Göç araştırmalarında yeni bir disiplin: Göç dilbilimi

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 213 - 226, 21.03.2024

Hanife Yaman

https://doi.org/10.29000/rumelide.1454375

Öz

Göç, antropoloji, coğrafya, diplomasi, ekonomi, halkbilim, psikoloji, siyaset bilimi, sosyoloji ve tarih gibi farklı disiplinlerin yanı sıra dilbilimin de çalışma alanına giren bir konudur. Göç ve dil ilişkisinden gelişerek ortaya çıkan göç dilbilimi terimi, son yirmi yapılan çalışmalar neticesinde, bilim insanları tarafından dilbilimin yeni bir alt disiplinini tanımlamak için kullanılmıştır. Temas dilbilim, toplumdilbilim ve dil edinimi gibi dilbilimin farklı alanları tarafından incelenen göç kavramı, göç dilbilimi ile bütüncül ve müstakil bir çalışma sahasında incelenme fırsatı bulmuştur. Göç dilbilimi, göç bağlamında dili araştırırken, göçe bağlı olarak ortaya çıkan belirleyiciler ve değişkenleri de göz önünde bulundurur. Bu çerçevede göç dilbilimi, disiplinler arası çok boyutlu yaklaşımlar ve yeni yöntemler geliştirir. Göç dilbiliminde, göç sürecinin öncesi, sırası ve sonrası ele alınmakta ve göç kavramı bireysel, toplumsal ve dilsel boyutlarıyla, çok yönlü olarak incelenmektedir. Göç dilbilimin konuları arasında motivasyon, grup ve kültürel tutumlar, hükümet politikaları, yetenekler ve beceriler, sosyo-ekonomik durum, dil ekolojisi, dil politikaları, ana dil, dil becerileri ve yetkinlikleri, dil öğrenme yeteneği, dil tutumları, dil eğitimi, dil öğrenimi sayılabilir. Bu çalışmada, göç kavramına farklı bir yaklaşım getiren ve dilbiliminin yeni alt disiplini olan göç dilbilimi alanı tanıtılmıştır. Göç dilbiliminin tanımı, kapsamı, literatürü ve uygulamaları üzerinde durularak bu yeni alanla ilgili bir bakış açısı oluşturmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

