Dede Korkut boylarına göre bozkır kavimlerinde aile

Yıl 2024, Sayı: 38, 778 - 787, 21.02.2024

Mazhar Narşap

https://doi.org/10.29000/rumelide.1420133

Öz

Aile toplumun temel taşı olarak görülmektedir. Bozkır kavimlerinde aileler, çekirdek aile olarak toplumda yer almaktadır. Erkek çocukları diğer boylardan evlendirilmekte, kız çocukları ise diğer boylara gelin olarak gitmektedirler. Bunun yapılmasındaki en önemli amaç, bozkır coğrafyasının zorlu şartlarına karşı birlik ve beraberlik içinde mücadele etmek ve güçlü akrabalık bağları kurmaktır. Evlenme çağına gelen erkek çocukta kahramanlık gösterip ad alma gibi özellikler aranmaktadır. Erkek çocuğunun evlenme çağına geldiğini düşünen aile, kızın ailesine görücü göndererek kızı istemektedir. Kızın ailesi ise birtakım hediyeler istemekte ve böylece iki aile arasında söz kesilmektedir. Söz ya da nişana küçük düğün adını veren bozkır insanı daha sonra düğün toyu düzenleyerek erkek ve kızın aile kurduğunu topluma ilan etmektedirler. Ailenin devamlılığını çocuk sağlamaktadır. Çocuğu olmayan ailenin ocağı sönmüş gibi görülmektedir. Bozkırın temel taşı olan aile ve ailenin oluşumu, çocuk gibi hususlar hakkında bozkır kültür tarihine dair bilgi veren kaynaklar bulunmaktadır. Bu kaynaklardan birisi de Dede Korkut Boylarıdır. Dede Korkut Boyları: Dresden, Vatikan ve Türkmen nüshası olmak üzere üç nüsha ve 13 boydan oluşmaktadır. Bu boyların her birinde bozkır kavimlerinin siyasi, sosyal, askerî, dinî ve ekonomik hayatı hakkında bilgiler bulunmaktadır. Dede Korkut Boyları, bozkır toplumunun temel taşı olan aile ile ilgili de önemli bilgiler vermektedir. Erkek ve kadının önemi, kız isteme, başlık, nişan, düğün, çocuk gibi ailenin kurulmasındaki törenler ve aile fertleri gibi birçok hususta Dede Korkut Boyları önemli bilgiler vererek bozkır toplumunda ailenin yeri ve önemine ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Kültür, Toplum, Aile, Dede Korkut

Kaynakça

• Durmuş, İ. (2007). İskitler, Ankara: Kaynak Yayınları.
• Ergin, M. (2012) Orhun Abideleri, (4 b.) İstanbul: Boğaziçi Yayınları
• Ergin, M.(2014). Dede Korkut Kitabı (50. b.), İstanbul: Boğaziçi Yayınları,
• Gökyay, O.Ş. (2007). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• Gömeç, S. (2009). Türk Destanların Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları
• Gönüllü, A.R. (1988). “Yağmalı Toya Dair Notlar” Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı:17.
• Kaşgarlı, M. (2015). Dîvânü Lugât’it-Türk (2.b.), Çev. Ahmet Bican Ercilasun- Ziyat Akkoyunlu, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Koca, S. (2010). Türk Kültürünün Temelleri-2, Ankara: Pelin Ofset Tipo Matbaa
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişim Çağları, İstanbul: Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yayınları.
• Şahin, H. İ. (2012). “Türk Destanlarındaki Aile Algısı Üzerine Bir Değerlendirme” Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı:33
• Şeşen, R. (2010). İbn Fadlan Seyahatnamesi, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Togan, Z. V. (1981) Umumi Türk Tarihine Giriş (3 b.), İstanbul: Enderun Kitabevi.