Gaziantep Esnaf Kültüründe Atasözleri

Yıl 2023, Sayı: 37, 274 - 284, 21.12.2023

Ayşenur Özdal

https://doi.org/10.29000/rumelide.1405718

Öz

Atasözleri geçmiş nesillerin, tecrübelerinden doğan, bilgeliklerini ifade ettikleri kısa ve özlü sözlerdir. Kültürel mirasın bir parçası olan atasözleri toplumun düşünce tarzını, yaşam felsefesini ve ortak değerlerini yansıtan, millî karaktere sahip kalıp ifadelerdir. Sosyal hayatta yaygın bir kullanım alanı olan atasözleri toplumsal değerleri, ahlaki nasihatleri, tecrübelerden çıkarılan dersleri ve insan doğası hakkındaki genel geçer bilgileri içermektedir. Günlük yaşamda söylenmek istenenlerin etkili ve kısa biçimde ifadesini sağlayan bu sözler, toplumun ortak dil unsuru olarak iletişimi kolaylaştıran, verilmek istenen mesajın etkili biçimde iletilmesini sağlayan, sosyal değer yargılarını güçlendiren ve geçmişle bugün arasında bağ kuran bir fonksiyona sahiptir. Bu araştırmanın öncelikli amacı, Gaziantep esnaf kültüründe kullanılan atasözlerinin ifade ve anlamlarını belirlemek ve bu atasözlerini bir tasnife tabi tutmaktır. Ayrıca bu çalışma ile meslek folkloru kapsamında Gaziantep esnaf kültürünün korunması ve aktarılması da hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda, esnaf kültürünü aktaran atasözleri sözlü ve yazılı kaynaklardan tespit edilmiş, atasözlerinin kullanım bağlamları da göz önünde bulundurularak içerikleri açıklanmıştır. Ayrıca esnafın ticari yaşamındaki boyutuna göre atasözleri sınıflandırılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda, atasözlerinin dilin bir parçası olmasının ötesinde, esnafın kültürel yaşamındaki kabullerini ve benimsediği değerlerini yansıttığı anlaşılmıştır. Esnafın gündelik yaşamındaki olaylar ve durumlar karşısında sık kullandığı bu kalıp sözlerin, toplumsal iletişimi sağladığı ve kabullerin içselleştirilmesine yardımcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

meslek folkloru, kültürel miras, sosyal norm

Kaynakça

• Aksoy, Ö.A. (1945). Gaziantep Ağzı II. Cilt. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• Aksoy, Ö.A. (1962). Atasözleri, Deyimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 10, 131-166. Retrieved From Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Belleten/İssue/38249/442229.
• Biçici, M. (2014). “Gaziantep Milletvekilleri Ve Siyasi Faaliyetleri (1923–1950)”. Doktora Tezi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Buhari, Muhammed İbn İsmail El. (2013). Sahih-i Buhari Tercemesi-1. Cilt (Tercüme: Mehmet Sofuoğlu). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Çağatay, N. (1974). Bir Türk Kurumu Olarak Ahilik. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Çilingir, Z. (2015). Türk Atasözlerinde Tüccarlık Zanaatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 173-184.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Ayk Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
• Dundes, A. (2006). Halk Kimdir (çev. Metin Ekici). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1, (edt.: M. Öcal Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Elçin, Ş. (2005). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erdem, S. (2012). Grup Folkloru ve “Özkültür”. Millî Folklor, 94, 41-49.
• Evliya Çelebi. (2010). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi 9. Kitap 1. Cilt, (Haz. Seyit Ali Kahraman). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fidan, S. (2011). Sözlü Kültür-Sözlü Tarih İlişkisi Bağlamında Niş Türküleri. Turkish Studies, 6/4, 139-148.
• Kaya, R. (2015). “Kelam Açısından Rızık ve Açlık Sorunu”. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• URL-1: atasözü ne demek TDK Sözlük Anlamı (sozluk.gov.tr) (Erişim tarihi: 16.05.2023)
• URL-2: rızık ne demek TDK Sözlük Anlamı (sozluk.gov.tr) (Erişim tarihi: 13.05.2023).
• URL-3: İsrâ Suresi 30. Ayet Tefsiri - Diyanet İşleri Başkanlığı. (Erişim tarihi: 22.05.2023)
• KK-1: Asım Mıhçıoğlu, Erkek, Serbest Meslek (Görüşme tarihi: 05.2016).
• KK-2: Arif Çeteci, Erkek, Serbest Meslek (Görüşme tarihi: 05.2016).
• KK-3: Kenan Özdal, Erkek, Bakırcı (Görüşme tarihi: 08.2016).