Русский Флот и Черноморские Проливы Накануне и во Время Первой Мировой Войны

Yıl 2022, Sayı: 8, 127 - 136, 31.12.2022

Kirill Nazarenko Çevirmen: Alperen Küçükdağdelen

https://doi.org/10.48068/rusad.1211499

Öz

Проблема черноморских проливов стояла на повестке дня Российской империи на протяжении XIX века. Особенно после русско-турецкой войны 1877-1878 гг., когда Османская империя заметно потеряла могущество, этот вопрос стал одним из главных в российской внешней политике. В условиях международных кризисов, имевших место накануне Первой мировой войны и во время войны, возможность попадания Стамбула в руки другой державы вызывала опасения в России. Были подготовлены планы захвата Босфора в рамках десантной операции, чтобы предотвратить такую ситуацию и не допустить прихода иностранных судов в Черное море. Ключевым условием успеха десантной операции (согласно представлениям военно-морских теоретиков начала ХХ века) было владение морем, а основной предпосылкой для владения морем была эскадра линейных кораблей, способных победить в генеральном сражении. Поэтому соотношение линейных флотов России и ее противников на Черном море (Турции и Австро-Венгрии, вмешательство которой в пользу Турции считалось вероятным) было важнейшим условием, определявшим – имеет смысл подготовка десанта или нет. Вплоть до 1910 года Российская империя сохраняла господство на Черном море, однако строительство дредноутов в Австро-Венгрии и заказ их Турцией резко изменил соотношение сил. Поэтому в десантную операцию активно готовили в 1880-1890-е гг., причем на наш взгляд, наибольший успех мог сопутствовать ей в 1896-1897 гг. Однако отвлечение внимания русского руководства на Дальний Восток, поражение в русско-японской войне, а затем усиление австро-венгерского и турецкого флотов заставили временно отказаться от идеи десанта. Лишь во время Первой мировой войны к ним вернулись снова, но по ряду причин десант не был осуществлен. В данном исследовании рассмотрен вопрос через призму соотношения линейных сил русского Черноморского, турецкого, а также австро-венгерского флотов. Для лучшего понимания баланса сил в конце исследования добавлены таблицы тактико-технических характеристик линейных кораблей России, Турции, Австро-Венгрии.

Anahtar Kelimeler

Россия, Турция, Черноморские проливы, Черноморский флот, линейные корабли

The Russian Navy and the Black Sea Straits Before and During the First World War

Öz

The problem of the Black Sea Straits was on the agenda of Russian Empire policy throughout the XIX century. Especially after the Russo-Turkish War of 1877-1878, when the Ottoman Empire noticeably lost its power, this issue became one of the main ones in Russian foreign policy. In the conditions of international crises that took place on the eve of the First World War and during the war, the possibility of Istanbul falling into the hands of another power caused fears in Russia. A plan was prepared to capture the Bosphorus as part of an amphibious operation to prevent such a situation and prevent the access of foreign ships to the Black Sea. The key condition for the success of the amphibious operation (according to the ideas of naval theorists of the early twentieth century) was the possession of the sea, and the main prerequisite for the possession of the sea was a squadron of battleships capable of winning a general battle. Therefore, the ratio of the linear fleets of Russia and its opponents on the Black Sea (Turkey and Austria-Hungary, whose intervention in favor of Turkey was considered likely) was the most important condition determining whether it made sense to prepare a landing or not. Until 1910, Russia maintained dominance on the Black Sea, but the construction of dreadnoughts in Austria-Hungary and their order by Turkey dramatically changed the balance of power. Therefore, the amphibious operation was actively prepared in the 1880s-1890s, and in our opinion, the greatest success could accompany it in 1896-1897. Russian leadership’s distraction to the Far East, the defeat in the Russo-Japanese War, and then the strengthening of the Austro-Hungarian and Turkish fleets forced them to temporarily abandon the idea of landing. Only during the First World War they were returned to them again, but for a number of reasons the landing was not carried out. This study examines the issue through the prism of the ratio of the linear forces of the Russian Black Sea, Turkish, and Austro-Hungarian fleets. For a better understanding of the balance of forces, tables of tactical and technical characteristics of battleships of Russia, Turkey and Austria-Hungary were added at the end of the study.

