Özel Bir Dal Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Stres Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 17 - 28, 14.02.2024

Saliha Yıldız Elçin Babaoğlu

Öz

Amaç: Bu araştırma özel bir dal hastanesinde çalışan hemşirelerin stres düzeylerini bazı değişkenlere göre incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde olan araştırma, İstanbul ilinde bir göğüs kalp ve damar hastanesinde Haziran-Eylül 2022 tarihleri arasında 205 hemşire ile yapılmıştır. Araştırmada araştırmacılar tarafından geliştirilen “Bireysel ve Mesleki Özellikler Formları” ve “Algılanan Stres Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Pearson Chi-Square, Independent Sample t Test, One-Way ANOVA ve Pearson Corelation testleri kullanılmıştır.
Bulgular: Hemşirelerin %69,8’i kadın, %77,1’i 20-30 yaş aralığında, %67,8’i lisans mezunudur. Hemşirelerin Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması 31,20±7,88 olarak bulunmuş olup, %45,4’ünün ortalamanın üstünde stres düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Kalp damar cerrahisi öncesi ve kardiyoloji servislerinde çalışan hemşirelerin stres puanı en yüksek bulunurken, acil servis ve ameliyathanede çalışanların daha düşük bulunmuştur. Ayrıca bulunduğu servise atanma kararına katılmayanlar ile ekipten memnun olmayanların stres puanları daha yüksek bulunmuştur (p<0,001).
Sonuç: Hemşirelerin yarıya yakınının stres düzeyleri ortalamanın üstündedir. Mesleği isteyerek seçmeyenlerin, kadınların, lise/ön lisans mezunu olanların, gelir durumunu yetersiz görenlerin, kardiyoloji servisinde çalışanların, serviste isteyerek çalışmayanların ve ekipten memnun olmayanların oryantasyon ve hizmet içi eğitim programları ile etkili baş etme becerileri kazandırılması; hemşirelerin strese dayanma güçlerinin artırılması ve ara ara stres yönünden değerlendirilmeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Kalp damar cerrahisi, Kardiyoloji, Stres, Yoğun bakım

