Öğretmenlerin gözünden kapsayıcı eğitim: Öğretmen, sınıf ve materyaller

Yıl 2024, Sayı: 38, 625 - 647, 21.02.2024

Mehmet Oğlakçı Zeynel Amaç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439710

Cited By: 1

Öz

Günümüzde 21. yüzyıl becerilerinin önem kazanması, iç ve dış göç gibi nedenlerle birlikte öğrenci profili değişmekte ve bu yeni profile göre eğitim ve öğretimin planlanması ve uygulanması gerekmektedir. Bu noktada kapsayıcı bir eğitim anlayışı öne çıkmaktadır. Kapsayıcı eğitim, bireylerin eğitimlerini bu becerilere uygun şekilde almalarını ve okullarda çeşitliliğe uygun bir eğitim sağlanmasını hedeflemektedir. Bu nitel çalışma öğretmenlerin kapsayıcı eğitimle ilgili görüşlerini araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırmada, görüşme formlarıyla toplanan veriler tematik analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırmanın verilerinin analizi sonucunda üç tema belirlenmiştir: Kapsayıcı öğretmen, kapsayıcı sınıf ve kapsayıcı materyaller. Çalışmanın bulgularına göre, öğretmenlerin çoğunluğu kapsayıcı eğitime olumlu bakmakta ve kapsayıcı öğretmenlerin mesleki bilgi ve becerilerinin yanı sıra sabır, hoşgörü ve saygı gibi duyuşsal özelliklere sahip olması gerektiğini vurgulamaktadır. Öğretmenlere göre kapsayıcı sınıflar, farklılıkları barındıran ve çeşitliliği temsil eden bir yapıda olmalıdır. Bununla birlikte kapsayıcı sınıflarda olumlu bir sınıf iklimi oluşturulmalıdır. Bu durum öğrenciler arasında eşitlik ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunabilir. Ayrıca, öğretmenler kapsayıcı materyallerin öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına uygun ve teknolojik olarak erişilebilir olması gerektiğini düşünmektedir. Çalışmanın sonuçları, eğitim kurumlarına ve karar alıcılara, öğretmenlerin kapsayıcı eğitimle ilgili bilgi, beceri ve farkındalıklarını geliştirmelerine yardımcı olacak nitelikli eğitimler sağlama ihtiyacına işaret etmektedir. Bu çalışmanın sonuçları, gelecekteki eğitim ortamlarının daha adil, çeşitli ve kapsayıcı hale getirilmesine katkıda bulunabilir.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı eğitim, kapsayıcı öğretmen, kapsayıcı materyal, kapsayıcı sınıf

Kaynakça

• Akbulut, F., Yılmaz, N. Karakoç, A., Erciyas, İ. M., & Akşin Yavuz, A. (2021). Öğretmen adayları kapsayıcı eğitim hakkında ne düşünüyor? Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 6(1), 33-53. https://doi.org/10.37754/756554.2021.613
• Aktan, O. (2020). Determination of educational needs of teachers regarding the education of inclusive students with learning disability. International Journal of Contemporary Educational Research, 7(1), 149-164. https://doi.org/10.33200/ijcer.638362
• Aktekin, S. (Ed.). (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. MEB.
• Alkahtani, K. D. F. (2022). Teachers’ knowledge and attitudes toward sustainable inclusive education for students with emotional and behavioral disorders. Children, 9(12), 1940. doi:10.3390/children9121940
• Altındağ Kumaş, Ö. (2022). Kapsayıcılık ve kapsayıcılığın içeriği. Ö. Altındağ Kumaş ve S. Süer (Eds.), Nitelikli kapsayıcı eğitim: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 1-22). Ankara: Eğiten Kitap.
• Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: Sistematik bir inceleme. Elektronik Eğitim Bilimleri, 10(19), 74-97.
