Şamanizm İnancına Bağlı Bebek Adlandırmaları

Yıl 2024, Sayı: 39, 307 - 314, 21.04.2024

Makbule Sevinç , Melek Elmas

https://doi.org/10.29000/rumelide.1471504

Cited By: 1

Öz

Ad verme olgusu, kadim zamanlardan günümüze toplumların tarihinde ve kültüründe önemli bir yer edinmiş, içinde bulunduğu kültürün gelenek, görenek ve inançları bağlamında şekillenmiştir. Çalışmada kökeni Şamanist Türklere dayanan ad verme ritüellerinin Müslüman Türklerde maddi ve manevi birçok ögeyle yeniden şekillenmesi incelenmiş, çocuklara verilen isimlerin kültürel ve manevi önemi üzerinde durulmuştur. Ayrıca çalışmada, ad verme ritüellerinde inanç sisteminin toplumu etkileme şekli tabu ve örtmece sözler bağlamında değerlendirilmiştir. Türk toplumunda ad verme eylemi, tarihi ve kültürel birçok olgudan beslenmiştir. Aynı zamanda bu gelenek, Türklerin tarih boyunca yaşadıkları coğrafyaların ve etkileşimde bulundukları toplumların izlerini taşımıştır. Geçmiş zamanlardan bugüne bu etkileşim göz önünde bulundurularak çalışmada, Türk toplumunda ad verme ritüelinin devamlılığı üzerine bir araştırma yapılmıştır. Aynı zamanda bu ritüellerin çocukların hem fiziksel hem de ruhsal dünyasının korunmasında önemli bir yere sahip olduğu inancı bağlamında çocuk adlandırmaları üzerine inceleme gerçekleştirilmiştir. Ad, tek başına tanımlayıcı bir sözcük olmaktan ziyade kökene ve toplumsal bağlara atıfta bulunan, maddi ve manevi kimliği bünyesinde barındıran bir eylemdir. Bu sebeple, Türk toplumunda doğum öncesi, doğum ve doğum sonrasında gerçekleştirilen birtakım ritüellere bağlı olarak gelişen ad verme eylemi, toplumun inançlarını ve kültürel değerlerini yansıtması şekliyle makaleye konu olmuştur. Bu bağlamda kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sonucunda Satılmış, Dursun, Ahmet ve Yaşar adlarının çocuklara veriliş amaçları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bebek adlandırmaları, örtmece isimler, Şamanizm

Kaynakça

• Abdurazzak, A. O., Kalafat, Y. (2017). Halk Kültüründe Satıp Almak İnancının Mitolojik Boyutu. 9. Milletler Arası Türk Halk Kültürü Kongresi. 15-24, Ordu.
• Acıpayamlı, O. (1991). Türk Kültüründe Ad Koyma Folklorunun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi.4.Milletler Arası Türk Halk Kültürü Kongresi. 155-177, Antalya.
• Aksan, D. (1988), Her Yönüyle Dil. Ankara: TDK.
• Artun, E. (2017). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Çelik, C. (2007). Kimlik Beyanı Olarak İsimler: Kişi İsimlerine Sosyolojik Yaklaşım. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi.10(2),5-22.
• Gülensoy, T. (1999). Türk Kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi. Türk Dili Dergisi. 1(565), 3-8.
• Güngör, A. (2006). Tabu-örtmece (euphemism) Sözler Üzerine. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12(29), 69-93.
• Örnek, S. V. (1977). Türk Halk Bilimi. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• K.1: Satılmış TURAL, üniversite mezunu, emekli, Samsun, Şubat 2023.
• K.2: Seyid Ahmet ALTINTAŞ, üniversite mezunu, doktor, Samsun, Şubat 2023.
• K.3: Dursun GENİŞ, üniversite mezunu, memur, Samsun, Şubat 2023.
• K.4: Döne CAN, ilkokul mezunu, işçi, Samsun, Mart 2023.
• K.5: Erol CEYLAN, lise mezunu, memur, Samsun, Şubat 2023.
• K.6: Sadık KABA, lise mezunu, şoför, Samsun, Şubat 2023.
• K.7: Yaşar YILDIZ, üniversite mezunu, sağlık memuru, Samsun, Şubat 2023.
• K.8: Dursun UYAR, ilkokul mezunu, işçi, Samsun, Mart 2023.