Sayı temalı bebek kitaplarının incelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 39, 120 - 147, 21.04.2024

Zehra Bilgen Mübeccel Gönen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469392

Öz

Nitelikli olarak hazırlanmış çocuk kitapları çocukların zihinsel, dil, psikomotor, sosyal-duygusal gelişimini desteklemektedir. Özellikle bebeklik dönemi için hazırlanmış kitaplar bebeklerde el-göz koordinasyonu, küçük kas gelişimi, alıcı ve ifade edici dil gelişimi, kelime kazanımı, taklit yeteneği, dikkat ve zekâ işlevselliği gibi kazanımlar sağlamaktadır. Bu kitaplar aynı zamanda ebeveyn-bebek ilişkisini güçlendirmektedir. Bebeklik döneminde resimli öykü kitapları, bilgi veren kitaplar, alfabe kitapları ve renk, şekil, sayı gibi kavramları içeren sayma kitapları ve kavram kitapları kullanılmaktadır. Bu araştırmanın amacı sayı temasında yazılmış 0-3 yaş bebek kitaplarını incelemektir. Bu amaç ile 50 bebek kitabında fiziksel özellikler, resimleme özellikleri ve içerik özellikleri dikkate alınarak inceleme yapılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Verilerin elde edilmesinde araştırmacı tarafından oluşturulan değerlendirme formu ve Deniz ve Gönen (2020) tarafından geliştirilen “Resimli Öykü Kitaplarını Değerlendirme Aracı” kullanılmıştır. Elde edilen bulguların analizinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Bulgular yüzde, frekans tabloları ve grafiklerle sunulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre incelenen kitaplarda cilt türünde genellikle yapıştırma tekniğinin kullanıldığı, mukavva kapak tercih edildiği, kitapların çoğunlukla 6-15 sayfa aralığında ve orta boyut kitaplardan oluştuğu tespit edilmiştir. Sonuçlar bebek kitaplarının resimleme özellikleri bakımından yeterli düzeyde olduğunu ve içerik bakımından ise küçük yaş grubunda sayı temasını kazandırmada etkili birer araç olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Bebek kitapları, çocuk kitapları, sayı teması

