Kronik hastalığı olan bireylerin algıladıkları sosyal destek yaşam sevgilerini etkiler mi?

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 535 - 542, 01.12.2023

Merve Özsoy Durmaz , Rümeysa Demir , Berkay Alikan , Damla Sinem Erçetin , Emine Nur Sarı , Yasemin Kıran

https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1241034

Öz

Amaç: Bu çalışma kronik hastalığı olan bireylerin algıladıkları sosyal destek ile yaşam sevgileri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı-ilişki arayıcı tipte olup, araştırmanın örneklemini bir vakıf üniversitesi hastanesinde kronik hastalığı nedeniyle yatarak tedavi gören 162 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın verileri ‘Tanıtıcı Özellikler Formu’, ‘Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’ ve ‘Yaşam Sevgisi Ölçeği’ kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular ve Sonuç: Hastaların yaş ortalaması 60,39±15,29 olup, %32,1’i 15 yıldan fazla süredir en az bir kronik hastalığa sahiptir. Hastaların %48,1’i bir haftadan az süredir hastanede yatarak tedavi görmektedir. Hastaların Yaşam Sevgisi Ölçeği puan ortalaması ile; aileden alınan sosyal destek alt boyutu puan ortalaması arasında olumlu yönde orta düzeyde bir ilişki (r=,408**), arkadaştan alınan sosyal destek alt boyutu (r=,284**) ve özel insandan alınan sosyal destek alt boyutu (r=,155**) puan ortalaması ile olumlu yönde düşük düzeyde bir ilişki, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği toplam puan ortalaması ile olumlu yönde düşük düzeyde bir ilişki (r=,267**) olduğu belirlendi (p<0.05). Çalışmanın bulgularına göre kronik hastalığı olan bireylerin algıladıkları sosyal destek ile yaşam sevgileri arasında pozitif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda, hastaların hastanede yatış süresi boyunca hemşireler tarafından bütüncül olarak ele alınarak, bireyler için özel kişiler ile etkileşiminin sağlanmasının hastayı olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kronik Hastalık, Sosyal Destek, Yaşam

