Flower Images in Edip Cansever’s Poems

Yıl 2024, Sayı: 40, 174 - 206, 25.06.2024

Fatma Sönmez

https://doi.org/10.29000/rumelide.1504245

Öz

Edip Cansever, one of the original poets of modern Turkish poetry in terms of use of images, used flower images a lot and in different ways in his poems. The flowers he uses most in his poems are as follows: Rose (40 times), cloves (16 times), violet (14 times), poppy (8 times), hyacinth (6 times), begonia and tulip (5 times each), basil, geranium and oleander (4 times each), Judas tree, lilac and daisy (3 times each), daffodil, orchid and lily (2 times each). Although the mentioned flowers are mostly used as images in poems, they are also sometimes used as symbols. The use of bellflower, mountain flower, wild flower, coquina flower and lemon flower, which we do not often encounter in classical Turkish poetry as images (even though they appear only once), shows that flowers are used with a very rich connotation in terms of diversity in Cansever's poems. Besides, it is seen that the type of flower is not specifically stated in Cansever’s poems and is only used as "flower" 64 times. All of these reveal that flowers are used with a special preference in Cansever’s poems in terms of their range of connotation. It is also very striking that flowers are not used in a cliché way and thus their meanings are expanded. It is seen that common flowers images in Cansever’s poems are mostly used with negative connotations, unlike Classical Turkish poetry. In special flower uses (rose, carnation, violet, etc.), we can say that when they are used as symbols, they are similar to those in Classical Turkish poetry and have a positive connotation and when they are used as images, they are far from cliché and are often used with a negative connotation.

Anahtar Kelimeler

Edip Cansever, poem, image, symbol, flower

Edip Cansever’in Şiirlerinde Çiçek İmgeleri

Öz

Modern Türk şiirinin imge kullanımı açısından özgün şairlerinden birisi olan Edip Cansever, şiirlerinde çiçek imgelerini de çokça ve farklı şekillerde kullanmıştır. Şiirlerinde en fazla kullandığı çiçekler sırasıyla şöyledir: Gül (40 defa), karanfil (16 defa), menekşe (14 defa), gelincik (8 defa), sümbül (6 defa), begonya ve lale (5’er defa), fesleğen, sardunya ve zakkum (4’er defa), erguvan, leylak ve papatya (3’er defa), fulya, orkide ve zambak (2’şer defa). Anılan çiçekler, şiirlerde çoğunlukla birer imge olarak kullanılmakla birlikte bazen simge olarak da kullanıldıkları görülmektedir. Klasik Türk şiirinde pek rastlamadığımız çan çiçeği, dağ çiçeği, kır çiçeği, kokina çiçeği ve limon çiçeğinin de (sadece birer defa yer almalarına karşın) birer imge olarak kullanılması Cansever’in şiirlerinde çiçeklerin çeşitlilik açısından oldukça zengin bir çağrışımla kullanıldığını göstermektedir. Bunların yanı sıra Cansever’in şiirlerinde çiçeğin türünün özel olarak belirtilmediği ve sadece “çiçek” olarak 64 defa yer aldığı da görülmektedir. Tüm bunlar Cansever’in şiirlerinde çiçeğin çağrışım alanı açısından özel bir tercihle kullanıldıklarını göstermektedir. Ayrıca çiçeklerin çoğunlukla klişe bir şekilde kullanılmamaları ve böylece anlam alanlarının genişletilmesi de oldukça dikkat çekicidir. Cansever’in şiirlerinde genel çiçek imgelerinin, Klasik Türk şiirinden farklı olarak çoğunlukla olumsuz çağrışımlarla kullanıldıkları görülmektedir. Özel çiçek kullanımlarında ise (gül, karanfil, menekşe vb.) simge olarak kullanıldıklarında Klasik Türk şiirindekine benzer şekilde ve olumlu çağrışımla; imge olarak kullanıldıklarında ise klişeden uzak ve çoğunlukla olumsuz bir çağrışımla kullanıldıklarını ifade edebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Edip Cansever, şiir, imge, simge, çiçek

