Şah İsmail ile Gülüzar Hanım Hikâyesi’nin Ermeni harfli Türkçe nüshası üzerine bir inceleme

Yıl 2024, Sayı: 39, 843 - 882, 21.04.2024

Fatma Jale Gül Çoruk

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469460

Öz

Literatürde Şah İsmail hikâyesi olarak bilinen Şah İsmail ile Gülüzar/Gülizar Hanım Hikâyesi, halk hikâyeleri arasında önemli bir yere sahiptir. Sözlü ve yazılı kültürde pek çok örneğinin bulunması ve halen yeni varyantlarının derlenebilir olması hikâyenin önemini artırmaktadır. Şah İsmail hikâyesi aşk ve kahramanlık konulu halk hikâyelerinden biridir. Sevdiğine kavuşma sürecinde Şah İsmail’in yaşadığı zorluklar ve verdiği mücadeleler konu edinilmektedir. Çalışmamıza konu olan nüshanın önemi ise Ermeni harfli Türkçe kaleme alınmış olmasından ileri gelmektedir. “Hikayeyi Şah İsmayil ile Gülüzar Hanım (Türküleri ile beraber)” başlığını taşıyan Ermeni harfli Türkçe nüsha, 1875 yılında İstanbul’da basılmıştır. Metnin kim tarafından aktarıldığı ve hangi matbaada basıldığı bilgilerine ulaşılamamıştır. Bugüne değin Şah İsmail hikâyesinin nüshaları üzerinde hem metin aktarımı hem de içerik çözümlemesi noktasında pek çok çalışma yapılmıştır ancak Ermeni harfli Türkçe nüsha üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu bağlamda çalışmamızın temel maksadı, Ermeni harfli Türkçe nüshanın okunur kılınması ve yapılması muhtemel mukayeseli çalışmalarda bu nüshanın da yer almasını sağlamaktır. Öte yandan çalışmamızda Ermeni harfli Türkçe nüshanın Latinize metninin sunulmasının yanı sıra halk hikâyesi inceleme metotları bağlamında metnin epizot incelemesi yapılacak ve son olarak da imla nitelikleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şah İsmail ve Gülüzar Hanım, Ermeni harfli Türkçe, halk hikâyesi

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2002). Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çolak, F. (1994). Şah İsmail Hikâyesi Üzerine Mukâyeseli Bir Araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Elçin, Ş. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karahanci, İ. (2013). Grek harfli Türkçe bir metin: hekaye-i Şah İsmail ve Gülüzar hanum (çevriyazılı metin, dil incelemesi, sözlük) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Koptaş, R. (2002). “Ermeni Harfleriyle Türkçe”. Ermeni Harfli Türkçe Metinler. İstanbul: Aras Yayıncılık, XI-XXIII.
• Köse, N. (1996). “Türk Halk Hikâyelerinde (Yapı) Structure”. Araştırmalar-I. Ankara: Millî Folklor Yayınları.
• Stepanyan, H. (2005). Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası (1727-1968). İstanbul: Turkuaz Yayınları.