Kaynakça

• 1. Abdel-Khalek, A. M. (2007). Love of life as a new construct in the well-being domain. Social Behavior and Personality, 35, 125-134. https://doi.org/10.2224/sbp.2007.35.1.125
• 2. Abdel-Khalek, A. M., & Singh, A. P. (2019). Love of life, happiness, and religiosity in Indian college students. Mental Health, Religion & Culture, 22(8), 769-778.
• 3. Alfalah, A. A., & Alganem, S. A. (2020). The impact of construal level on happiness, hope, optimism, life satisfaction, and love of life: A longitudinal and experimental study. Australian Journal of Psychology, 72(4), 359-367.
• 4. Arslan, A., Batmaz, M., & Gezgin Yazıcı, H. (2022). Onkoloji hastalarında yalnızlık ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişki. Van Tıp Dergisi, 29(2), 168-176.
• 5. Aydemir, T., & Çetin, Ş. (2019). Kronik hastalıklar ve psikososyal bakım. Journal of Anatolian Medical Research, 4(3), 109-115.
• 6. Aydıner, B., & Günay, G. (2018). Yaşlı bireylerde algılanan sosyal desteğin yaşam doyumu üzerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1351-1363.
• 7. Bakan, G., & İnci, F. H. (2021). Predictor of self-efficacy in individuals with chronic disease: stress-coping strategies. Journal of Clinical Nursing, 30, 874-881. https://doi.org/10.1111/jocn.15633.
• 8. Bilgiç, Ş., & Pehlivan, E. (2023). Kronik hastalığa sahip bireylerin hastalığa uyumunun yaşam kalitesi ile ilişkisi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 63-76.
• 9. Boylu, A. A. & Günay, G. (2018). Yaşlı bireylerde algılanan sosyal desteğin yaşam doyumu üzerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1351-1363.
• 10. Brooks, A. T., Andrade, R. E., Middleton, K. R., & Wallen, G. R. (2014). Social support: a key variable for health promotion and chronic disease management in Hispanic patients with rheumatic diseases. Clinical Medicine Insights: Arthritis and Musculoskeletal Disorders, 7, 21-26. doi:10.4137/CMAMD.S13849
• 11. Cockerham, W. C., Hamby, B. W., & Oates, G. R. (2017). The social determinants of chronic disease. American journal of preventive medicine, 52(1), 5-12. doi: 10.1016/j.amepre.2016.09.010
• 12. Eker, D., Arkar, H., & Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• 13. Dadfar, M., Eslami, M., Mohaghegh, F., Lester, D., & Abdel-Khalek, A. M. (2020). Love of life in Iranian clinical and non-clinical groups. The Mankind Quarterly, 61(1).
• 14. Demirel, A. C., Altınbaş, M., Taşyürek, Z., Aşık, N., & Aslan, K. (2015). Metastaz durumuna göre kanser hastalarının yalnızlık ve umutsuzluk düzeyleri. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (5), 6-15.
• 15. Doğan, İ. F. (2019). Algılanan sosyal destek ile yaşam tatmini ve özgüven ilişkisi: göçmenler üzerinde bir araştırma.OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18. UİK Özel Sayısı), 586-606. doi: 10.26466/opus.585405
• 16. Gallo, K. P., Hill, L. C., Hoagwood, K. E., & Olin, S. C. S. (2016). A narrative synthesis of the components of and evidence for patient-and family-centered care. Clinical pediatrics, 55(4), 333-346.
• 17. Haines, K. J., Kelly, P., Fitzgerald, P., Skinner, E. H., & Iwashyna, T. J. (2017). The untapped potential of patient and family engagement in the organization of critical care. Critical care medicine, 45(5), 899-906. 18. Hakverdioğlu Yönt, G. (2023). Kronik hastalıklarda bakım bağımlılığı ile ilgili literatürün gözden geçirilmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 575-578.
• 19. Hamaideh S, Al-Magaireh D, Abu-Farsakh B. & Al-Omari H. (2014). Quality of life, social support, and severity of psychiatric symptoms in Jordanian patients with schizophrenia. J Psychiatr Ment Health Nurs. 21(5), 455-65. 20. Köse, H., & Avşar G. (2021). Hastaların sosyal destekleri bakım algılayışlarını etkiler mi?. Sağlık Bilimleri Dergisi, 30(3), 245-250.
• 21. McKercher, C., Sanderson, K., & Jose, M. D. (2013). Psychosocial factors in people with chronic kidney disease prior to renal replacement therapy. Nephrology, 18(9), 585-591.
• 22. Megari, K. (2013). Quality of life in chronic disease patients. Health psychology research, 1(3). 23. Nazzal, F., Cruz, O., & Neto, F. (2019). Psychometric properties of the satisfaction with love life among Palestinian college students.
• 24. Nurullah, A. S. (2012). Received and provided social support: A review of current evidence and future directions. American Journal of Health Studies, 27(3), 173-188.
• 25. Özdemir, Ü., & Taşçı, S. (2013). Psychosocial problems and care of chronic diseases. Erciyes Universitesi Saglık Bilimleri Fakultesi Dergisi, 1(1), 57–72.
• 26. Rawson, J. V., & Moretz, J. (2016). Patient-and family-centered care: a primer. Journal of the American College of Radiology, 13(12), 1544-1549.
• 27. Rzeszutek, M., Oniszczenko, W., Schier, K., Biernat-Kałuża, E., & Gasik, R. (2016). Temperament traits, social support, and trauma symptoms among HIV/AIDS and chronic pain patients. International Journal of Clinical and Health Psychology, 16(2), 137-146.
• 28. Tamannaeifar, M. R., & Behzadmoghaddam, R. (2016). Examination of the relationship between life satisfaction and perceived social support. International Academic Journal of Organizational Behavior and Human Resource Management, 3(3), 8-15.
• 29. Topkaya, N., & Kavas, A. B. (2015). Algılanan sosyal destek, yaşam doyumu, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve niyet arasındaki ilişkiler: Bir model çalışması, Turkish Studies International Periodical For The Languages. Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 979-996.
• 30. Turan, Y., Dadfar, M., Abdel-Khalek, A. M., & Cikrikci, Ö. (2022). Love of life in Turkish students during the covıd-19 pandemic. Mankind Quarterly, 62(3), 534-554.
• 31. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri. Turkey Statistical Institute. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679
• 32. Sav, A., Salehi, A., Mair, F. S., & McMillan, S. S. (2017). Measuring the burden of treatment for chronic disease: implications of a scoping review of the literature. BMC medical research methodology, 17(1), 1-14.
• 33. Strom, J. L., & Egede, L. E. (2012). The impact of social support on outcomes in adult patients with type 2 diabetes: a systematic review. Current diabetes reports, 12(6), 769-781.
• 34. Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., & Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2.
• 35. Waverijn, G., Heijmans, M., & Groenewegen, P. P. (2017). Neighbourly support of people with chronic illness; is it related to neighbourhood social capital?. Social Science and Medicine, 173, 110-117.
• 36. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). (2022). Noncommunicable diseases progress monitor 2022. https://www.who.int/publications/i/item/9789240047761 (Erişim:
• 37. Pak, M. D. (2019). Kronik hastalıklarla baş etmede çoklu aile grubu terapisi uygulamaları. toplum ve sosyal hizmet, 30(3), 1120-1141.
• 38. Whitehead, L., Jacob, E., Towell, A., Abu-qamar, M., & Cole-Heath, A. (2018). The role of family in supporting the self-management of chronic conditions: A qualitative systematic review. Journal of Clinical Nursing, 27, 22-30. DOI: 10.1111/jocn.13775
• 39. Erikmen, E., & Keskin, G. (2022). Kronik hastalığı olan bireylerin tedaviye uyum sürecinde aile faktörü: Motivasyonel görüşmenin etkileri açısından gözden geçirme. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 1392-1400.