Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Sırça Köşk Öyküsünün Metin Değiştirim Teknikleriyle B1 Düzeyine Uyarlanması

Yıl 2023, Sayı: 37, 243 - 258, 21.12.2023

Betül Göktaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1406963

Öz

Bireyler duygularını, düşüncelerini, hayallerini, deneyimlerini, istek ve ihtiyaçlarını belirli metinsellik ölçütlerinden yararlanarak sözlü veya yazılı şekilde iletirler. İletişimin temel yapı taşlarından biri metinlerdir. Ana dili konuşurlarına yönelik oluşturulmuş özgün (otantik) metinlerden dilin doğal yapısını ve içeriklerini barındırması nedeniyle yabancı dil öğretiminde de yararlanılmaktadır. Yetkin dil kullanıcılarının dilin sosyokültürel özelliklerini barındıran özgün metinleri anlaması daha kolay olsa da temel ve orta düzey dil kullanıcılarının bu metinleri anlaması mümkün olmayabilir. Bu nedenle özgün metinler, öğreticiler veya materyal yapıcıları tarafından düzeylere uygun hâle getirilmeli ve hedef dil öğretiminde kullanılmalıdır. Bu çalışmada Sabahattin Ali tarafından yazılmış “Sırça Köşk” adlı öykü, Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi’ndeki yeterlikler ve Yeni Hitit Türkçe Öğretim Seti’ndeki dil bilgisi yapıları dikkate alınarak B1 düzeyine uyarlanmıştır. Doküman analizi yöntemi kullanılarak yapılan çalışmada anlatı metninin evrensel ve derste kullanılabilecek nitelikte olmasına, olay örgüsü içermesine, öğrenicilerde yaşantı oluşturmasına ve hedef kitleye uygunluğuna dikkat edilmiştir. Çözümlenen ve sadeleştirilen metinde değiştirim, tamamlama, genişletme, yineleme, açık hâle getirme, yeniden oluşturma gibi çeşitli tekniklerden yararlanılmış; metin uyarlanırken metnin büyük ve küçük ölçekli yapısı korunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, metin, uyarlama, sadeleştirme, anlatı

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Anlambilim, anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi (4 b.). Ankara: Engin Yayınevi.
• Bakan, H. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde bir sadeleştirme denemesi: Sait Faik Abasıyanık, "Meserret Oteli" (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Dervişcemaloğlu, B. (2014). Anlatıbilime giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eziler Kıran, A., & Kıran, Z. (2011). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Haley, M. H., & Austin, T. Y. (2004). Content-based second language teaching and learning-an interactive approach. USA: Pearson Education Inc.
• Kavukçu, C. (2013). Örümcek kapanı. İstanbul: Can Yayınları.
• Mercan, Ö. (2023). Orhan Kemal'in Ekmek Kavgası öyküsünün biçembilimsel çözümlemesi ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine uygunluğu. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 261-275.
• Onursal, İ. (2003). Türkçe metinlerde bağdaşıklık ve tutarlılık. İ. Onursal, A. Kıran, E. Korkut, & S. Ağıldere (Dü) içinde, Günümüz Dilbilim Çalışmaları (s. 121-132). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner'in "Onikiye bir var" adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 167-182.
• Özmen, C. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metin değiştirim teknikleriyle öykülerin yeniden oluşturulması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu . (2023, 09 11). Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Uzun, L. (2019). Metindilbilim: temel ilke ve kavramlar. L. Uzun içinde, Genel dilbilim-II (s. 173-204). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Wallace, C. (1992). Reading. Oxford: Oxford University Press.
• Yavuz, M. (2001). Metinlerde edimsel gösterge çözümlemesinin eğitim amaçlı kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, H. G. (2007). Anlatısal metinler ve kısa öykü. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 153-174.