Mâide Sûresinde Kıraat Farklılığı Olan Bazı Ayetlerin Tefsire Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 182 - 193, 30.06.2022

Sadullah Tilkitaş

Öz

Kur’an-ı kerim ile çok yakın ilişkisi olan kıraat ilmi, ameli yönü itibariyle Resûlüllah’a (a.s) kadar varmakta iken nazarî yönü itibariyle de hicrî ikinci asra kadar gitmektedir. Kıraat ilmi Kur’an lafızlarının kelimelerindeki farklılık ve okunuşlarındaki keyfiyeti konu edinmektedir. Bu okuyuşlar ile bazı durumlarda ayetler farklı anlamlar kazanabilmektedir. Bazı müfessirler ayetleri izah ederken kıraat farklılıklarına da değinmektedirler. Ayetlerin kıraat farklılıklarıyla tefsir edilmesi Kur’an’ın daha iyi anlaşılmasına fırsat sunacaktır. Kıraat farklılıkları bazı durumlarda ayetlerin anlamını etkilemiştir. Telif edilmiş birçok meal ve tefsir çalışmaları belli bir kıraate göre yazıldığından farklı kıraatler ile ortaya çıkabilecek anlam bütünlüğünden uzaktır.
Bu makalede Mâide sûresindeki bazı ayetlerin kıraat farklılıkların meale yansımasının neticelerini ortaya koymak amaçlanmış ve ayetlerdeki anlam zenginliğinin araştırılması konu edinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kıraat, Mâide Sûresi, Meâl, Âyet.

Teşekkür

makalemi değerlendirmeye alan Rusuh dergisine teşekkür ederim.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî'. Müsned, nşr. Şu‘ayb el-Arnavûd vd., 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, ts.
• Bazemül, Muhammed b. Ömer. Kıraat ve Eseruha fi’t-Tefsir ve’l-Ahkam, Riyad: Câmiatü’l-ümmi’l-kurâ, h. 1412.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsüddin Muhammed b. Muhammed. Müncidü’l-muḳriʾîn ve Mürşidü’d-tâlibîn. Beyrut: Dâr’ul-kütüb’il-ilmiyye, 1400/1980.
• İbnu’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed. Şerhu tayyibeti’n-neşr fi’l-kıraati’l-aşr. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esed. 4 Cilt. Riyad: Dar’ül-muğnî li’n-neşri ve’t tevzi‘, 4. Basım, 2000.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. nşr. Şuayb Arnaut-Muhammed Kamil Karabelli. 7 Cilt. Dâru risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed b. Abdilganî el-Bennâ, İthâfü fuzalâʾi’l-beşer fi (bi)’l-ḳırâʾâti’l-erbaʿate ʿaşer, thk. Enes Mühre Lübnân: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2006.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît fi’t-Tefsîr. thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd, Ali Muhammed. 8 Cilt. Beyrut: Dâr’ul kütüb’il-ilmiyye, 1993.
• el-Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Abdillâh el-Absî. Meʿâni’l-Ḳurʾân. Mısır: Dâru’l-Mısrıyye, ts.
• Karaman, Hayrettin vd., Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Dib Yayınları, 2012.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi li-ahkâmi’l-Kurân. nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. Şuayb Arnaût vd. 5 Cilt. Beyrut: Dâru risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
• Mevsilî, Abbullah b. Mahmud. el-İhtiyâr ta’lilî’l-muhtâr. Çev. Ahmet Oğuz, Mustafa Bülent Dadaş, Tahir Tural. 5 Cilt. İstanbul: Nuh Yayınları, 2017.
• Muhaysin, Muhammed Salim. el-Kıraat ve eseruha fi u’lumi’l-Arabiyye. 3 Cilt. Kâhire: Mektebetü'l- külliyyâti'l-ezheriyye, 1984.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed Mûsâ el-Abbâs, Kitâbü’s-seb‘a fi’l-kırâât. thk. Şevkî Dayf. Kâhire: Dârü’l-meârif, 1972.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-sahih. Riyad: Beytü’l-efkâri’d-devliyye, 1998.
• Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. İ’râbu’l-Kur’ân. (ta’lik Abdülmün ‘im Halil İbrahim). nşr. Muhammed Ali Beydûn. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, h 1421.
• Nesâi, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. 12 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 4. Basım, 2003.
• Özbek, Ömer. “Kıraat Farklılıklarının Anlama Etkisi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 39/2 (2015), 163-181.
• Parlak, Orhan. Memi, Mustafa. “Furkan suresindeki manaya etki eden kıraat farklılıkları”, Turkish Research Journal of Academic Social Science 2 /1, (2019), 1-7.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed, el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kurʾân, thk. Safvân Ahmed Dâvûdî Beyrut: Dâru’l-kalem, 1412.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhîm el-Absî el-Kûfî. el-Musannef. nşr. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebü’r-rüşd, 5. Basım, 2004.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîliâyi’l-Kur’ân. nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru hicr, 2001.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmi‘u’s-sahih. nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 3. Basım, 1996.
• Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili. 8 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, ts.
• İbn Zencele, Abdurrahman b. Muhammed. Huccetu’l-Kıraât. thk. Said el-Efgânî. Beyrut: Daru’r-risâle, ts.