Kanserli hasta yakınlarının yaşadıkları sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 35 - 39, 31.03.2018

Sibel Şentürk , Derya Bıçak , Derya Akça

Öz

Kanser; birden fazla belirtiyi içeren, tanı konulduğu andan itibaren uzun vadede tedavi ve bakım gerektiren, dünyada
ve ülkemizde görülme sıklığı hızla artan evrensel bir sağlık sorunudur. Kanser yalnızca hastalar için değil, aynı zamanda
yakınlarının üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir. Kanserli hasta yakınları; tıbbi tedavilerin yapılması, semptomların
yönetimi, sorunları çözme ve hastalarının yerine karar alma, çevre güvenliğini sağlama, bakımı planlama, fiziksel,
duygusal, sosyal ve ekonomik yönden birçok alanda gereksinimlerinin sağlanmasında hastalara destek olmaktadırlar.
Hasta yakınları için bakım veren konumunda olmak, alışılanın dışında roller yükleyerek sorumluluklarını artırmaktadır.
Hastalık sürecinde hasta yakınları yorgunluk, depresyon, rol çatışması, ekonomik güçlükler, sosyal yaşamda sınırlılık
ve immün sistemlerinin bozulması ile fiziksel ve mental hastalık riskleri gibi birçok problemlerle de mücadele
etmek zorunda kalmaktadırlar. Kanserin prognozu kötüleştikçe var olan bu sorunlar artarak daha kötü bir tabloya
dönüşebilmektedir. Bu süreçte sağlık profesyonelleri arasında önemli bir role sahip olan hemşirelerin kanserin
hasta yakınları üzerindeki etkisini inceleyerek hasta yakınlarının duygusal ve sosyal iyilik alanlarını iyileştirilmeleri
gerekmektedir. Hemşire, bakım veren hasta yakınının iyilik halinin olumsuz etkilenmesini önlemek için sorunlara ilişkin
kapsamlı bir eğitim programı hazırlamalı, uygulamalı ve sonuçlarını değerlendirmelidir. Bu derlemede, kanserli hasta
yakınlarının yaşadığı duygusal, fiziksel ve sosyal sorunlardan bahsedilecek olup, sorunların çözümünde hemşirelerin
rollerine ilişkin bilgiler verilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kanser, hasta yakını, bakım veren, hemşirelik

The problems of the cancer patient’s relatives and nursing approach

Öz

Cancer; It is a universal health problem that is rapidly increasing in the world and in our country, requiring long-term
treatment and care from the time of diagnosis, involving several symptoms. Cancer has a significant impact not only
on patients but also on their relatives. Relatives of cancer patients; help patients to meet their needs in numerous
areas, such as aiding medical treatment, managing symptoms, problem solving and decision making, providing
environmental safety, coordinating care, physical, emotional, social and economic support. Being a caregiver as a
relative of the patient, increases their responsibilities by introducing new roles to their usual lives. In the disease
process, relatives of patients may have to cope with many problems such as fatigue, depression, role conflict,
economic difficulties, limitations in social life and deterioration of immunological systems and physical and mental
illness risks. As the prognosis of cancer further deteriorates worse, these problems are exacerbated. In this process,
nurses who have a key role in health care need to ameliorate the emotional and social well-being areas of the
relatives of the patient by examining the effect of cancer on the relatives of the patient. The nurse should devise a
comprehensive training plan for the problems to prevent the caregivers from being adversely affected. They should
also apply the training plan and evaluate its results. This review provides information on the emotional, physical
and social problems of relatives of cancer patients and the role of nurses in solving these problems.