• Amaç, Z. (2022). Kapsayıcı okul ve sınıf: Kapsayıcı okulların ve sınıfların ilkeleri, özellikleri, etkinlikleri. Ö. Altındağ Kumaş & S. Süer (Eds.). Nitelikli Kapsayıcı Eğitim: Kuramdan Uygulamaya içinde (ss. 153-181). Ankara: Eğiten Kitap.
• Amaç, Z. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim ve uygulamalarına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversitesi.
• Aydın Güngör, T., & Pehlivan, O. (2021). Kapsayıcı eğitimin Türk eğitim sistemindeki yeri ve önemi. Studies in Educational Research and Development, 5(1), 48-71.
• Ayvacı, H. Ş., & Yamaçlı, S. (2022). Kapsayıcı eğitim konulu hizmet içi eğitim almış fen bilimleri öğretmenlerinin ders tasarımlarına bakış açısı. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 203-220. https://doi.org/10.24315/tred.885951
• Balaman, F. (2022). Kapsayıcı eğitimde teknoloji entegrasyonu. M. Baş (Ed.) Kapsayıcı eğitim: Pedagoji, teori ve uygulama perspektifleri içinde (ss. 167-184). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baş, M. (2022). Kapsayıcı eğitim, kuramsal çerçeve, temel kavramlar & uluslararası belgelerde kapsayıcı eğitim. M. Baş (Ed.) Kapsayıcı eğitim: Pedagoji, teori ve uygulama perspektifleri içinde (ss. 1-22). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Braun, V., & Clarke, V. (2022). Thematic analysis: A practical guide. New York, NY: SAGE.
• Buli-Holmberg, J., Høybråten Sigstad, H. M., Morken, I., & Hjörne, E. (2022). From the idea of inclusion into practice in the Nordic countries: A qualitative literature review. European Journal of Special Needs Education. https://doi.org/10.1080/08856257.2022.2031095
• Büyüktaşkapu Soydan, S., Durmuşoğlu Saltalı, N., & Şengöz, E. (2022). Temel eğitim öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim özyeterliklerinin yordayıcısı olarak eleştirel çokkültürlü eğitim özyeterlikleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(127), 244-265. https://doi.org/10.29228/ASOS.55051
• Crispel, O., & Kasperski, R. (2021). The impact of teacher training in special education on the implementation of inclusion in mainstream classrooms. International Journal of Inclusive Education, 25(9), 1079-1090. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1600590
• Deer, M. (2023). Promoting equality and diversity in the classroom. https://cpdonline.co.uk/knowledge-base/safeguarding/promoting-equality-and-diversity-in-the-classroom/
• Defor, B. D. (2017). Issues emerging from inclusive education practices in pilot basic schools in Agona Swedru township in the central region of Ghana [Master’s thesis]. University of Education, Winneba.
• DeMatthews, D. E., Serafini, A., & Watson, T. N. (2021). Leading inclusive schools: Principal perceptions, practices, and challenges to meaningful change. Educational Administration Quarterly, 57(1), 3-48. https://doi.org/10.1177/0013161X20913897
• Demirkol, M. (2022). Kapsayıcı eğitimde öğretmen yeterlikleri. Ö. Altındağ Kumaş ve S. Süer (Ed.), Nitelikli kapsayıcı eğitim: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 51-85). Ankara: Eğiten Kitap.
