ve Mekân Anlayışları Üzerine içinde. İstanbul: Hiper Yayıncılık.
• Aydın, O. Ş. (2017).Bir Görsel Tarih Anlatisi Olarak Ayla Filminin Greimas’in Eyleyensel Örnekçesine Göre Çözümlenmesi.The Journal Of Social Sciences DOI:10.16990/SOBIDER.3925. 91-100.
• Aydoğan, D. (2020). Hegemonik erkeklik krizi ve Yeni Türk Sineması’nda Erkeklik Halleri. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 1-24.
• Bağder, D. (1999). Sinema Göstergebilimi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 10, 143-152.
• Baloğlu, U. (2013). Wıllıam Shakespeare’ın Hamlet Yapıtının A. J. Greımas’ın Eyleyensel Örnekçesine Göre Çözümlenmesi. The Turkish Online Journal Of Design Art And Communication, 3 (1), 58-65. Retrieved From Http://Dergipark.Org.Tr/Tojdac/İssue/13012/156786
• Bostan, E. (2013). Yeni Türk Sineması (2000’li yıllar). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bozok, M. (2018). Ebeveynlik, Erkeklik ve Çalışma Hayatı Arasında Türkiye’de Babalık. AÇEV (Anne Çocuk Eğitim Vakfı), 1-4, Istanbul.
• Boztepe, V. (2017). 1960 ve 1980 Askeri Darbelerinin Türk Siyasal Sinemasına Etkileri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (27), 153-179
• Çabuklu, Y., (2017). Toplumsal Kurgular ve Cinsiyetçilik. İstanbul: Everest Yayınları.
• Can, İ. (2019). Ailenin Tarihsel Gelişimi: Dünü, Bugünü ve Yarını. Aydın M. (Ed) Sistematik Aile Sosyolojisi içinde (s. 65-91). Konya: Çizgi Kitapevi.
• Çomak, M., İşeri, K., A. Karakul, S. (2020). Benlem Öyküsünün Göstergebilimsel Çözümlemesi. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:7, Sayı:1, ss. 1-24.
• Connell, R. W. (1998) Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, Toplum, Kişi ve Cinsel Politika (Çev. Soydemir C.) İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Çopuroğlu, Y. C. ve Mengi, A. (2014). Toptumsal Dışlanma ve Otizm. Electronic Turkish Studies, 9(5), 607-626.
• Crespi, I., ve Ruspini, E. (2015). Transition to fatherhood: New perspectives in the global context of changing men's identities. International review of sociology, 25(3), 353-358.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (3. Baskıdan Çeviri). (Çeviri Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Demir, Z. (2021). Değişen Toplumlarda Ailenin Değişmeyen Özellikleri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 21(2), 770-791.
• Ekiz, F. Y. (2020). Kemal Sunal Filmlerinde Anne ve Baba Temsili. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Elkind, D. (1999). Çocuk ve Toplum, (Çev. Öngen, D.), Ankara: Ankara Üniversitesi ÇOKAUM Yayınları, No:3.
• Erkut, Z., Balci, S., ve Yildiz, S. (2017). Tarihsel süreç içinde çocuk. Çocuk ve Medeniyet, 2(3), 17-28.
• Franklin, B. (1993) Çocuk Hakları. (Çev. Türker A.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gönül, D. A. (2021). “Gökyüzü Ne Kadar Yüksek?" Kitabının Aj Greimas'ın Göstergebilimsel Çözümlemesi İle İncelenmesi. Sözelti Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Dergisi.
• Greimas, A. J., Perron P.,Collins F. (1989). “On Meaning." New Literary History 20. No. 3 (1989): 539-50. Doi:10.2307/469352
• Güçhan, G. (1991). Toplumsal Değişme ve Türk Sineması: Kente Göç Eden Insanın Türk sinemasındaki Değişen Profili. Anadolu University (Turkey).
• Gülçur A., S., (2016) Türk Sinemasında Yeşilçam Dönemi. Bu Toprakların İletişim Tarihi İçinde. (Ed. Engin Çağlak) Ankara: Nobel. S. 227-235
• Güler D., ve Ulutak N. (1992). Aile kavramının Tarihsel Gelişimi ve Türk Toplum Yaşantısında Aile, Kurgu Dergisi (11), s. 51-76.
• Güneş, A. (2014). Melih Gülgen'in Tatar Ramazan Sürgünde Filminin Greimas'ın Eyleyenler Modeline Göre Çözümlemesi. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 3 (5) , 1-31 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/isauicder/issue/31610/375936
• Hatipler, M. (2021). Modernizm ve Postmodernizm Sürecinde Aile Erişim Linki: Https://Haberajandanet.Com/Article/Modernizm-Ve-Postmodernizm-Surecinde Aile/Khfeyalfx7ol3a8kwbbe#:~:Text=Postmodernizmin%20birinci%20aile%20modeli%20olan,İlgi%2c%20ili%C5%9fki%20ve%20sorumluluklar%C4%B1%20yoktur.
• https://www.beyazperde.com/filmler/film-260240/basin-elestrileri/#:~:text=S%C3%B6zc%C3%BC,-Yazar%3A%20Burak%20G%C3%B6ral&text=Filmde%20dile%20getirilmese%20de%20Efe,detaylar%20Asperger%20sendromunu%20akla%20getiriyor.
