Sovyetler Birliği’nde Propaganda ve Ajit-Trenler

Yıl 2021, Sayı: 6, 89 - 109, 31.12.2021

Burcu Özdemir

https://doi.org/10.48068/rusad.975439

Cited By: 1

Öz

1917 yılındaki Ekim devriminin başarı ile sonuçlanması, Geçici Hükümet döneminin karmaşa ve belirsizliklerine son verdi ve Bolşevikleri iktidarın tek sahibi haline getirdi. Ancak bu sadece bir başlangıçtı. Bolşevikler, yeni bir düzeni -sosyalist bir toplumu- inşa etmek üzere yola çıkmıştı. Bu da şu anlama geliyordu: Sovyetler Birliği’nde siyasal ve ekonomik sisteminin yanı sıra, toplumsal ve kültürel alanda da köklü bir değişime ihtiyaç vardı. Bolşevik yöneticilerin, böylesine zor bir hedefi gerçekleştirilebilmek için her türlü vasıtadan istifade etmesi şaşırtıcı değildir. Nitekim Sovyet yöneticileri yeni politikalarını uygulamaya koyarken, bunların toplum tarafından da absorbe edilmesi için çalışmak zorunda kaldılar. Bu bakımdan, Bolşeviklerin iktidara geldikleri andan itibaren çabalarının yoğunlaştığı konulardan biri, Çarlık otokrasisi altında yüzyıllar boyunca cahil bırakılmış halkı eğitimli hale getirmek için bir seferberlik başlatmak oldu. Ancak bu, zor ve dahası uzun vadeli bir çözümdü. Oysaki, ilk yıllarda ciddi bir iç ve dış tehdit altında bulunan devrimin hayatta kalabilmesi için, daha acil bir çözüme ihtiyaç vardı. Sovyet yöneticilerine göre bunun en etkili ve kısa vadeli yöntemi, her türlü propaganda yönteminden istifade etmekti. Sovyetler Birliği’nde halk arasında ajitasyon ve propaganda çalışmalarını yürütmek üzere, “Ajitasyon ve Propaganda Birimi” (Ajit-prop) kuruldu. Bununla birlikte, Sovyetler Birliği’nde propaganda çalışmalarına yardımcı olmak, her bir Sovyet kurumunun ve her bir Sovyet vatandaşının başlıca vazifelerinden biriydi. İç Savaş yıllarında faaliyete geçirilen ajit-trenler de tam olarak bu amaca hizmet etti. Trenlerin esas işlevi, halkı Sovyet iktidarının yanına çekmek ve Sovyet ideolojisinin propagandasını yapmaktı.
Bu çalışma, Sovyetler Birliği’nde propagandanın kritik seviyedeki öneminin sebepleri, Sovyet propagandasının diğer ülkelerdeki propaganda tekniklerinden ayrılan yönleri ve esas olarak Sovyetler Birliği’ndeki propaganda çalışmalarında en sıra dışı olanlarından biri, “Ajit-trenler” (Rusça: agitpoyezd; İngilizce: agit-train) ve bu trenlerin Sovyet halkı arasındaki ideolojik propagandada nasıl bir rol oynadığı üzerine odaklanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Rusya tarihi, Propaganda, Sovyetler Birliği, İç Savaş, Ajistasyon, Ajit-tren

Агитпоезда и Пропаганда в Советском Союзе

Öz

Успех Октябрьской революции 1917 года положил конец хаосу и неопределенности периода Временного правительства и сделал большевиков полноправными хозяевами в стране. Но это было лишь начало. Придя к власти, большевики вознамерились построить новый порядок - социалистическое общество. Другими словами, в Советском Союзе было необходимо провести радикальные изменения в социальной и культурной сферах, а также в политической и экономической системе в целом. Неудивительно, что большевики использовали все средства для достижения столь масштабных целей. На самом деле, реализуя новую политику, советская власть должна была стремиться и к тому, чтобы быть положительно воспринимаемой обществом в целом. Для этого она использовала разнообразные методы и приемы пропагандистской работы. Конечно, большевики стремились в первую очередь дать образование обычным людям, в основном не приобщенным к нему в царский период. Однако это была трудная и во многом долгосрочная задача. Чтобы устоять в период, когда успехам революции угрожали внутренние и внешние враги, новой власти требовались более быстродейственные решения. Советская власть считала, что наиболее эффективным и быстрым способом является использование всевозможных методов пропаганды. Созданное при этом управление агитации и пропаганды было призвано контролировать и продвигать агитационную и пропагандистскую работу среди населения Советского Союза. Обязанностью каждого советского учреждения и каждого гражданина стало содействие пропагандистской работе в обществе. Одним из способов ее несения в массы во время Гражданской войны были “агитпоезда” (агитационные поезда). Их основная функция заключалась в том, чтобы обратить обычных людей на сторону Советской власти и прививать им советскую идеологию. В этом исследовании рассматриваются причины особого значения пропаганды в Советском Союзе, основные ее методы, отличия от пропаганды других стран, а также роль агитационных поездов в восприятии социалистических идей обычными советскими людьми.