Anahtar Kelimeler

Cancer, relatives, caregiver, nursing

Kaynakça

• 1. Erdoğan, Z., Yavuz, D.E. (2014). Kanserli hastaların bakım vericilerinde yaşam kalitesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 23(4), 726-736.
• 2. Kurt, A.S., Savaşer, S. (2013). Kanserli adölesanların yaşam kalitesi düzeyine Re-Mission video oyununun etkisi. Türk Onkoloji Dergisi, 28(2), 51-58.
• 3. Özdemir, S., Dinçbaş, F. Ö., Atkovar, G., Özbek, Ö., Özmen, M. (2011). Radyoterapi uygulanan kanser hastalarının psikososyal özellikleri ve radyasyon onkoloğundan beklentileri. Türk Onkoloji Dergisi, 26(1), 12-17.
• 4. Karabuğra-Yakar, H., Pınar, R. (2013). Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 15(2), 1-16.
• 5. Chen, M. L., Chu, L., & Chen, H. C. (2004). Impact of cancer patients’ quality of life on that of spouse caregivers. Supportive Care in Cancer, 12(7), 469-475.
• 6. Birim Faaliyet Raporu. (2014). Retrieved from T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkanlığı Erişim Tarihi: 28.08.2017, http://kanser.gov.tr/Dosya/Bilgi-Dokumanlari/raporlar/birim.pdf
• 7. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Türkiye Kanser İstatistikleri. Erişim Tarihi: 28.08.2017, http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri/860-yeni-d%C3%BCnya-kanser-istatistikleri-yay%C4%B1nland%C4%B1.html
• 8. Fatma, Ö. (2015). Kanserde psikososyal hemşirelik. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medicine Nursing-Special Topics, 1(2), 46-52.
• 9. Sert, H. (2015). Onkoloji hasta yakınlarında ortak bir sorun: Bakım yükü. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medicine Nursing-Special Topics, 1(2), 62-66.
• 10. Atagün, M. İ., Balaban, Ö. D., Atagün, Z., Elagöz, M., Özpolat, A. Y. (2011). Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 513-552.
• 11. Toseland RW, Smith G, Mccallion P (2001). Family caregivers of the frail elderly, handbook of social work practice with vulnerable and resilient populations, (Gitterman, A. Editor). Columbia University Press.
• 12. Given, B. A., Given, C. W., & Sherwood, P. (2012). The challenge of quality cancer care for family caregivers. Seminars in Oncology Nursing, 28(4), 205-212.
• 13. Terakye, G. (2011). Kanserli hasta yakınlarıyla etkileşim. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4 (2), 78-82.
• 14. Al-Jauissy, M. (2010). Health care needs of Jordanian caregivers of patients with cancer receiving chemotherapy on an outpatient basis. Eastern Mediterranean Health Journal, 16(10), 1091.
• 15. Mancini, J., Baumstarck‐Barrau, K., Sımeonı, M. C., Grob, J. J., Michel, G. (2011). Quality of life in a heterogeneous sample of caregivers of cancer patients: an in‐depth interview study. European Journal of Cancer Care, 20(4), 483-492.
• 16. Zengin, O., Saltık, S., Duysak, Y., Soytürk, G., Orbay, E., Tekin, O. (2012). Kanserli çocuğa sahip ailelerin aşama yaklaşımına göre gösterdikleri tepkiler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (1): 1-4.
• 17. Toros, F., Tot, Ş., Düzovalı, Ö. (2002). Kronik hastalığı olan çocuklar, anne ve babalarındaki depresyon ve anksiyete düzeyleri. Klinik Psikiyatri, 5: 240-7.
• 18. Chao, C.C., Chen, S.H., Wang, C.Y., Wu, Y.C., Yeh, C.H. (2003). Psychosocial adjustment among pediatric cancer patients and their parents. Psychiatry Clinical Neuroscience, 57(1): 75-81.
• 19. Beesley, V. L., Price, M. A., Webb, P. M., Group, A. O. C. S., Study, A. O. C., & Investigators, Q. o. L. S. (2011). Loss of lifestyle: health behaviour and weight changes after becoming a caregiver of a family member diagnosed with ovarian cancer. Supportive Care in Cancer, 19(12), 1949-1956.
• 20. Siegel, K., V. H., Houts, P., & Mor, V. (1991). Caregiver burden and unmet patient needs. Cancer, 68(5), 1131-1140.
• 21. Mellon, S. (2002). Comparisons between cancer survivors and family members on meaning of the illness and family quality of life. In Oncology Nursing Forum, 29(7), 1117-1125.
