Yaşlılarda Uyku Sorunları: Derleme

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 36 - 42, 29.06.2022

Satı Can

Öz

Yaşla birlikte artan uyku bozuklukları geriatrik popülasyonda yaygın bir şekilde görülmektedir. Uyku düzeni yaşlanma sürecinin bir parçası olarak değişmektedir. Yaşın artması ile birlikte uyku süresi ve kalitesinde değişiklikler meydana gelmektedir. Yaşlı bireylerde eşlik eden hastalıklar ve tedavide kullanılan ilaçlar da uyku sorunlarına katkı sağlamaktadır. Uyku sorunları yaşlı bireylerde birçok sağlık sorununa yol açmakta ve yaşam kalitesini düşürmektedir. Uyku sorunları uygun yaklaşımlarla önlenebilmekte ve uyku kalitesi iyileştirilebilmektedir. Uyku durumu rutin olarak tüm yaşlı bireylerde değerlendirilmelidir. Uyku bozukluğuna yönelik hemşirelik girişimleri planlanmalı ve uygulanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik Girişimleri, Uyku, Uyku Kalitesi, Yaşlı

Kaynakça

• 1. Dikmen Demir Y. Uyku ve Uyku ile İlgili Uygulamalar. Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler, ed. Akça Ay İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2019, 772-88.
• 2. Guyton AC, Hall JE. Guyton ve Hall Tıbbi Fizyoloji, ed. Çağlayan Yeğen B. 11. Basım, İstanbul, 2007, 471-89.
• 3. Karadakovan A. Yaşlı Sağlığı ve Bakım. Ankara, Akademisyen Tıp Kitapevi, 2014.
• 4. Feinsilver SH. Normal and abnormal sleep in the elderly. Clin Geriatr Med, 2021;37:377–86.
• 5. Kessler TA, Port MC. Sleep and Sleep Disorders, ed. Grossman SC, Port MC. Porth’s Pathophysıology Concepts of Altered Health States. 9 th Edition, China, 2014:525-45.
• 6. Hirshkowitz M, Whiton K, Albert SM, et al. National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary. Sleep Health, 20151(1):40–3.
• 7. Sleep Statistics. https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/sleep-facts-statistics. Available from: 06.12.2021.
• 8. Dzierzewski JM, Dautovich ND. Who cares about sleep in older adults? Clin Gerontol, 2018; 41(2): 1-5.
• 9. Nasseri R, Malek R, Aghili R, Valojerdi AE, Khamseh ME. Disturbed sleep in type 2 diabetes mellitus independent of chronic complications, pain, and nocturia. International Journal of Diabetes in Developing Countries, 2015; 35 (4): 454-9.
• 10. Madrid-Valeroa JJ, Martínez-Selvaa JM, Coutoa BR, Sanchez-Romerab BF, Ordonana JF. Age and gender effects on the prevalence of poor sleep quality in the adult population. Gac Sanit, 2017;31(1):18–22.
• 11. Dong X, Wang Y, Chen Y, et al. Poor sleep quality and influencing factors among rural adults in Deqing, China. Sleep and Breathing, 2018; 22:1213–20.
• 12. Zhu X, Hu Z, Nie Y, et al. The prevalence of poor sleep quality and associated risk factors among Chinese elderly adults in nursing homes: A cross-sectional study. Plos One, 2020:1-16.
• 13. Wang P, Song L, Wang K, et al. Prevalence and associated factors of poor sleep quality among Chinese older adults living in a rural area: a population-based study. Aging Clinical and Experimental Research, 2020; 32:125–31.
• 14. McKinnon A, Terpening Zoe, Batchelor J, Lewis SİG, Naismith SL. Prevalence and predictors of poor sleep quality in mild cognitive impairment. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology, 2014; 27(3):204-11.
• 15. Wu C-Y, Su T-P, Fang C-L, Chang MY. Sleep quality among community-dwelling elderly people and its demographic, mental, and physical correlates. Journal of the Chinese Medical Association, 2012;75-80.
• 16. Xu C, Zhang P, Xiang Q, et al. Relationship between subjective sleep disturbances and glycaemia in Chinese adults with type 2 diabetes: findings from a 1.5-year follow-up study. Scientific Reports, 2019; 9:1-9.
• 17. Li C, Shang S. Relationship between sleep and hypertension: Findings from the NHANES (2007–2014). International Journal of Environmental Research and Public Health, 2021; 18:2-11.
• 18. Ogunbode AM. Adebusoye LA, Olowookere OO, Owolabi M, Ogunniyi A. Factors Associated with Insomnia among elderly patients attending a Geriatric Centre in Nigeria. Current Gerontology and Geriatrics Research, 2014:1-10.
