Genç Mehmet Kaplan’ın gözünden Ahmet Hamdi Tanpınar

Yıl 2024, Sayı: Ö14, 522 - 533, 21.03.2024

Dursun Şahin

https://doi.org/10.29000/rumelide.1455492

Öz

Bir anlatım biçimi ve iletişim aracı olan mektup, aynı zamanda edebî türlerden biridir. Mektuplar yazılış amacına göre resmî, özel, edebî gibi türlere ayrılırlar. Özel mektuplar aile, eş, dost, akraba, yakın arkadaş ve meslektaşlar arasında yazılan mektuplardır. Mektup türünün edebî anlamda değer kazanması; doğal, içten ve canlı olmasıyla ilişkilidir. Türk Edebiyatında mektup türü uzun bir geçmişe sahiptir. Ancak Batılı anlamda mektup türünün gelişimi Tanzimat Dönemi’nde olmuştur. Sanatçılar mektup yazmakla kalmamış, yazılan mektuplar, başka isimler tarafından bir araya getirilerek kitaplaştırılmıştır. Cumhuriyet döneminde de bu gelenek devam etmiş, tanınmış edebiyatçıların mektupları, kitap bütünlüğünde bir araya getirilmiştir. Bunlardan biri de Mehmet Kaplan’ın arkadaşı Âli Ölmezoğlu’na yazdığı mektuplardır. Zeynep Kerman ve İnci Enginün tarafından bir araya getirilen mektuplar, 1939 – 1944 yılları arasını kapsamaktadır. Kaplan’ın Âli Bey’e yazdığı 67 mektupta o dönemde yaşadıklarına dair samimi ifadeleri vardır. Mektuplar, Kaplan’ın doktora ve doçentlik için yoğun bir çalışma yürüttüğü dönemde yazılmıştır. Yoğun akademik çalışmaların, ekonomik sıkıntıların baskısı altında kaleme alınan mektuplarda Kaplan’ın duygusal olarak gelgitler yaşadığı görülmektedir. Mektupları, kimi zaman mutlu kimi zaman mutsuz bir ruh haliyle yazmıştır. Kaplan, mektuplarında, hocası Ahmet Hamdi Tanpınar’dan da söz etmektedir. Tanpınar’la ilgili ilginç hükümler vermektedir. Ancak verdiği hükümlerin bazen birbiriyle çeliştiği görülür. Bu çalışma, Kaplan’ın Ahmet Hamdi Tanpınar’la ilgili hükümlerini ve bu hükümlerin arka planında neler olabileceğini içerik analizi yoluyla ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Kaplan, Ahmet Hamdi Tanpınar, mektup, içerik analizi

Kaynakça

• Arslan, M. (2016). 2. Dünya Savaşı ve Türkiye’de Savaş Ekonomisi. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 2, 1-14.
• Bilgin Topçu, Ü. (2012). Mehmet Kaplan ve Anadoluculuk Hareketi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/1, 1985-1993.
• Büyükkavas, Ş. (1997). Mehmet Kaplan (Hayatı-Fikirleri). (Yüksek Lisans Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Çebi, H. N. (2020). Mehmet Kaplan: Türk Modernleşmesine ve Siyasi Hayatına İlişkin Entelektüel Konumu ve Eserleri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Dayanç, M. (2013). Mehmet Kaplan’ın Kendi Ağzından Hayatı: Eskişehir Dönemi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (Özel Sayı), 45-58.
• Edgü, F. (2000). Tanpınar ve Ulysses. Kitap-lık, 40, IV.
• Kaplan, M. (1992). Âli’ye Mektuplar. (Haz. Zeynep Kerman-İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M. (1990). Hamdi Bey’i Nasıl Tanıdım. Dergâh, 1, 23.
• Kaplan, M. (2015). Yavaş Yavaş Aydınlanan Tanpınar. (Haz. Zeynep Kerman). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kerman, Z., Enginün, İ. (2000). Mehmet Kaplan Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Kerman, Z. (2014). Tanpınar’ın Mektupları. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Okay, O. (2003). Mehmet Kaplan’dan Hatıralar… Mektuplar…. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları
• Sazyek, E. (2018). Anılarda Tanpınar. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-Journal of Turkish Researches Institute, 62, 201-226.
• Soydaş, H. (2019). Mehmet Kaplan’ın Erzurum Günlerine Ait Tartışmalar ve Atatürk Üniversitesi İkinci Ders Yılı Açılış Notları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 63, 493-528.
• Tolluoğlu, M. A. (1980). Babam Nurullah Ataç. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ulus, G. (2020). Mehmet Kaplan’ın “Âli’ye Mektuplar”ında “Alain” İzleri. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür-Sanat-Mimarlık Dergisi, 6, 237-255.
• Urgan, M. (2008). Kadın Dırdırı Dinlememek İçin Bekâr Kaldım. A. Uçman, H. İnci (Yay. haz.). Bir Gül Bu Karanlıklarda içinde (s. 571-572). İstanbul: 3F Yayınevi.