Özdemir Asaf’ın Şiirlerinde Yalnızlığın Psikanalitik Görünümü

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 385 - 394, 21.03.2024

Ertuğrul Gazi Derhem

https://doi.org/10.29000/rumelide.1454385

Öz

Çeviri, hikâye, mektup gibi birçok edebi türde eserler kaleme alan Özdemir Asaf, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin en önemli şairleri arasında gösterilir. Kendine has üslubu ile çağının şairlerinden ayrılan Asaf’ın hayattayken yayımlanan son şiir kitabı Yalnızlık Paylaşılmaz’dır. 1978 yılında yayımlanan eserde şair, kitabın adından da anlaşılacağı üzere daha çok yalnızlık konusu üzerinde durmuştur. Şairin, yalnızlığı tercih edilen bir yaşam şekli olarak seçmesi, bu çalışmanın ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Öyle ki şairin birçok şiirinde yalnızlık, kaçınılan, sıkıntı veren bir durumdan ziyade; övülen ve sığınılan bir liman olarak göze çarpar. Bu çalışmada şairin tercih ettiği yalnızlığa psikanalitik yöntem ışığında yakından bakılmaya çalışılacaktır. Böylece şairin mısralara gizlediği anlamlara nüfuz edebilmek amaçlanmaktadır. Sigmund Freud’un kurucusu olduğu psikanalitik yöntem, gerek imgeler üzerinden çıkarımlar yapmaya uygunluğundan gerekse insan ruhunda cereyan eden olayların derinliklerine inmede uygulanabilir olduğundan tercih edilmiştir. Psikanalitik eleştiri yöntemi uygulanırken yalnızca Freud’a bağımlı kalınmamış, başka psikanalistlerin görüşlerine de yer verilmiştir. Özellikle Fransız psikanalist Jacques Lacan’ın kuramı çalışmanın temelini oluşturmaktadır. İnsan psişesini Gerçek, imgesel ve simgesel olarak üç ana dönemde ele alan Lacan’a göre birey, simgesel döneme girişiyle birlikte kendi benliğine yabancılaşır. İmgesel döneme gerilediğinde ise içinde yaşadığı topluma yabancılaşır ve yalnız kalır. Bu doğrultuda ele alınan çalışmada şairin yalnızlığa yüklediği anlama yakından bakılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi Türk şiiri, psikanaliz, yalnızlık, Jacques Lacan, Özdemir Asaf.

Kaynakça

• Asaf, Ö. (2019). Kırılmadık Bir Şey Kalmadı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Asaf, Ö. (2020). Çiçek Senfonisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bowie, M. (2007). Lacan. Çev. Şener, V. P., Ankara: Dost Yayınları.
• Derhem, E. G. (2023). Türk Romanında Narsisizm. Ankara: Günce Yayınları.
• Fink, B. (2016). Lacancı Psikanalize Bir Giriş. Çev. Öğütcen, Ö., İstanbul: Encore Yayınları.
• Fink, B. (2020). Lacancı Özne. Çev. Güleç, K., İstanbul: Encore Yayınları.
• Freud, S. (1999). Sanat ve Edebiyat. Çev. Kapkın, E. ve Kapkın, A. T., İstanbul: Payel Yayınları.
• Fuat, M. (1999). Çağdaş Türk Şiiri 1. Cilt. İstanbul: Adam Yayınları.
• Green, A. (2018). Yazı ve Ölüm. Çev. Demiryontan, N., İstanbul: Metis Yayınları.
• Grosz, E. (2021). Jacques Lacan: Feminist Bir Giriş. Çev. Çakmak, Ö., İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Güngörmüş, N. E. (2021). Sanatçının Kendine Yolculuğu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Irigaray, L. (2014). Başlangıçta Kadın Vardı. Çev. Özallı, İ. ve Odabaş, M., İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Jameson, F. (2013). Dil Hapishanesi. Çev. Doğan, M. H., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jung, C. G. (2006). Analitik Psikoloji. Çev. Gürol, E., İstanbul: Payel Yayınları.
• Lacan, J. (2019). Yine/Hâlâ. Çev. Erşen, M., İstanbul: Metis Yayınları.
• Nasio, J. D. (2012). Oedipus. Çev. Coşkan, C., İstanbul: Say Yayınları.
• Özeren, P. L. (2017). Yaratıcılığın kökenleri ve narsisizm. N. Erdem (Ed.), Narsisizm ve Yaratıcılık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Zizek, S. (2004). İdeolojinin Yüce Nesnesi. Çev. Birkan, T., İstanbul: Metis Yayınları.
• Zizek, S. (2015). Hiçten Az. Çev. Ünal, E., İstanbul: Encore Yayınları.
• Zizek, S. (2020). Mutlak Geritepme. Çev. Aksoy, B. E., İstanbul: Encore Yayınları.
• Zupancic, A. (2018). Cinsellik Nedir?, Çev. Aksoy, B. E., İstanbul: Metis Yayınları.