• Doğan, A., & Avcıoğlu, A. (2022). Kapsayıcı eğitimin yadsınamaz gerçeği: Göçmen çocukların eğitim sorunlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 987-1015. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1083492
• Domagała-Zyśk, E., & Knopik, T. (2022). Attitudes toward inclusion among Polish primary school teachers: A strategic factor in implementing inclusive education. Multidisciplinary Journal of School Education, 11(1 (21), 211-233. https://doi.org/10.35765/mjse.2022.1121.11
• Domingo-Martos, L., Domingo-Segovia, J., & Pérez-García, P. (2022). Broadening the view of inclusion from a social justice perspective. A scoping review of the literature. International Journal of Inclusive Education. https://doi.org/10.1080/13603116.2022.2095043
• Farkas, A. (2014). Conceptualizing¬ inclusive education and contextualizing¬ it within the UNICEF mission. https://www.unicef.org/eca/sites/unicef.org.eca/files/IE_Webinar_Booklet_1_0.pdf
• Finnerty, M. S., Jackson, L. B., & Ostergren, R. (2019). Adaptations in general education classrooms for students with severe disabilities: Access, progress assessment, and sustained use. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 44(2), 87–102. https://doi.org/10.1177/1540796919846424
• Gavish, B. (2017). Four profiles of inclusive supportive teachers: Perceptions of their status and role in implementing inclusion of students with special needs in general classrooms. Teaching and Teacher Education, 61, 37-46. https://doi.org/10.1016/j.tate.2016.10.004
• Gezer, M., S., & Aksoy, V. (2019). Perceptions of Turkish preschool teachers’ about their roles within the context of inclusive education. International Journal of Early Childhood Special Education, 11(1), 31-42. https://doi.org/10.20489/intjecse.583541
• Göl, H., & Sakız, H. (2020). Okul öncesi eğitimde rehberlik programının kapsayıcı eğitim ilkeleri doğrultusunda tasarlanması. Nitel Sosyal Bilimler, 2(2), 90-115.
• Hellmich, F., Löper, M. F., & Görel, G. (2019). The role of primary school teachers’ attitudes and self-efficacy beliefs for everyday practices in inclusive classrooms – a study on the verification of the ‘Theory of Planned Behaviour’ Journal of Research in Special Educational Needs, 19(1), 36-48. https://doi.org/10.1111/1471-3802.12476
• Kaplan, I., & Lewis, I. (2013). Promoting inclusive teacher education: Materials. UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000221036
• Karal, Y., Taşdemir, D., & Öngöz, S. (2023). Özel gereksinimli bireylerin eğitiminde bir öğrenme materyali olarak robotlar. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 170-183. https://doi.org/10.17556/erziefd.994710
• Kavan, N., & Özdaş, F. (2021). Demokratik öğrenme ortamının inşasına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1598-1623. https://doi.org/10.17679/inuefd.1139458
• Kılınç, S. (2019). ‘Who will fit in with whom?’ Inclusive education struggles for students with dis/abilities. International Journal of Inclusive Education, 23(12), 1296-1314. https://doi.org/10.1080/13603116.2018.1447612
• Kim, S., & Rundgren, S. C. (2021). South Korean elementary school teachers’ experiences of inclusive education concerning students with a multicultural background. International Journal of Inclusive Education, 25(12), 1327-1341. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1609606
• Kozleski, E. B., Yu, T., Satter, A. L., Francis, G. L., & Haines, S. J. (2015). A never ending journey: Inclusive education is a principle of practice, not an end game. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 40(3), 211–226. https://doi.org/10.1177/1540796915600717
• Kratochvílová, J., & Havel, J. (2013). Application of individualization and differentiation in Czech primary schools-one of the characteristic features of inclusion. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1521-1525.