Anahtar Kelimeler

Russia, Turkey, Black Sea Straits, Black Sea Fleet, battleships

Birinci Dünya Savaşı Arifesinde ve Esnasında Rus Donanması ve Karadeniz Boğazları

Öz

Boğazlar meselesi XIX. yüzyıl boyunca Rusya İmparatorluğu’nun gündeminde yer etmiştir. Özellikle 1877-1878 Rus-Türk Savaşı’ndan sonra, Osmanlı İmparatorluğu’nun iyice gücünü kaybettiği bir dönemde bu mesele Rus dış politikasının en önemli gündem maddelerinden biri haline gelmiştir. Birinci Dünya Savaşı arifesinde vuku bulan uluslararası krizler ve savaş sırasında İstanbul’un başka bir gücün eline geçebileceği ihtimali Rusya’da endişelere sebep olmuştu. Böyle bir duruma engel olmak ve Karadeniz’e yabancı donanmaların girişine izin vermemek için yapılacak bir çıkarma harekâtı kapsamında İstanbul Boğazı’nı işgal planları hazırlanmıştı. Bir çıkarma harekâtının başarılı olabilmesi için başlıca koşul (XX. yüzyılın başlarında askerî denizcilik teorisyenlerinin de belirttiği gibi) denize hâkim olmak; denize hâkim olabilmenin temel önkoşulu ise savaşı kazanmaya muktedir bir muharebe gemisi filosuna sahip olmaktı. Bu nedenle Karadeniz’de Rusya ve rakiplerinin (Türkiye ve Türkiye’nin lehine müdahale etmesi muhtemel görülen Avusturya-Macaristan) muharebe gemisi filoları arasındaki denge, çıkarma harekâtı için hazırlanmanın mantıklı olup olmadığını belirleyen en önemli koşuldu. 1910 yılına kadar Rusya İmparatorluğu Karadeniz’deki üstünlüğünü korudu, ancak Avusturya-Macaristan’da dretnotların inşası ve bunların Türkiye tarafından sipariş edilmesi güç dengesini kökten değiştirdi. Bu nedenle 1880-1890’lı yıllarda çıkarma harekâtına aktif bir şekilde hazırlanıldı, üstelik bizim görüşümüze göre bu hususta en büyük başarı 1896-1897 yıllarında elde edilebilirdi. Fakat Rus yönetiminin dikkatini Uzak Doğu’ya kaydırması, Rus-Japon Savaşı’nda alınan yenilgi sonra da Avusturya-Macaristan ve Türk donanmalarının güçlenmesi sebebiyle geçici olarak çıkarma fikrinden vazgeçmek zorunda kalındı. Birinci Dünya Savaşı sırasında çıkarma harekâtı tekrar gündeme geldiyse de bu çeşitli nedenlerden dolayı gerçekleşemedi. Bu çalışmada Rus- Karadeniz, Türk ve ayrıca Avusturya-Macaristan muharebe gemileri güç dengesi açısından incelenmiştir. Güç dengesinin daha iyi anlaşılabilmesi için çalışmanın sonuna Rusya, Türkiye, Avusturya-Macaristan’a ait gemilerin taktik ve teknik özelliklerini gösteren tablolar eklenmiştir

Anahtar Kelimeler

Rusya, Türkiye, İstanbul ve Çanakkale boğazları, Karadeniz donanması, muharebe gemileri

Kaynakça

• Boldyrev, A.V. Chernomorskie prolivy vo vneshnei politike Rossii na rubezhe XIX – KhKh vv. Avtoref. diss. ... kand. ist. nauk / MGU im. M.V. Lomonosova. Moskva. 2003.
• Borisevich S.P. Voenno-politicheskoe rukovodstvo Velikobritanii i bor-ba za Chernomorskie prolivy v gody Pervoi mirovoi voiny. 1914-1916. Avtoref. diss. ... kand. ist. nauk, Ussuriiskii gosudarstvennyi pedagogicheskii institut. Vladivostok, 2003.
• Grebenshchikova, G.A. Rossiiskii flot pri Nikolae I. Sankt-Peterburg: İzd. Ostrov, 2014.
• Kondratenko, R.V. Morskaia politika Rossii 80-kh godov XIX veka. Sankt-Peterburg: İzd. LeKo, 2006.
• Luneva, Iu. Bosfor i Dardanelly. Tainye provokatsii nakanune Pervoi mirovoi voiny (1908–1914). Moskva: 2010.
• Mekhen, A.-T . Vliianie morskoi sily na Frantsuzskuiu revoliutsiiu i imperiiu. Moskva. Leningrad: Voenmorizdat, 1940.
• Mekhen, A.-T . Vliianie morskoi sily na istoriiu. 1660-1783. Sankt-Peterburg: Tipografiia Morskogo korpusa, 1895.
• Multatuli, P.V. Gospod- da blagoslovit reshenie moe. Sankt-Peterburg: İzd. Satisie, 2002.
• Urban, V. “Mog li poiavit-sia Kolchak-Bosforskii”, VPK, Voenno-promyshlennyi kur-er, Obshcherossiiskaia ezhenedel-naia gazeta,(2006), Erişim tarihi: 5 Aralık 2022, http://vpknews.ru/articles/5405.