• 19. Arslan BO, Taymaz ZS, Uçar Hoşgör ZZ, Tatar D. Stabil kronik obstrüktif akciğer hastalığında uyku kalitesi ve obstrüktif uyku apne sendromu riskinin değerlendirilmesi. Journal of Turkish Sleep Medicine, 2020;3:112-7.
• 20. Alanazi TM, Alghamdi HS, Alberreet MS, et al. The prevalence of sleep disturbance among asthmatic patients in a tertiary care center. Scientific Reports, 2021;11:1-7.
• 21. Luyster TM, Teoderescu M, Bleecker E, et al. Sleep quality and asthma control and quality of life in non-severe and severe asthma. Sleep Breath, 2012; 16(4):1129–37.
• 22. Koyanagi A, Garin N, Olaya B. Chronic conditions and sleep problems among adults aged 50 years or over in nine countries: A multi-country study. Plos One, 2014:1-17.
• 23. Diyabet ve uyku bozuklukları. https://diyabetcemiyeti.org/diyabetik-noropati/diyabet-ve-uyku-bozukluklari. Available from: 10.12.2021.
• 24. Talaz D, Kızılcı S. Tip 2 diyabet riski ve hastalık sürecinde uykunun rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2015;8(3):203-8.
• 25. Anothaisintawee T, Reutrakul S, Cauter E. V, Thakkinstian A. Sleep disturbances compared to traditional risk factors for diabetes development: Systematic review and meta-analysis. Sleep Medicine Reviews, 2016;30:11-24.
• 26. Shan Z, Ma H, Xie M, et al. Sleep duration and risk of type 2 diabetes: a meta-analysis of prospective studies. Diabetes Care, 2015;38:529–37.
• 27. Lou P, Zhang P, Zhang L, et al. Effects of sleep duration and sleep quality on prevalence of type 2 diabetes mellitus: A 5- year follow-up study in Chine. Diabetes Research and Clinical Practice, 2015; 109:178-84.
• 28. Yaggi KH, Araujo AB, McKinlay JB. Sleep duration as a risk factor for the development of type 2 diabetes. Diabetes Care, 2006;29:657-61.
• 29. Johnson ST, Thiel D, Sayah F, et al. Objectively measured sleep and health- related quality of life in older adults with type 2 diabetes: A cross- sectional student from the alberta’s caring for diabetes study. Sleep Health, 2017;3:102-6.
• 30. Chasens ER, Sereika SM, Burke EL, Strollo JP, Korytkowski M. Sleep, health-related quality of life and functional outcomes in adults with diabetes. Applied Nursing Research, 2014;27:237-41.
• 31. Akkuş Y, Kapucu S. Yaşlı Bireylerde Uyku Sorunları. İç Hastalıkları Dergisi, 2008; 15(3):131-5.
• 32. Lee KA. Impaired Sleep. Pathophysiological Phenomena in Nursing Human Responses to Illness. 3 th edition, USA, 2003, 363-88.
• 33. Başer G, Hisar F. Yaşlı bireylerde uyku sorunlarını gidermeye yönelik nonfarmakolojik müdahaleler: Sistematik derleme. Journal of Hacettepe University Faculty of Nursing, 2021; 8(2):178-85.
• 34. Özer Z, Ateş S. Effects of laughter yoga on hemodialysis patients' plasma-beta endorphin levels, pain levels and sleep quality: A randomized controlled trial. Complementary Therapies in Clinical Practice, 43(2):1-7.
• 35. Durgun H, Kaya H. Yaşlı bireylerde ayak banyosunun uyku kalitesine etkisi: Sistematik inceleme. Jaren, 2018;4(3):189-194.
• 36. Genç F, Karadağ S, Kılıc¸ Akça N, Tan M, Cerit D. The effect of aromatherapy on sleep quality and fatigue level of the elderly. Holistic Nursing Practice, 2020; 34(3):155-62.
• 37. Habibollahpour M, Ranjkesh F, Motalebi SA, Mohammadi F. The impact of benson’s relaxation technique on the quality of sleep in the elderly. Topics in Geriatric Rehabilitation, 2020; 35(1):88–94.
• 38. Lök N, Bademli K. Alzheimer hastalarında müzik terapinin etkinliği: Sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2016;8(3):266-74.
• 39. Maşa DC, Ceylan B. Destekleyici ve tamamlayıcı bir bakım türü olan yoganın hemşirelik araştırmalarındaki yeri: Bir sistematik derleme. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 2020;3(3):331-44.
• 40. Çam Yanık T, Altun Uğraş G. Akupresür kullanımının cerrahi girişim sonrası uyku kalitesine etkisi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 2020; 2(2):105-11.
• 41. Düzgün G, Durmaz Akyol A. Effect of natural sunlight on sleep problems and sleep quality of the elderly staying in the nursing home. Holistic Nursing Practice, 2017;31(5):295-302.