• Lapeña, G. M., Balamad, M. S. G., Dano, C. O., Villanueva, J. T., Padillo,A. I., Simogan, M. J. A. O. (2023). Availability of Teaching and learning resources on the implementation of inclusive education. Psychology and Education: A Multidisciplinary Journal, 7, 85-91. https://doi.org/10.5281/zenodo.7612207
• Latorre-Cosculluela, C., Rivera-Torres, P., & Liesa-Orús, M. (2023). Exploring teachers’ perceptions of effective inclusive practices with students with ASD: A structural equation modelling approach. European Journal of Special Needs Education, 38(4), 466-481. https://doi.org/10.1080/08856257.2022.2120330
• Leonard, N. M., & Smyth, S. (2022). Does training matter? Exploring teachers’ attitudes towards the inclusion of children with autism spectrum disorder in mainstream education in Ireland. International Journal of Inclusive Education, 26(7), 737-751. https://doi.org/10.1080/13603116.2020.1718221
• Lindner, K-T., Alnahdi, G. H., Wahl, S., & Schwab. S. (2019). Perceived differentiation and personalization teaching approaches in inclusive classrooms: Perspectives of students and teachers. Frontiers in Education, 4(58). https://doi.org/10.3389/feduc.2019.00058
• Luna Scott, S. (2015a). The futures of learning 2: What kind of learning for the 21st century? UNESCO Education Research and Foresight, Paris. [ERF Working Papers Series, No. 14]. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000242996
• Luna Scott, C. (2015b). The futures of learning 3: What kind of pedagogies for the 21st century? UNESCO Education Research and Foresight, Paris. [ERF Working Papers Series, No. 15]. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000243126
• Margas, N. (2023). Inclusive classroom climate development as the cornerstone of inclusive school building: Review and perspectives. Frontiers in Psychology, 14, 1171204. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1171204
• Maviş Sevim, Ö. (2021). Öğrenmede evrensel tasarıma dayalı çevre düzenlemeleri S. Demir Başaran (Ed.), Öğrenmede evrensel tasarım: Kapsayıcı eğitimi sağlamada kuramsal ve uygulamalı bir çerçeve içinde (ss.137-160). Ankara: Pegem Akademi.
• McKinlay, J., Wilson, C., Hendry, G., & Ballantyne, C. (2022). “It feels like sending your children into the lions’ den” A qualitative investigation into parental attitudes towards ASD inclusion, and the impact of mainstream education on their child Research in Developmental Disabilities, 120, 104128. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2021.104128
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation. (4th Ed.). New York, NY: Jossey Bass.
• Øen, K., & Krumsvik, R. J. (2022). Teachers’ attitudes to inclusion regarding challenging behaviour. European Journal of Special Needs Education, 37(3), 417-431. https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1885178
• Pagano, S. (2022). Teachers’ attitudes, views and beliefs on inclusive Education [Master’s thesis]. Roberts Wesleyan University.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. New York, NY: SAGE
• Paul, S., & Chatterjee, B. (2023). Inclusive education in 21st century of India. International Journal of Research and Analytical Reviews, 10(2), 623-633.
• Pozas, M., & Letzel-Alt, V. (2023). Teacher collaboration, inclusive education and differentiated instruction: A matter of exchange, co-construction, or synchronization? Cogent Education, 10(2). https://doi.org/10.1080/2331186X.2023.2240941
• Putnam, J. W. (2008). Cooperative learning for inclusion. In P. Hick, R. Kershner, & P. T. Farrell (Eds.), Psychology for Inclusive Education: New directions in theory and practice (pp. 81-95). New York, NY: Routledge.
• Rakap, S., & Kalkan, S. (2019). Türkiye’de kapsayıcı eğitime yönelik araştırmalar. H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim: Özel eğitimde bütünleştirme içinde (ss. 271-290). Ankara: Pegem Akademi.
• Rakap, S., Yücesoy-Özkan, Ş., & Kalkan, S. (2019). How complete are individualized education programmes developed for students with disabilities served in inclusive classroom settings? European Journal of Special Needs Education, 34(5), 663-677. https://doi.org/10.1080/08856257.2019.1580840
• Sakız, H., & Göksu, İ. (Eds.). (2022). Kapsayıcı eğitim: Tüm çocuklar için katılım, öğrenme ve gelişim modeli. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Sanahuja, A., Moliner, O., & Moliner, L. (2020). Inclusive and democratic practices in primary school classrooms: A multiple case study in Spain. Educational Research, 62(1), 111-127. https://doi.org/10.1080/00131881.2020.1716631
• Sarıca, R. (2022). Kapsayıcı öğretmenler yetiştirmek. M. Baş (Ed.) Kapsayıcı eğitim: Pedagoji, teori ve uygulama perspektifleri içinde (ss. 77-108). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Simón, C., Martínez-Rico, G., McWilliam, R. A., & Cañadas, M. (2023). Attitudes toward inclusion and benefits perceived by families in schools with students with autism spectrum disorders. Journal of Autism Developmental Disorders, 53, 2689-2702. https://doi.org/10.1007/s10803-022-05491-5
• Soyege, F. (2020). Exploring the roles of parents and teachers for intervention for inclusive education of children in need of support in low & middle income countries of the Southern Region of Africa: A systematic literature review from 2011-2020 [Master’s thesis, Jönköping University]. Diva-portal. https://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A1431432&dswid=7218
• Süer, S. (2022). Kapsayıcı eğitimde tutum ve değerler. Ö. Altındağ Kumaş ve S. Süer (Eds.), Nitelikli kapsayıcı eğitim: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 123-151). Ankara: Eğiten Kitap.
