Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin kültürel uyuşmazlık sürecinde kullandıkları uyum ve kaçınma stratejileri

Yıl 2023, Sayı: 37, 68 - 88, 21.12.2023

Tayyibe Borazanoğlu Behice Varışoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.1405706

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de öğrenim gören ve Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin kültürel uyuşmazlık sürecinde kullandıkları uyum ve kaçınma stratejilerini belirlemektir. Fenomenolojik araştırma deseni ile süreç yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Türkiye’de Türkçe öğrenen yabancı öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemini ise uygun örnekleme tekniği ile seçilen öğrenciler (N=118) oluşturmaktadır. Yarı yapılandırılmış bir görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın verileri içerik analiziyle çözümlenmiştir. Bu çalışmanın en genel sonuçlarından birisi çalışmaya veri sağlayan öğrencilerin kaçınma stratejilerinden daha çok uyum stratejilerine eğilimli olduklarıdır. Yabancı öğrencilerin en çok uyum eğilimi gösterdikleri kültürel uyuşmazlık durumları yeme içme ile dil ve iletişim durumları olmuştur. Kaçınma eğilimi gösterdikleri tek durum barınma konusunda gerçekleşmiştir. Kültürel uyuşmazlık sürecinde en çok kullanılan uyum stratejileri giyim kuşam bağlamında hoş karşılama, iyi davranma, umursamama, kültürünü yansıtma; dil ve iletişim bağlamında telefondaki çeviri uygulamasını kullanma bir görevli/arkadaş/ yakınından yardım isteme, İngilizce konuşma; barınma bağlamında ikna etme, garanti verme, anlayışla karşılama, güven sağlama; yabancılık algısı bağlamında umursamama, güvenilir olduğuna ikna etme, yaşantısına devam etme; yeme içme bağlamında tadına bakma, saygısızlık etmeme, nazik olma; hedef kültürün âdet ve gelenekleri bağlamında kendi geleneklerine benzer bulma, yaşlılara /büyüklere saygı duyma, kültüre saygı gösterme ve yapmayı istemedir. Kültürel uyuşmazlık sürecinde en çok kullanılan kaçınma stratejileri ise giyim kuşam bağlamında görmezden gelme; dil ve iletişim bağlamında telefondan konum veya harita açma; barınma bağlamında yeni bir ev arama / bulma; yabancılık algısı bağlamında uzaklaşma, problem çıkarmama, tepkisiz kalma; yeme içme bağlamında tadına bakıp bırakma, açık bir dille reddetme, malzemeleri sorma; Türk âdet ve gelenekleri bağlamında kültürel farklılıklara sahip olma ve açık bir dille reddetme stratejileridir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe Öğretimi, Kültürel Uyuşmazlık, Uyum, Kaçınma, Strateji