Kaynakça

• Abendroth, M., & Flannery, J. (2006). Predicting the risk of compassion fatigue: A study of hospice nurses. Journal of Hospice and Palliative Nursing, 8(6), 346-356.
• Alkema, K., Linton, J. M., & Davies, R. (2008). A study of the relationship between self-care, compassion satisfaction, compassion fatigue, and burnout among hospice professionals. Journal of Social Work in End-of-Life & Palliative Care, 4(2), 101-119.
• Arıkan, F. (2004). Diyaliz hemşirelerinin, yoğun bakım ve servis hemşireleri ile karşılaştırmalı olarak işe bağlı stres, tükenmişlik ve doyum düzeylerinin incelenmesi (Master’s thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Arola, A., Laakso, H. M., & Pitkänen, J. (2021). Associations of cognitive reserve and psychological resilience with cognitive functioning in subjects with cerebral white matter hyperintensities. European Journal of Neurology, 28, 2622-2630.
• Aşkın, A. (2019). Sağlık çalışanlarının (doktor ve hemşireler) serbest zaman faaliyetlerine katılım zamanları ile algılanan stres düzeyleri, psikolojik dayanıklıkları arasındaki ilişkinin analizi: SBÜ Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi örneği (Master's thesis, Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Aybar, D. Ö., & Kılıç, S. P. (2020). Bir üniversite hastanesinde çalışan yoğun bakım hemşirelerinin karşılaştıkları etik sorunların stres düzeylerine etkisi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 29-35.
• Aydın, H. (2007). Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin kişilik özellikleri ve stresle baş etme durumları (Master’s thesis, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Bitek, D., & Akyol, A. (2017). Yoğun bakım hemşirelerinin çalışma ortamına ilişkin algıları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 21(1).
• Camcı, G. B., & Kavuran, E. (2021). Hemşirelerin iş stresi ve tükenmişlik düzeyleri ile meslek ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(2), 274-283.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
• Dasgupta, A., Podder, D., Paul, B., Bandyopadhyay, L., Mandal, S., Pal, A., & Mandal, M. (2020). Perceived stress and coping behavior among future nurses: A cross-sectional study in West Bengal, India. Indian Journal of Community Medicine: Official Publication of Indian Association of Preventive & Social Medicine, 45(2), 204.
• Enç, E., Uysal, H., Şenuzun, F., & Özer, Z. C. (2012). Türkiye’de kardiyoloji kliniklerinde çalışan hemşire ve teknisyenlerin profili. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi.
• Ergun, G. (2008). Sağlık işletmelerinde örgütsel stresin iş gücü performansıyla etkileşmenin incelenmesi (Master’s thesis, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Gowell, Y., & Boverie, P. (1992). Stress and satisfaction as a result of shift and number of hours worked. Nursing Administration Quarterly, 16(4).
• Hooper, C. (2010). Compassion satisfaction, burnout, and compassion fatigue among emergency nurses compared with nurses in other selected inpatient specialties. Journal of Emergency Nursing, 36(5), 420-427.
• Karakuş, Ç. (2019). Çalışma hayatında iş tatmini ve iş stresi: Özel bir hastanede çalışan hemşireler üzerine bir araştırma. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 92-104.
• Kelly, L., Runge, J., & Spencer, C. (2015). Predictors of compassion fatigue and compassion satisfaction in acute care nurses. Journal of Nursing Scholarship, 47(6), 522-528.
• Koşucu, N. B., Göktaş, B. S., & Yıldız, T. (2017). Cerrahi ve dahiliye servislerinde çalışan hemşirelerin işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeylerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 42(4), 675-681.
• Laranjeira, C. A. (2012). The effects of perceived stress and ways of coping in a sample of Portuguese health workers. Journal of Clinical Nursing, 21(11‐12), 1755-1762.
• Lindholm, M. (2006). Working conditions, psychosocial resources and work stress in nurses and physicians in chief managers’ positions. Journal of Nursing Management, 14(4), 300-309.
• McCarthy, V. J., Power, S., & Greiner, B. A. (2010). Perceived occupational stress in nurses working in Ireland. Occupational Medicine, 60(8), 604-610.
• Narin, Y. (2010). İstanbul ilinde bir eğitim araştırma hastanesinde çalışan hemşirelerin rol çatışması, iş doyumu ve stres düzeylerinin belirlenmesi (Master’s thesis, Haliç Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi).
• Okuyan, B. C., & Deveci, E. (2020). Sağlık yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencilerinin stres durumları ve stresle baş etme yöntemleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(2), 205-211.
• Öcal, D., Kürklü, S., & Tekin, K. (2015). Bir eğitim araştırma hastanesi cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin stres ve motivasyon düzeylerinin belirlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(3).
• Önder, G., Aydaş, M., & Önder, E. (2014). Hemşirelerin stres seviyesine etki eden faktörlerin öncelik sırasının çok kriterli karar verme tekniği ile belirlenmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 21-35.
• Ören, B., & Dağcı, S. (2021). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin karşılaştıkları sorunlar. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(3), 170-183.
• Özaltın, G., & Nehir, S. (2007). Ankara ilindeki hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin iş ortamındaki stres etkenleri ve kullandıkları baş etme yöntemlerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(3), 60-68.
• Özdaş, İ., & Kızılkaya, M. (2021). Acil servis hemşirelerinin algıladıkları stres kaynakları: Nitel bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(1), 64-67.
• Parsons, S., Kruijt, A. W., & Fox, E. (2016). A cognitive model of psychological resilience. Journal of Experimental Psychopathology, 7(3), 296-310.
• Polat, K. M. (2022). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin algıladıkları stresin somatizasyon bozukluğu ile ilişkisi (Master’s thesis, Bezmialem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Sacco, T. L. (2015). Compassion satisfaction and compassion fatigue among critical care nurses. Critical Care Nurse, 35(4), 32-42.
• Shin, S. Y., & Lee, S. G. (2016). Effects of hospital workers’ friendship networks on job stress. PLoS One, 11(2), e0149428.
• Stern, Y., Barnes, C. A., Grady, C., Jones, R. N., & Raz, N. (2019). Brain reserve, cognitive reserve, compensation, and maintenance: Operationalization, validity, and mechanisms of cognitive resilience. Neurobiology of Aging, 83, 124-129.
• Tanşu, M. (2009). Örgütsel stres kaynakları ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi ve sağlık sektöründe bir uygulama (Master’s thesis, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Tuna, R. (2013). Onkoloji hemşirelerinde iş stresi ve etkileyen faktörler. Florence Nightingale Journal of Nursing, 21(2), 92-100.
• Türen, S. (2015). Kritik hastalarda kardiyovasküler değişiklikler ve hemşirelik girişimleri. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 6(9), 15-26.
• Uslu, Y., & Korkmaz, F. D. (2020). Kalp damar cerrahisi yoğun bakım hemşirelerinde şefkat yorgunluğu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 192-197.
• Ülker, N. (2015). Hastanede çalışanların stres ve yönetimi (Master’s thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Yang, Y. S., Jeon, Y. J., Lee, G. B., Kim, H. C., & Jung, S. J. (2021). The association between psychological resilience and cognitive function in longitudinal data: Results from the community follow-up survey. Journal of Affective Disorders, 290, 109-116.
• Yasal, D., & Günüşen, N. P. (2019). Acil serviste çalışan hemşirelerin travma sonrası stres belirtilerini etkileyen faktörler ve hemşirelerin baş etme yollarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 12(1), 74-81.
• Yu, H., Jiang, A., & Shen, J. (2016). Prevalence and predictors of compassion fatigue, burnout and compassion satisfaction among oncology nurses: A cross-sectional survey. International Journal of Nursing Studies, 57, 28-38.
• Xie, L., Zhou, J., Deng, Y., Richmond, C. J., & Na, J. (2019). Resilience and affect balance of empty-nest older adults with mild cognitive impairment in poor rural areas of Hunan Province, China. Geriatrics & Gerontology International, 19(3), 222-227.
• Zangaro, G. A., & Soeken, K. L. (2007). A meta‐analysis of studies of nurses’ job satisfaction. Research in Nursing & Health, 30(4), 445-458.