Anahtar Kelimeler

История России, Советский Союз, Гражданская война, пропаганда, агитация, агитпоезд

Propaganda in the Soviet Union and Agit-Trains

Öz

The success of the October 1917 revolution put an end to the chaos and uncertainties of the Provisional Government period and made the Bolsheviks the sole owner of power. But this was just the beginning. The Bolsheviks set out to build a new order- a socialist society. In other words, in the Soviet Union, a radical change was necessary in the social and cultural field as well as the political and economic system. It is not surprising that the Bolsheviks made use of all means to achieve such a difficult goal. As a matter of fact, while implementing their new policies, Soviet administrators had to strive for these policies to be absorbed by society. Soviet administrators used numerous propaganda methods for this. The Bolsheviks sought primarily to educate the people who have been deprived of education for centuries under the tsarist autocracy. However, it was a difficult and long term solution. But a more urgent solution was needed to survive for the revolution, which was threatened by internal and external. Soviet rulers thought that the most effective and short-term method was to make use of all kinds of propaganda methods. The Department of Agitation and Propaganda set up intended to control and promote agitation and propaganda work among the people in the Soviet Union. It was the duty of every Soviet institution and every Soviet citizen to assist in the propaganda work in the Soviet Union. Agit-trains that served during the Civil War, served exactly that. The main function of the trains was to lure the people to the side of the Soviet power and to propagate the Soviet ideology.
This study focuses on the following issues: the reasons for the critical importance of propaganda in the Soviet Union, the aspects of Soviet propaganda that differ from propaganda techniques in other countries, and the "Agit-trains", one of the most unusual in propaganda work mainly in the Soviet Union, and how these trains played a role in adoption of socialist ideas by the Soviet people.

Anahtar Kelimeler

History of Russia, Propaganda, Soviet Union, Civil War, Agitation, Agit-train

Kaynakça

• Akan, M. “Sovyet Propaganda Afişlerinde ‘Doğu’ İmgesi.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 17/2 (2017): 77-102.
• Brown, K. “Agitprop in Soviet Russia.” Constructing the Past. 14/ 1 (2013): 5-8.
• Clark, T. Sanat ve Propaganda: Kitle Kültürü Çağında Politik İmge. çev. Esin Hoşscu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
• Davies, K. M. “Agitpoezda: Discover Russia’s Revolutionary Propaganda Trains.” [Erişim tarihi: 23.08.2021] https://www.calvertjournal.com/articles/show/9255/russias-revolutionary-propaganda-trains-agitpoezda
• Davies, S. “The Crime of "Anti-Soviet Agitation" in the Soviet Union in the 1930's.” Cahiers du Monde russe. 39/1(2), Les années 30: Nouvelles directions de larecherche. (1998): 149-167.
• Davoliūtė, V. -L.Kaminskaitė-Jančorienė. “Sovietization and the Cinema in the Western Borderlands: Insurgency, Narrative, and Identity in the Lithuanian Film "Marytė" (1947).” Reframing Postwar Sovietization: Power, Conflict, and Accommodation (2016): 391-408.
• Denny, A. “Soviet Propaganda.” The Military Engineer 43/294 (1951): 259-262.
• İnceoğlu, Ç. “Sovyet Propaganda Animasyonlarında Batı ve Batılı İmgesi.” İletişim 19 (2013): 23-40.
• Karlyavina, A.İ. “Rol’ agitatsionnıh poyezdov i parahodov v antireligioznoy propagande Bolşevikov v godı Grajdanskoy voynı.” İstoriçeskiy jurnal nauçnıye issledovaniya 3 [Erişim Tarihi: 24.08.2021], https://nbpublish.com/library_read_article.php?id=25066
• Krupskaya, N. Lenin’den Anılar. çev. Özlem Koşar. İstanbul: Yordam Kitap, 2020.
• Okunev, I. “Propaganda Trains.” [Erişim tarihi: 25.11.2010] http://soviethistory.msu.edu/1917-2/culture-and-revolution/culture-and-revolution-texts/a-new-way-for-culture-propaganda/
• Figes, O. “The Russian Revolution of 1917 and Its Language in the Village.” The Russian Review 56/3 (1997): 323-345.
• Polonskiy, V. Russkiy Revolyutsionnıy Plakat. Moskva: Gosudarstvennoye İzd-vo, 1925. [Erişim tarihi: 24.08.2021], https://www.prlib.ru/item/906164
• Rada, T. “Ekim Devriminin İlk Yıllarında Demiryolu Organizasyonu ve İmajların Organizasyonu Arasındaki İlişki: Dziga Vertov’un Politik Estetiği.” Sinecine 10/2 (2019): 207-240.
• Ransome, A. The Crisis in Russia. London: 1921.
• Rusnock, K. A., “AgitProp”, Encyclopedia of Russian History [Erişim tarihi: 20.03.2010] https://www.encyclopedia.com/history/modern-europe/russian-soviet-and-cis-history/agitprop.
• Savaşır, G. ve E. Güleç, “Politik Bir Eylem Olarak Sanat: 1920'lerdeki Rus Agit-prop Uygulamaları.” SDÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi 13/ 25, (2020): 301-333.
• Smith, M. G. “Cinema for the "Soviet East": National Fact and Revolutionary Fiction in Early Azerbaijani Film.” Slavic Review 56/4 (1997): 645-678.
• Sohareva, T. “Desyat Faktov ob Agitpoyezdah.” [Erişim tarihi: 08.03.2021], https://artguide.com/posts/1387.
• Taylor, R. “A Medium for the Masses: Agitation in the Soviet Civil War.” Soviet Studies 22/4 (1971): 562-574.
• Timofeyeva, E.A. “Agitatsionnıye poyezda i parohodı v godı Grajdanskoy voynı.” Nauçnıye trudı KuBGGU 9 (2016): 257-268.
• “Trotsky’s War Train”, [Erişim tarihi: 08.03.2021], https://www.historytoday.com/archive/trotsky%E2%80%99s-war-train.
• Welch, D. Propaganda, Güç ve İkna. çev. Selim Sezer. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2019.
• Wolmar, C. To Edge of the World. New York: PublicAffairs, 2013.