• Sümer Dodur, H. M. (2022). Öğretimi farklılaştırma ve planlama. Ö. Altındağ Kumaş & S. Süer (Eds.), Nitelikli kapsayıcı eğitim: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 205-266). Ankara: Pegem Akademi.
• Tagiyeva, S. (2023). Kapsayıcı eğitimde toplum, okul ve aile işbirliği fırsatları. BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2023(1), 82-92. https://doi.org/10.58646/bengi.1199940
• Tuzcuoğlu, N., & Aydın, D. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim ile ilgili görüşleri, problemleri ve çözüm önerileri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 27-40. https://doi.org/10.55008/te-ad.1284572
• UNESCO (2009). Inclusive education: The way of the future. Final report of the international conference of education (48th Session). Paris: UNESCO. https://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Policy_Dialogue/48th_ICE/CONFINTED_48-3_English.pdf
• UNESCO. (2020). Inclusion and education: All means all. Global education monitoring report. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000373718
• Uysal, H., & Uysal, Ç. (2019). Kapsayıcı eğitim ve öğretim süreçleri. H. Gürgür & S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim: Özel eğitimde bütünleştirme içinde (ss. 131-153). Ankara: Pegem Akademi.
• Ünay, E., & Çakıroğlu, O. (2019). Kapsayıcı eğitimin etkililiği ve başarısı için temel faktörler. H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim: Özel eğitimde bütünleştirme içinde (ss. 57-82). Ankara: Pegem Akademi.
• van Mieghem, A., Verschueren, K., Petry, K., & Struyf, E. (2020). An analysis of research on inclusive education: A systematic search and meta review. International Journal of Inclusive Education 24(6), 675–689. https://doi.org/10.1080/13603116.2018.1482012
• Wang, Y., Mu, G. M., Wang, Z., Deng, M., Cheng, L., & Wang, H. (2015). Multidimensional classroom support to inclusive education teachers in Beijing, China. International Journal of Disability, Development and Education, 62(6), 644-659. https://doi.org/10.1080/1034912X.2015.1077937
• Xie, Z., Deng, M., & Ma, Y. (2023). Measuring social support perceived by inclusive education teachers in China. Asia Pacific Journal of Education, 43(1), 219-235. https://doi.org/10.1080/02188791.2021.1925224
• Yazar, T., & Keskin, İ. (2020). Nitel araştırmada örneklem. B. Oral ve A. Çoban (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 229-247). Ankara: Pegem Akademi.
• Yazlık, D. Ö. (2018). Öğretmenlerin matematik öğretiminde somut öğretim materyali kullanımına yönelik görüşleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 775-805. https://doi.org/10.26466/opus.417200
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Y., Uysal, Ç., & Koç, H. (2019). Kapsayıcı eğitimde öğretmen, aile ve yöneticilerin rolleri. H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim: Özel eğitimde bütünleştirme içinde (ss. 109-130). Ankara: Pegem Akademi.
• You, S., Kim, E. K., & Shin, K. (2019). Teachers’ belief and efficacy toward inclusive education in early childhood settings in Korea. Sustainability, 11, 1489. https://doi.org/10.3390/su11051489
• Zulfija, M., Indira, O., & Elmira, U. (2013). The professional competence of teachers in inclusive education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 89(1), 549–554. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.892