Kaynakça

• Akarsu, Bedia (1975). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Asiltürk, Baki (2018). Hiç Kimselerin İlgilenmediği Bazı Olayların Tarihçisi Olarak Edip Cansever. Hilesiz Terazi içinde (ss.213-227). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bachelard, Gaston (2006). Su ve Düşler Maddenin İmgelemi Üzerine Deneme (Çev.: Olcay Kunal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bayram, Yavuz (2007). Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili Çiçekler. Turkish Studies, V. 2/4 (Fall), 209-219.
• Berger, John (1995). Görme Biçimleri (Çev.: Yurdanur Salman). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bezirci, Asım (1987). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Gözlem Yayıncılık.
• Canberk, Eray (2003). A’dan Z’ye Edip Cansever. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, Edip (1998). Gül Dönüyor Avucumda. İstanbul: Adam Yayınları.
• ………………………“Yüzler ve Maskeler Edip Cansever’in Şiirine Genel Bir Bakış” (Güven Turan). Gül Dönüyor Avucumda içinde (ss. 216- 229). İstanbul: Adam Yayınları.
• Cansever, Edip (2016a). Sonrası Kalır Bütün Şiirleri-I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, Edip (2016b). Sonrası Kalır Bütün Şiirleri-II. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cöntürk, Hüseyin ve Bezirci, Asım (1961). Turgut Uyar -Edip Cansever. İstanbul: De Yayınevi.
• Çağın, Şerife (2019). “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Şiirlerinde Ağaç ve Çiçek Sembolizmi”, TÜBAR, S. XLV, 35-59.
• Çap, Sabri (2018). Türk- İslam Edebiyatında Gül Sembolü ve Gül Hakkında Uydurma Rivayetler. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 47, 161- 203.
• Çelebioğlu, Ayşe (2016). Klasik Türk Şiirinde Menekşe. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 37, 161-182.
• Çetin, Melek (2013). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Gül İmgesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Çetindaş, Dilek (2013). Mitolojinin Güçlü Dalı: Gül. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Gül Özel Sayısı), 13-28.
• Demir, Hiclal (2021). Zanbak ve Klasik Türk Şiirindeki İzleri. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 27, 127-157.
• Demirel, Şenel (2009). Divan Şiirinde Erguvân. Turkish Studies, Volume 8/9 Fall, 997- 1014.
• Dirlikyapan, Devrim (2016). Ölümü Gömdüm, Geliyorum Edip Cansever Şiirinde Varolma Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Frazer, James G. (2004). Altın Dal, Dinin ve Folklorun Kökleri-1. (Çev.: Mehmet H. Doğan). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Gezgin, Deniz (2010). Bitki Mitosları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Goody, Jack (2010). Çiçeklerin Kültürü (Çev. Mehmet Beşikçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gökalp- Alpaslan, Güzin Gonca (2005). Çağdaş Türk Şiirinde Lale İmgesi. Türkbilig, S. 9, 15-39.
• Gönül, Gizem Ece (2018). Sevgi, Aşk, Karanfil, Rakı Ve Diğerleri: ‘Yerçekimli Karanfil’ Çözümlemesinden Varoluş Sözlüğüne. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 7/2, 1004-1030.
• Hançerlioğlu, Orhan (1980). Felsefe Ansiklopedisi, C. 3 (İ-K). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Huyugüzel, Ömer Faruk (2018). Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İnceoğlu, Metin (2010). Tutum Algı İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Karabulut, Mustafa (2013). Edip Cansever Şiiri Psikanalitik Bir İnceleme. Ankara: Öncü Basımevi.
• Karaca, Alaattin (2013). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
• Karaman, Gülay (2012). Perîşân Çiçek Sünbül Ve Klasik Türk Şiirinde İşlenişi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 2, 288- 319.
• Kartal, Ahmet (2010). Klasik Türk Şiirinde Gül’ün Kullanımı ve Rüyada Görünüş Şekline Göre Yorumu. Şiraz’dan İstanbul’a / Türk-Fars Kültür Coğrafyası Üzerine Araştırmalar içinde (ss. 470- 491). İstanbul: Kurtuba Kitap.
• Kaya, Bayram Ali (2015). Klâsik Türk Şiirinde Şifâlı Bitkiler Üzerine Bir Deneme. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 15, 263- 314.
• Koçak, Aynur (2015). Soyluluk Çiçeği Erguvan’a Kültürel Bir İnceleme. folklor/edebiyat, C. 21, S. 84, 33- 44.
• Kundera, Milan (2012). Roman Sanatı. (Çev.: Aysel Bora). İstanbul: Can Yayınları.
• Kurnaz, Cemal (1996). Gül. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.14, 219- 222.
• Leppert, Richard (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü İmgelerin Toplumsal İşlevi (Çev.: İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Moran, Berna (2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Orhanoğlu, Hayrettin (2010). Sanat Eserinde İmgecilik ve Edip Cansever’in Şiirlerinde Gerçeküstücü İmgeler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Öcal, Oğuz (2013). Bir Şair, Bir Antigonist Tavır Edip Cansever. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sayın, Esma (2013). Tasavvufta Gül. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Gül Özel Sayısı), s. 75- 84.
• Uçan Eke, Nagihan (2021). Klasik Türk Şiirinde ‘Lale’ İle İlgili Kavramsal Metaforlar. Littera Turca, C. 7, S. 3, 659- 671.
• Ulağlı, Serhat (2018). Öteki’nin Bilimine Giriş İmgebilim. İstanbul: Motto Yayınları.
• Uluırmak, Ülkü (2016). Merih Sezen (1919-2011). Edip’in Lastik Topu içinde (ss. 36- 40). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Wellek, Rene ve Warren, Austin (1993). Edebiyat Teorisi (Çev. Ömer Faruk Huyugüzel). İzmir: Akademi Kitabevi.
• Wilkinson, Kathryn (2011). Kökenleri ve Anlamlarıyla Semboller & İşaretler (Çev.: Seda Toksoy). İstanbul: Alfa Yayınları.
• URL1: Simge; İmge maddeleri. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 19.02.2024]
• URL2: Çin Seramik Sanatında Kültür, Sembolizm ve Zanaatkâr. Onur Fındık- Sevim Çizer, https://www.academia.edu/41346895/%C3%87%C4%B0N_SERAM%C4%B0K_SANATINDA_K%C3%9CLT%C3%9CR_SEMBOL%C4%B0ZM_VE_ZANAATK%C3%82R [Erişim Tarihi: 26.03.2024]