göç dilbilimi, dil, toplum, göçmen, göç çalışmaları

Kaynakça

• Adserà, A. and Pytliková, M. (2016). Language and migration. In: Ginsburgh, V., Weber, S. (eds) The Palgrave Handbook of Economics and Language. Palgrave Macmillan.
• Akkoyunlu Ertan, K. ve Ertan, B. (2017). Türkiye’nin göç politikası. Contemporary Research in Economics and Social Sciences, 1(2), 7-39.
• Atasü Topcuoğlu, R. (2016). Göç yazınındaki düzenli ve düzensiz göç kavramları: İnsan hakları temelinde bir kavramsal sorgulama. İnsan Hakları Yıllığı, 34, 1-20.
• Ayan, D. (2021). Türkçede göç: Sözcükler ve kavramlar. İnsan Hareketliliği Uluslararası Dergisi, 1(1), 90-119.
• Bakhtin, M. (2001d). “Romanda Zaman ve Kronotop BiÇimlerine İlişkin SonuÇ Niteliğinde Kanılar”. Karnavaldan Romana / Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine SeÇme Yazılar (Çev. Cem Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ban, K. (2013). Secretary-General's remarks to high-level dialogue on ınternational migration and development. https://www.un.org/sg/en/content/sg/statement/2013-10-03/secretary-generals-remarks-high-level-dialogue-international-migration-and-development. Erişim tarihi: 14.02.2024.
• Block, D. (2009). Problems portraying migrants in applied linguistics research. Cambridge University Press.
• Borlongan, A. M. (2019). Studies on migration and language: Towards migration linguistics. Diliman Review, 63(1-2), 17-23.
• Borlongan, A. M. (2022). Migrants in the midst of the COVID-19 pandemic: A migration linguistic perspective. Migration Letters, 19(4), 367–375.
• Borlongan, A. M. (2023). Migration linguistics: A synopsis AILA Review, 36(2).
• Borlongan, A. M. (2022) Language issues of migrants during the COVID-19 pandemic: Reimagining migrant (linguistic) integration programs in (post-) pandemic times. Journal of English and Applied Linguistics: Vol. 1: Iss. 2, Article 3.
• Bulut, S. (2021). Göç̧, göçebe, göçer, göçer evli/evlü, göçer oba, göçgün(cü)/göçkün(cü), göçmen/göçmeli ve konargöçer/göçerkonar sözcükleri üzerine bazı notlar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (3), 1671-1720.
• Canagarajah, S. (Ed.). (2017). The Routledge handbook of migration and language. London, United Kingdom: Routledge.
• Capstick, T. (2020a). Language and migration. London, the United Kingdom: Routledge.
• Capstick, T. (2020b). Transnational literacies as social remittances: The role of language ideologies in shaping migrants’ online literacies. Applied Linguistics, 41(2), 301- 319.
• Castles, S. (2013). The forces driving global migration. Journal of Intercultural Studies, 34(2),
• Chiswick, B. R., and Miller, P. W. (2009). The international transferability of immigrants’ human capital. Economics of Education Review, 28(2), 162-169.
• Chiswick, B. R. ve Miller, P. W. (2015). International migration and the economics of language. In Handbook of the economics of international migration. pp. 211-269.
• Çağlar, T. (2018). Göç çalışmaları için kavramsal bir çerçeve. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 26-49.
• Çeribaş, M. (2012). Kırgız Türkçesinde göçle ilgili kavramlar ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları. Halk kültüründe göç uluslararası sempozyumu bildirileri (A. Duymaz, Ed.) Motif Vakfı, 263- 270.
• Develioğlu, O. G. (2023). Göçün kavramsal çerçevesi ve göç kuramları. Journal of Theoretical & Empirical Research on Management, 3, 49-60.
• Duchêne A., Moyer, M. and Roberts, C. (2013). Language, migration and social ınequalities a critical sociolinguistic perspective on ınstitutions and work. Multilingual Matters.
• Efe, İ. (2015). Türk basınında Suriyeli sığınmacılar. Ankara: Seta Yayınları.
• Erduyan, I. (2022), Göç ve dil. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (26): 625-642.
• Eren, Y. (2017). Ana dil ve göç. The Journal of Academic Social Science. (61), 478-492.
• Erol, H. ve Göktuna Yaylacı, F. (2022). Türkiye'deki Afgan sığınmacılar ve medya temsilleri bağlamında görüşleri. Göç Dergisi , 9(2), 181-206.
• Göktuna Yaylacı, F. (2012). Belçika’daki Türklerin dil kullanımları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.5, no.2, pp.63-88.
• Göktuna Yaylacı, F. (2017a). Süper-çeşitlilik çağında çokkültürlülük. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 10 (1), 345-364.