Kaynakça

• Anderson, A., Anderson, J. ve Shapiro, J. (2004). Mathematical discourse in shared storybook reading. Journal for Research in Mathematics Education, 35(1), 5-33. https://doi.org/10.2307/30034801
• Arıcı, M. R. ve Işıtan, S. (2021). Göç ve mülteci konulu resimli çocuk kitaplarinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(1), 683-713. DOI: 10.37669/milliegitim.958764
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bapoğlu Dümenci, S. ve Demir, E. (2022). Okul öncesi popüler bilim konulu hikaye kitaplarının değerlendirilmesi . Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR) , 6 (1) , 41-51 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/chedar/issue/74808/1216168
• Başdağ, D. A. ve Dağlıoğlu, H. E. (2020). Resimli öykü kitaplarının temel matematik becerileri açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 233-253. DOI: 10.17860/mersinefd.528015
• Bennett, K. K., Weigel, D. J. ve Martin, S. S. (2002). Children’s acquisition of early literacy skills: Examining family contributions. Early Childhood Research Quarterly, 17(3), 295-317. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(02)00166-7
• Bilir Seyhan, G. (2022). Resimli öykü kitabı okuma etkinliklerinin 3 yaş çocuklarının dil gelişimleri ve sosyal becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40. s.27. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.3316/QRJ0902027/full/html
• Buldu, M. (2010). Okul Öncesi Matematik Eğitimi (Ed. Akman,B). Okul öncesi dönemde matematiksel kavram gelişimi. (ss. 28-44). Ankara: Pegem Akademi
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Casey, B., Erkut, S., Ceder, I. ve Young, J. M. (2008). Use of a storytelling context to improve girls' and boys' geometry skills in kindergarten. Journal of Applied Developmental Psychology, 29(1), 29-48. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2007.10.005
• Chomsky, N. (2009). Bilgi Sorunları ve Dil: Managua Dersleri. (Çeviren, Veysel Kılıç). İstanbul: BGST Yayınları.
• Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı. (2. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Daniels, D., Salley, B., Walker, C., & Bridges, M. (2022). Parent book choices: How do parents select books to share with infants and toddlers with language impairment? Journal of Early Childhood Literacy, 22(2), 279-307. https://doi.org/10.1177/1468798420985668
• Danko-Mcghee, K. ve Slutsky, R. (2011). Judging a book by its cover: Preschool children’s aesthetic preferences for picture books. International Journal of Education through Art, 7(2), 171-185. https://intellectdiscover.com/content/journals/10.1386/eta.7.2.171_1
• DeCasper A.J. ve Fifer W.P. Of human bonding: newborns prefer their mothers' voices. Science. 1980 Jun 6;208(4448):1174-6. doi: 10.1126/science.7375928. PMID: 7375928.
• Deniz, A. ve Gönen, M. (2020). Resimli öykü kitaplarını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(2), 88-116. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202042220
• Erol, F. Z., Balcı Elhakan, G. ve Burulday, V. (2021). 3-6 yaş dönemindeki resimli çocuk kitaplarının iç ve dış yapı özelliklerinin incelenmesi. Akademik Matbuat, 5(1), 115-130. https://dergipark.org.tr/en/pub/matbuat/issue/64295/942690
• Fırat, Z. S. ve Dinçer, Ç. (2020). Matematiksel kavramları içinde barındıran resimli öykü kitaplarının biçim ve içerik açısından incelenmesi. https://doi.org/10.17860/mersinefd.704755
• Gönen, M., Burçak, F., Uysal, H. ve Bediz, E. (2019). 0-3 yaş dönemi kitaplar. M. Gönen (Ed.), Erken çocukluk döneminde çocuk edebiyatı (ss. 77-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Gönen, M., Uludağ, G., Tanrıbuyurdu, E. F. ve Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1).
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö. ve Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarinin fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açisindan incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(196), 258-272.
• Gönen, M. ve Veziroğlu Çelik, M. (2016). Çocuk edebiyatı ve gelişimsel uygunluk. S. Erdoğan ve M. Ören (Ed.), Çocuk edebiyatı ve medya (ss. 28-70). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gönen, M. ve Veziroğlu, M. (2019). Çocuk edebiyatının genel hedefleri. M. Gönen (Ed.), Erken çocukluk döneminde çocuk edebiyatı (ss. 1-12). Ankara: Pegem Akademi.
• İlhan, N. (2005). Çocuklarin dil edinimi, gelişimi ve dile katkıları. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 155-160. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/844456
• İpek Yükselen, A. (2019).Yaş gruplarına göre kitaplar. M. Gönen (Ed.), Erken çocukluk döneminde çocuk edebiyatı (ss. 57-75). Ankara: Pegem Akademi
• Loeb, S., Dynarski, S., McFarland, D., Morris, P., Reardon, S. ve Reber, S. (2017). Descriptive Analysis in Education: A Guide for Researchers. NCEE 2017-4023. National Center for Education Evaluation and Regional Assistance.
• Maniam, M. (2011). What do children look forward to in a picture book?. Language in India, 11 (12), 162-170. Retrieved from https://openurl.ebsco.com/EPDB%3Agcd%3A2%3A227346/detailv2? sid=ebsco%3Aplink%3Ascholar&id=ebsco%3Agcd%3A70566198&crl=c
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2013). 0-36 aylık çocuklar için eğitim programı. Retrieved from https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/0-36program.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2024). Okul öncesi eğitimi programı. Retrieved from https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Morse, A. F. ve Cangelosi, A. (2017). Why are there developmental stages in language learning? A developmental robotics model of language development. Cognitive Science, 41, 32-51. https://doi.org/10.1111/cogs.12390
• Nasibov, F. ve Kaçar, A. (2005). Matematik ve matematik eğitimi hakkinda. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 339-346. Retrieved from https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/117139/matematik-ve-matematik-egitimi-hakkinda
• O’leary, Z. (2004). The essential guide to doing research. London: Sage Publications Ltd. s.177
• Önkol, F. L. (2012). Erken sayı testi’nin uyarlanması ve erken sayı gelişim programı’nın altı yaş çocukların sayı gelişimlerine etkisinin incelenmesi (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)). Payne, G. ve Payne, J. (2004). Key Concepts in Social Research.
• Reese, E. ve Cox, A. (1999). Quality of adult book reading affects children’s emergent literacy. Developmental Psychology, 35, 20-28. http://dx.doi.org/10.1037/0012-1649.35.1.20
• Rinaldi P, Pasqualetti P, Volterra V ve Caselli MC. Gender differences in early stages of language development. Some evidence and possible explanations. J Neurosci Res. 2023 May;101(5):643-653. doi: 10.1002/jnr.24914. Epub 2021 Jul 9. PMID: 34240751.
• Robbins, C. ve Ehri, L. C. (1994). Reading storybooks to kindergartners helps them learn new vocabulary words. Journal of Educational Psychology, 86(1), 54–64. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.1.54
• Snow, C. (1983). Literacy and language: Relationships during the preschool years. Harvard educational review, 53(2), 165-189. https://doi.org/10.17763/haer.53.2.t6177w39817w2861
• Strouse, G. A., Nyhout, A. ve Ganea, P. A. (2018). The role of book features in young children's transfer of information from picture books to real-world contexts. Frontiers in psychology, 9, 299131. doi: 10.3389/fpsyg.2018.00050
• Taşçı, E. (2019). 0-36 ay çocuklara yönelik resimli çocuk kitaplarinin bir analizi (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Tokgöz, İ. (2006). Okulöncesi çocuklarına yönelik kitapların dil gelişimi ve anlambilim açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Uyanık, Ö. ve Kandır, A. (2010). Okul öncesi dönemde erken akademik beceriler. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 118-134. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304144
• Veziroğlu Çelik, M. (2021). Erken çocukluk dönemi çocuk edebiyatı türleri. M. Gönen ve G. Uyanık (Ed.), Okul öncesinde çocuk edebiyatı ve etkinlik örnekleri (53-83) Ankara: Pegem Akademi.