Kaynakça

• Alyılmaz, C. & Er, O. (2018). İkinci dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin Türk kültürüne yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1269-1285.
• Aslan, A. (2021). Arabuluculuk ve iletişim. Konya: L-T.
• Avcı, M. (2006). Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39-63.
• Başaran Alagöz, S. & Geçkil, T. (2017). Yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin sorunlarının incelenmesi: Konya ili örneği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(4), 279-285.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Boylu, E., & Çangal, Ö. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde dil ihtiyaç analizi: İran örneği. International Journal of Language Academy, 2(4), 101-136.
• Bölükbaş, F., & Keskin, F. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metinlerin kültür aktarımındaki işlevi. TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları (Ed. H. Ekşi). İstanbul: EDAM.
• Çakırer Özservet, Y. (2016). Uluslararası göç, yerel yönetimler ve toplumsal uyum. TBB İller ve Belediyeler Dergisi, 813, 48-55.
• Çalık, A. (2021). Duygusal zekâ ve örgütsel çatışma yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çalışkan, N., ve Çangal, Ö. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde dil ihtiyaç analizi: Bosna-Hersek örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 310-334.
• Çelik, C. (2008). Almanya’da Türkler: Sürekli yabancılık, kültürel çatışma ve din. Milel ve Nihal, 5 (3), 105-142.
• Çelik, Ö. (2019). Sakarya Üniversitesi’nde okuyan Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin karşılıklı algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Sakarya.
• Demir, A., & Açık, F. (2011) Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. TÜBAR XXX2011, 30, Güz 2011.
• Demir, D. (2014) Yabancı dil olarak Türkçe öğretim kitaplarının kültürel içeriği. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, Yaz (I), 53-61.
• Durmuş, M. & Sumruk Ateşgül, H. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel içeriklerin seçimi, sunumu ve öğreticilerde kültürlerarası yeterlilik geliştirme. (Edit. E. Özkan). Yabancılara Türkçe öğretimi içinde (s. 111-133). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Eğinli, A. T., & Yalçın, M. (2016). Kültürlerarası yeterliliğin gelişmesi ve kültürlerarası uyum. Global Media Journal TR Edition, 7(13) Güz/Fall, 6-27.
• Erdem, R. & Günlü, E. (2006). İletişim eğilimlerinin yüksek bağlam-düşük bağlam ayırımı ile incelenmesi: hastane çalışanları örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(2), 177-193.
• Garabayev, B. (2000). Türkiye’de yüksek öğrenim gören Türk Cumhuriyetleri öğrencilerinin uyum sorunları ve Türkiye ve Türklere ilişkin kalıp yargılar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Genel, P. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe ve Korece öğretim kitaplarının kültürel unsurlar açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Güçlü, N. (1996). Yabancı öğrencilerin uyum problemleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 101-110.
• Güleç, İ. ve İnce, B. (2013). Türkçe öğrenen yabancıların günlük yaşama ilişkin kültürel algıları üzerine bir araştırma. Sakarya University Journal of Education, 3(3), 95-106.
• Karababa, Z. C. C. (2009). Teaching Turkish as a foreign language and problems encountered. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 265-278.
• Kıroğlu, K., Kesten, A., & Elma, C. (2010). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu lisans öğrencilerinin sosyo-kültürel ve ekonomik sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 26-39.
• Kiraz, S. (2015). Kitle, kültür, bunalım ve yabancılaşma. Mavi Atlas, 5, 126-147.
• Koca, E., Koç, F., & Vural, T. (2007). Kültürlerarası etkileşimde giyim kuşam, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül, (s.793-808), Ankara.
• Koçer, Ö. (2013). Program geliştirmenin ilk basamağı: yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ihtiyaç ve durum analizi. Eğitim ve Bilim, 38(169).
• Kurtbaş, İ. (2011). Merak(ın) sosyolojisi psikolojik dürtü, sosyal uyaran, kültürel nosyon ve ideolojik bir konsept olarak “sosyal merak”. Sosyoloji Derneği, Türkiye Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(2), 17-58.
• Melanlıoğlu, D. (2010). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73.
• Nacar Logie, N. (2004). Yabancı dil öğretiminde kültürel becerinin oluşturulmasının önemi ve budunbilimsel boyut. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2004), 173-180.
• Ozan Demir, Y. (2009). Çocuk masallarında kişilerarası çatışma çözme süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Schrumpf, F., Crawford, D. K., & Bodine, R. J. (2007). Okulda çatışma çözme ve akran arabuluculuk. (Çeviren Gül Akbalık, Dilek Karaduman). Ankara: İmge Yayınları.
• Selçuk, A. (2005). Kültürlerarası iletişim açısından gündelik iletişim davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 1-17.
• Sezgin, A.A. & Yolcu T. (2016). Göç ile gelen uluslararası öğrencilerin sosyal uyum ve toplumsal kabul süreci. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 417-36.
• Solak, Ç., & Teközel, M. (2019). Sosyal dışlanma olgusu üzerine genel bir inceleme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 293–315. https://doi.org/10.18026/CBAYARSOS.585260.
• Sözer, M. A. (2019). Göç, toplumsal uyum ve aidiyet. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(28), 418-431. https://doi.org/10.35675/befdergi.643948.
• Tekindal, M. & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182.
• Tok, Ş. (2019). Misafirperverlik ve sınır güvenliği çerçevesinde Avrupa birliğinin mültecilere bakışı. Uluslararası Güvenlik Kongresi (Kuram, Yöntem, Uygulama) Tam Metin Bildiri Kitabı, (s.157-170). ISBN: 978-605-035-007-4, Ankara: Jandarma Basımevi Müdürlüğü.
• Tuzcu, K. (2021). Türkçenin yabancılara öğretiminde öğreticilerin ana dillerine ve kültür değerlerine hâkimiyetleri meselesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 45-55.
• Van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice. 1(1), 11-30. https://doi.org/10.29173/pandpr19803.
• Varışoğlu, B. & Kafali, Ş. (2021). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin Türklerin gündelik yaşamları hakkındaki görüşleri. II. Maarif Kongresi Bildiriler- Eğitim Bilimleri, 13-18 Temmuz 2021, C.1, (ss.59-80), Ankara.
• Varışoğlu, M. C. (2017). How do students studying Turkish in Lituanya describe Turkish culture and people? Journal of Education and Practice, 8(12), 129-136.
• Yalçın, A. & Yoğun Erçen, A. E. (2004). Kültür ile şekillenen çatışma tepkileri üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 201-218. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4370/59780
• Yeles Karaman, S. (2018). Sosyo-kültürel adaptasyon sürecinde yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin kültürlerarası iletişim duyarlılığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yeniçeri, Ö. (2009). Örgütlerde çatışma ve yabancılaşma yönetimi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.