Varoluşçuluk, Absürt Tiyatro ve Godot’yu Beklerken Oyununun Varoluşçuluk Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 38, 326 - 338, 21.02.2024

Cansu Kemiksiz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439631

Öz

Varoluşçuluk (egzistansiyalizm), 2. Dünya Savaşı’ndan sonra bireyin ön plana çıkmasıyla popüler hâle gelerek sanatın birçok türüne yansımıştır. Varoluşçuluğu terim olarak ilk kullanan filozof Kierkegaard’dır. Jaspers, Marcel, Heidegger, Sartre ve Beauvoir, varoluşçu filozofların başında gelir. Bu filozofların farklı görüşleri olsa da, varoluşçuluk felsefesinin ortak özellikleri vardır. Bunların başında; bireyin kendi kendini var etmesi, özgürce seçim yapması, seçimlerinin sonucunu yaşaması, bilinç, karar verme, özgürlük, Tanrı’nın var olup olmadığı gibi konular gelir. Ayrıca “varoluş özden önce gelir.” ilkesi, varoluşçu filozoflar tarafından benimsenir. Buna göre, insan önce vardır; sonra kendi özünü yaratır. Kendini felsefeci olarak tanımlamasa da Albert Camus’nün varoluşçuluğa katkısı “absürt” kavramı ve “başkaldırma felsefesi” ile önemlidir. Edebiyat ve tiyatro, varoluşçuluktan beslenen iki sanattır. Sartre’ın hem felsefeci hem yazar olması bu duruma iyi bir örnektir. Varoluş felsefesi dolayımında yazılan eserlerde insan, hayatının anlamını sorgular, cevabını bulamadığında tiksinme yaşar. Umutsuzluğu onu intihara kadar götürebilir. Ancak yine varoluşçuluğa göre insan, kendi anlamını üretmeli ve özünü oluşturmalıdır. Edebiyatın bir türü olan tiyatro; özellikle de absürt tiyatro, insanı bu bağlamda konu etmeye çok müsaittir. Absürt tiyatro da 2. Dünya Savaşı sonrasının insanda yarattığı sıkıntılar sonucunda ortaya çıkmış ve insanın varlığı ile ilgilenmiştir. Absürt tiyatronun kurucu ismi Samuel Beckett’tir. Onun Godot’yu Beklerken oyunu absürt tiyatronun en tipik örneğidir ve kendisine gönderme olarak yazılan birçok eser vardır. Bu çalışmanın amacı, Godot’yu Beklerken” oyununu varoluş felsefesi açısından incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Absürt, tiyatro, felsefe, Godot, varoluşçuluk

Kaynakça

• Aydemir, B., (2003). Absürd Tiyatro ve Yapısal Özellikleri. Sanat Dergisi, 4, 11-29.
• Bakewell, S., (2017). Varoluşçular Kahvesi, (Çev. Emre Gözgü). İstanbul: Domingo.
• Beckett, S. (2000). Godot’yu Beklerken (Çev. Uğur Ün ve Tarık Günerseli). İstanbul: Kabalcı.
• Bergson H., (2017). Gülme Komiğin Anlamı Üzerine Deneme (Çev. Mustafa Şekip Tunç). İstanbul: Dergâh.
• Boyacıoğlu, F., (2004). Geleneksel Tiyatro ve Uyumsuzluk Tiyatrosu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 205-219.
• Camcı, C., (2015). Heidegger’de Zaman ve Varoluş. Ankara: Bibliotech.
• Ceylan, T. M., (2018). Yokluk. İstanbul: E Yayınları.
• Colette, J., (2017). Varoluşçuluk (Çev. Işık Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi.
• Çavuş, B. Y., (2005). Yapmamayı Tercih Ederim’ Godot’u Beklerken ve Bartleby’de Varoluş Endişesinin Sonu: Apati. İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 7, 137-161.
• Foulquie, P., (1995). Varoluşçuluk (Çev. Yakup Şahan). İstanbul: İletişim.
• Gündoğan, A. G., (2018). Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi. İstanbul: Öteki.
• Gündoğdu, H., (2007). Varoluşçu Felsefelerdeki Bazı Ortak Özellikler. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VII/1, 95-132.
• Gürsoy, K., (2014). Varoluş ve Felsefe. Ankara: Aktif Düşünce.
• İşpiroğlu, Z., (1996). Uyumsuz Tiyatroda Gerçekçilik. İstanbul: MitosBOYUT.
• Kierkegaard, S., (2000). Kahkaha Benden Yana (Çev. Nedim Çatlı). İstanbul: Ayrıntı.
• Kocaman, Ş., (2017). Beklenen ve Uğurlanan Godot’lar Üzerine Karşılaştırmalı Edebiyat Çalışması: Samuel Beckett/ Godot’yu Beklerken, Ferhan Şensoy/ Güle Güle Godot. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16/1, 429-444.
• Korukçu, M. N., (2022). Oyun Analizi. İstanbul: Habitus.
• Murdoch, I., (1983). Sartre’ın Yazarlığı ve Felsefesi (Çev. Selâhattin Hilav). İstanbul: Yazko Yayınları.
• Ökten, K. H., (2006). Muallâkta Var Olmak, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Wartenberg, T. E., (2018). Yeni Başlayanlar İçin Varoluşçuluk (Çev. Nurdan Soysal). İstanbul: Say.