• 22. Osse, B.H.P., Vernooij-Dassen, M.J.F.J., Schade´, E., Grol, R.P.T.M. (2006). Problems experienced by the informal caregivers of cancer patients and their needs for support. Cancer Nursing, 29(5), 378-388.
• 23. Kim, Y., & Given, B. A. (2008). Quality of life of family caregivers of cancer survivors. Cancer, 112(S11), 2556-2568.
• 24. Oberst, M.T., & Scott, D.W. (1998). Postdischarge distress in surgically treated cancer patients and their spouses. Res Nurs Health, 11, 223-33.
• 25. Babaoğlu, E., Öz, F. (2003). Terminal dönem kanser hastasina bakim veren eşlerin duygusal ve sosyal sorunlari arasindaki ilişki. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2, 24-33.
• 26. Mazanec, P., Daly, B. J., Ferrell, B. R., & Prince-Paul, M. (2011). Lack of communication and control: experiences of distance caregivers of parents with advanced cancer. In Oncology Nursing Forum, 38(3), 307.
• 27. Bradley, S., Sherwood, P. R., Donovan, H. S., Hamilton, R., Rosenzweig, M., Hricik, A., & Bender, C. (2007). I could lose everything: understanding the cost of a brain tumor. Journal of Neuro-Oncology, 85(3), 329-338.
• 28. Çivi, S., Kutlu, R., Çelik, H.H. (2011). Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gülhane Tıp Dergisi, 53, 248-253.
• 29. Sarıtaş, S.Ç., Büyükbayram, Z. (2016). Kemoterapi alan hastaların ve bakım veren yakınlarının anksiyete düzeyleri ve etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(2), 141-150.
• 30. Johansen S, Cvancarova M, Ruland C. (2017). The effect of cancer patients' and their family caregivers' physical and emotional symptoms on caregiver burden. Cancer Nursing, 1-9.
• 31. Gröpper, S., Meer, E. V., Landes, T., Bucher, H., Stickel, A., & Goerling, U. (2016). Assessing cancer-related distress in cancer patients and caregivers receiving outpatient psycho-oncological counseling. Supportive Care in Cancer, 24(5), 2351-2357.
• 32. Ovayolu, Ö., Ovayolu, N., Aytaç, S., Serçe, S., & Sevinç, A. (2015). Pain in cancer patients: pain assessment by patients and family caregivers and problems experienced by caregivers. Supportive Care in Cancer, 23(7), 1857-1864.
• 33. Nayak, M. G., George, A., Vidyasagar, M., & Kamath, A. (2014). Quality of life of family caregivers of patients with advanced cancer. Journal of Nursing and Health Science, 3(2), 70-75.
• 34. Karabulutlu, E. Y., Akyıl, R., Karaman, S., & Karaca, M. (2013). Kanser hastalarına bakım verenlerin uyku kalitesi ve psikolojik sorunlarının incelenmesi. Türk Onkoloji Dergisi, 28(1), 1-9.
• 35. Molassiotis, A., Wilson, B., Blair, S., Howe, T., & Cavet, J. (2011). Unmet supportive care needs, psychological well‐being and quality of life in patients living with multiple myeloma and their partners. Psycho‐oncology, 20(1), 88-97.
• 36. Stenberg, U., Ruland, C. M., & Miaskowski, C. (2010). Review of the literature on the effects of caring for a patient with cancer. Psycho‐Oncology, 19(10), 1013-1025.
• 37. Ünlü, H., Karadağ, A., Taşkın, L., & Terzioğlu, F. (2010). Onkoloji alanında çalışan hemşirelerin yerine getirdikleri rol ve işlevler. Turkish Journal of Research & Development in Nursing, 12(1), 13-28.
• 38. Sercekus, P., Besen, D. B., Gunusen, N. P., & Edeer, A. D. (2014). Experiences of family caregivers of cancer patients receiving chemotherapy. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(12), 5063-5069.
• 39. Ülger, E., Alacacıoğlu, A., Gülseren, A. Ş., Zencir, G., Demir, L., & Tarhan, M. O. (2014). Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 28(2), 85-92.
• 40. Uğur, O., Elçigil, A., Arslan, D., & Sönmez, A. (2014). Responsibilities and difficulties of caregivers of cancer patients in home care. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15, 725-729.
• 41. Cancer Caregiving in the U. S. (2016). An intense, episodic, and challenging care experience, National Alliance For Caregiving, in Partnership with The National Cancer Institute and The Cancer Support Community. Erişim Tarihi: 28.08.2017, http://www.caregiving.org/wp-content/uploads/2016/06/CancerCaregivingReport_FINAL_June-17-2016.pdf