• Göktuna Yaylacı, F. (2017b). Eskişehir yerel basınında “mülteciler” ve “Suriyeliler”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(1), 1-40.
• Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327.
• Güneş, B. (2016). Türkçede ‘göç’ sözcüğü ve türemiş biçimleri. Zamanın izleri: İşgal, göç ve muhacirlik içinde, (A. Köksal, Ed.) Karadeniz Teknik Üniversitesi, s. 173-186.
• https://journals.sagepub.com/home/MRX Erişim tarihi: 14.01.2024.
• IOM (2019). https://www.iom.int/data-and-research. Erişim tarihi: 14.01.2024.
• IOM (2020). https://turkiye.iom.int/tr/veri-ve-kaynaklar Erişim tarihi: 14.01.2024.
• IOM (2023). https://turkiye.iom.int/tr/turkiyede-goc Erişim tarihi: 14.01.2024.
• Kan, K. ve Kanmaz, M. (2022). Küreselleşmenin kültürel boyutu ve göçün etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,(47), 59-73.
• Karaköse, G. ve Göktuna Yaylacı F., (2023). International migration and ıntegration: Turkish İmmigrants in, Migration Letters , vol.20, no.2, pp.157-171.
• Karimzad, F. and Catedral L. (2021). Investigate migrants’ polycentric identities, imagination, In Chronotopes and Migration: Language, Social Imagination, and Behavior. Routledge Press.
• Kayahan Yüksel, D. ve Yüksel, A. (2022). Göç ve dil edinimi: Türkiye’de mevcut durum ve eğitim politikaları üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 158- 169.
• Kerswill, P. (2006). Migration and language. In K. Mattheier, U. Ammon, & P. Trudgill (Eds.)
• Keskin, A. (2023). Göç ve folklor: Literatür ve tasnif odaklı, kuramsal bir çerçeve. Folklor/Edebiyat, 29(114), 459-485.
• Kirman, M. A. ve Dölek, İ.(Ed.), (2022). Göç ve kültür: Disiplinler arası bir yaklaşım. Nobel.
• Konya, S., ve Kabaklarlı, E. (2023). Göçün ekonomik büyümeye etkileri: Seçilmiş ülkeler üzerine panel veri analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26(1), 20-34.
• Köşk, U. C. ve Özbek, Ç. (2017). Küreselleşme ve uluslararası göç ilişkisinde değişen göçmen algısı, Researcher, c. 5, Sy. 1, Ss. 247–265.
• Krefeld, T. (2004). Einführung in die migrationslinguistik. Narr Studienbücher.
• Özcan, E. D. E. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2(4), 183-215.
• Özdemir Riganelis, G. (2021). Ölüm Hükmü romanında kronotop kavramı bağlamında karşılaşma mekânları. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (51), 195-242
• Perruchoud, R. (2009). Göç terimleri sözlüğü. Uluslararası Göç Hukuku, No: 18.
• Piller, I. (Ed.). (2016). Language and migration (vols. I-IV). Routledge.
• Piller, I. and Takahashi, K. (2011). Language, migration and human rights. In R. Wodak, B. Johnstone, & P. Kerswill (Eds.), The SAGE Handbook of Sociolinguistics (1st ed., pp. 583-597). SAGE Publications.
• Pilten-Ufuk, Ş. (2018a). Göç, dil ve iletişim üzerine toplum dil bilim yaklaşımları. International Journal of Language Academy, (25),86-95.
• Pilten-Ufuk, Ş. (2018b). Türklerin göç kavramına bakışı üzerine derlem tabanlı bir inceleme. International Journal of Language Academy, (25), 17-31.
• Rumbaut, R. G. and Massey, D. S. (2013). Immigration and language diversity in the United States. Daedalus. 142(3): 141–154.
• Stehl, T. (2011). Mobilität, Sprachkontakte und Integration: Aspekte der Migrationslinguistik. In N. Franz & R. Kunow (Eds.), Kulturelle Mobilitätsforschung: Themen-theorien- tendenzen (pp. 33-52). Potsdam, Germany: Universitätsverlag Potsdam.
• Szaflarski, M. and Baudry, S. (2019). The effects of perceived discrimination on ımmigrant and refugee physical and mental health. Advances in Medical Sociology, 19: 173–204.
• Şimşek, D. (2018). Mülteci entegrasyonu, göç politikaları ve sosyal sınıf: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2): 367-392.
• TDK (2019). TürkÇe sözlük. Türk Dil Kurumu.
• Telci, C. (2010). Türk kültür terminolojisinde göç kavramı üzerine. MTAD, 7 (2), 14-33.
• Tiryaki, S. (2022). Türk basınında göçmen, sığınmacı ve mülteci haberleri üzerine bir inceleme. Kültür Araştırmaları Dergisi(15), 124-156.
• Varol, O. (2021). Göç ve dil: Domlara ait anlatılar ve dil döngüleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 138-153.
• Vigouroux, C. B. (2017). Rethinking (un)skilled migrants: Whose skills, what skills, for what, and for whom?. In S. Canagarajah (Ed.), The Routledge handbook of migration and language. (pp. 312-329). London, the United Kingdom: Routledge.