• İnci, Ü. H. (2023). Kemal Sunal Filmlerinde “Baba” Figürünün Temsili. Lokum Sanat Ve Tasarım Dergisi, 1 (2) , 165-180.
• İpek, Ö. (2016). Muhalif Sinema ve 2000’li Yıllar Türkiye Sinemasından Muhalif Görünümler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Karadoğan, U. C. (2019). “Çocuk ve Çocukluk” Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet, 4(7), 195-226.
• Koçak, D. (2018). Türk Sinema Tarihine Bir Katkı: Tarihsel Süreç İçerisinde Milli Mücadele Konulu Üç Film. Atatürk Dergisi, 7 (2) , 97-118
• Kongar, E. (1996). Türkiye Üzerine Araştırmalar: İzmir: Kentsel Ailenin Değişimi Kayseri: Kent Planlaması İçin Toplumsal Araştırma Altındağ: Yerleşik Bir Gecekondu Bölgesi (2. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Maşalı, M. (2023) Taha Abdurrahman’ın Zaviyesinden Postmodern Aile ve Ahlaki Değerlerde Tersine Dönme. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (50), s.137-157.
• Medin B. (2019). Film Anlatısında Kahramanın Değişen Özne Konumu: Başkalarının Hayatı Filmi Örneği. Erciyes İletişim Dergisi - Issn: 1308-3198. 6 (1), 149-168. Https://Dergipark.Org.Tr/Download/Article-File/630654.
• Meşeli, E. (2021). Yeşilçam Sinemasındaki Baba Tipinin Atalar Kültü Bağlamında İncelenmesi, Türk Dünyası Akademik Bakış, 18 (76), 90-109. Doı: 10.52703/Ay.16
• Önder, S., ve Baydemir, A., (2005). Türk sinemasının gelişimi (1895-1939). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 113-135
• Özgür, Ö. (2017). Türk Sinemasında Baba Temsili. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Özön, N. (1985). Sinema uygulama sanatı tarihi. İstanbul: Hil Yayınları.
• Parsa A.F., ve Olgundeniz S. S., (2014). İletişimde Göstergebilim ve Anlamlandırma Sürecini Örneklerle Değerlendirme. Güneş A. (Ed.) İletişim Araştırmalarında Göstergebilim Yazınsaldan Görsele Anlam Arayışı içinde, Konya: Literatürk Academia.
• Parsa, A. (2012). Sinema Göstergebiliminde Yapısal Çözümleme: Sinemasal Anlatı Sunumu ve Kodlar. Görsel Metin Çözümleme (Ed. Özlem Güllüoğlu). Ankara: Ütopya Yayınevi, 11-34.
• Pösteki, N., (2004) 1990 Sonra Türk Sineması, İstanbul: Es yayınları.
• Postman, N. (1995) Çocukluğun Yokoluşu. (Çev. İnal K.), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Propp, V. (1985). Masalın Biçimbilimi. Çev., Mehmet Rifat ve Sema Rifat. İstanbul: BFS Yayınları.
• Rifat M., (2007). Homo Semioticus ve Genel Göstergebilim Sorunları. İstanbul: Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık.
• Sağlam, M., & Neriman, A. R. A. L. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 1(2), 43-56.
• Savci, İ. (1999). Toplumsal Cinsiyet ve Teknoloji. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(01) s. 123-142.
• Sığırcı İ., (2017). Göstergebilim Uygulamaları Metinleri Görselleri Sanat Yapıtlarını Ve Olayları Okuma. 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sormaz, F., ve Yüksel, H. (2012). Değişen çocukluk, oyun ve oyuncağın endüstrileşmesi ve tüketim kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11(3) s. 985 -1008.
• Sözen, E. (1999). Söylem Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınlar
• Telli, A. A. (2014). 3-6 Yaş Grubu Çocuğu Olan Babaların Babalık Rolü Algısı ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ebelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Tin, N. ve Alptekin, D. (2022). Tarihsel Süreçte Babalık Deneyimlerinin Toplumsal Cinsiyet Analizi. Sosyoloji Dergisi, (43), s.155-191.
• Torres, C., Vallejo-Huanga, D. ve Ocana, XR (2021). Postmodern bağlamda aile işlevleri ve değişimlerinin niceliksel değerlendirmesi. Helyum, 7 (6).
• Uğur, S. B., (2018). Geçmişten günümüze şekillenen çocukluk algısı ve çocuk yetiştirme pratikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(45), 227-247.
• Uluyağcı, C. (2001). Sinemada erkek imgesi: farklı sinemalarda aynı bakış. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi, 18(18), 29-39.
• Ünal, F. ve Kök, E. E. (2015). 0-6 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Babalık Rolüne İlişkin Görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research. Online, http://dergipark.gov.tr/ijsser 1(4): 1142-1153.
• Yüksel Akıncı, N. A. (2015). Kültürel bir ürün olarak Türkiye’de sinema filmlerinde okul, öğretmen ve öğrenci temsilleri. Global Media Journal TR Edition, 6(11), 1-17.
• Yurdigül, A. ve Deveci M., (2021). Yeni İletişim Teknolojileri Ekseninde Ebeveynliğin Dönüşümü: Fırsatlar Tehditler. Zinderen A. (Ed.) Dijital Sosyoloji Çalışmaları içinde Ankara: Nobel. s. 139-159.