COVID-19 Zamanlarında Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığı

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: Covid-19 Ek Sayısı, 155 - 166, 23.06.2022

Ana Luiza Ferreira Aydoğdu

https://doi.org/10.25279/sak.729828

Cited By: 1

Öz

COVID-19 tüm dünyada bir kriz yaşatmaktadır. Bu olağandışı durum herkesin yaşamında değişiklikler yaratmakla birlikte sağlık çalışanlarının iş yükü ve meslek riskleri artmaktadır. Sağlık kuruluşlarında çalışanlar her zaman sözel, fiziksel ve psikolojik şiddet, bulaşma riski, hasta ölümleriyle karşı karşıya kalmaktadır, fakat COVID-19 ortaya çıktıktan sonra bu olaylar arttığı için bu profesyoneller daha depresif, endişeli ve stresli bir yaşam sürdürmektedir. Tüm dünyada, ilgili kurumlar konuyu yakından takip ederek tavsiyelerde bulunduğu gibi Türkiye’de de önlemler alınmaktadır. Özellikle sağlık kuruluşlarında yönetici olarak çalışanlar, sağlık çalışanlarının ruh sağlığına dikkat etmelidir. Sağlık çalışanları etkin ve verimli çalışamazsa küresel salgını kontrol altına almak imkânsız olacaktır. Bu makalede, COVID-19 küresel salgını ile artan sağlık çalışanlarının ruh sağlığı sorunları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Küresel Salgın, Ruh Sağlığı, Sağlık Çalışanları

Kaynakça

• American Nurses Association (ANA). (2020). Coronavirus response fund for nurses. Retrieved from: https://www.nursingworld.org/foundation/programs/coronavirus-response-fund/ (Erişim: 27.04.2020)
• Başer, B. (2020). Sağlık çalışanlarında tükenmişlik, psikolojik dayanıklılık ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Lefkoşa, Kıbrıs. Erişim adresi: http://docs.neu.edu.tr/library/6811196320.pdf
• Baykal, Ü. (2020, 26 Nisan). Salgında yönetici hemşirelerin rolü ne olmalı? Medikritik (köşe yazıları). Erişim adresi: https://www.medikritik.com/kose-yazilari/covid-19-salgini-surecinde-yonetici-hemsirelerin-yonetim-tarzi-nasil-olmalidir/
• Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., ve Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. Lancet, 395(102227), 912-20. Retrieved from: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30460-8/fulltext
• Carroll, L. (2020, March 30). Ansiedade e depressão acometem profissionais de saúde enfrentando Covid-19 na China. Medscape. Retrieved from: https://portugues.medscape.com/verartigo/6504626
• Davranış Bilimleri Enstitüsü (DBE). (2020). Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığı. Erişim adresi: https://www.dbe.com.tr/Kurumsal/tr/news/saglik-calisanlarinin-ruh-sagligi/ (Erişim: 27.04.2020)
• Ekonomik Kalkınma ve İsbirliği Örgütü (OECD). Health at a glance 2019: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris. Retrieved from: https://doi.org/10.1787/4dd50c09-en
• International Council of Nurses (ICN). (2020). ICN COVID-19 update: New guidance on mental health an psychosocial support will help to alleviate effects of stres on hard-pressed staff. Retrieved from: https://www.icn.ch/news/icn-covid-19-update-new-guidance-mental-health-and-psychosocial-support-will-help-alleviate (Erişim: 28.04.2020)
• İzci, İ. (2020, 19 Nisan). Apartmanlara “ Arka kapıyı kullanın” gibi notlar asılıyor... Saglık çalışanları ve yakınları anlatıyor. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/apartmanlara-arka-kapiyi-kullanin-gibi-notlar-asiliyor-saglik-calisanlari-ve-yakinlari-anlatiyor-41497718
• Johns Hopkins University. COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE). Retrieved from: https://coronavirus.jhu.edu/map.html (Erişim: 26.04.2020)
• Joseph, B. ve Joseph, M. (2016). The health of the healthcare workers. Indian J Occup Environ Med. May-Aug; 20(2): 71–72. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5299814/
• Junior, G. (2020, March 25). Profissionais de saude sao hostilizados em trens: “Sai do vagao, seu doente”. Estadao. Retrieved from: https://saude.estadao.com.br/noticias/geral,profissionais-de-saude-sao-hostilizados-em-trens-sai-do-vagao-seu-doente,70003246731
• Lan, J., Song, Z., Miao, X., Li, H., Li, Y., et al. (2020). Skin damage among health care workers managing coronavirus disease-2019. Research Letters, J Am Acad Dermatol, May 2020. Retrieved from: https://www.jaad.org/article/S0190-9622(20)30392-3/pdf
• Law, T. (2020, April 10). “We carry that burden.” Medical workers fighting COVID-19 are facing a mental health crisis. Time. Retrieved from: https://time.com/5817435/covid-19-mental-health-coronavirus/
• Lo, D. (2020). COVID-19: protecting health-care workers. Lancet. 21-27 March; 395(10228): 922. Retrieved from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7138074/
• Ministerio da Saude. (2020).Ministerio da Saude garante suporte psicologico a profissionais do SUS. Retrieved from: https://www.saude.gov.br/noticias/agencia-saude/46767-ministerio-da-saude-garante-suporte-psicologico-a-profissionais-do-sus (Erişim 27.04.2020)
• Miranda, J., Martinez, J.C. ve Torres, R. (2020, April 16). COVID-19: Healthcare workers experience discrimination and violence in Mexico. El Universal. Retrieved from: https://www.eluniversal.com.mx/english/covid-19-healthcare-workers-experience-discrimination-and-violence-mexico
• Okeafor, C.U. ve Alamina F.E. (2018). A qualitative study on psychosocial hazards among health care workers in a tertiary health facility in South-South Nigeria. Ann Ib Postgrad Med. Jun; 16(1): 23–29. Retrieved from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6143885/
• Punzalan, J. (2020, April 03). Ambulance driver hurt after getting shot over parking row in Quezon. ABS-CBN News. Retrieved from: https://news.abs-cbn.com/news/04/03/20/ambulance-driver-hurt-after-getting-shot-over-parking-row-in-quezon
• Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı. Sağlık istatistikleri yıllığı 2018; Ankara, Sağlık Bakanlığı; 2019. Erişim adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0
• Sağlık Bakanlığı (SB). (2020a). Türkiye’deki Güncel Durumu. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/ (Erişim 26.04.2020)
• Sağlık Bakanlığı (SB). (2020b). Bakan Koca: “Dışarı çıkmayalım, virüse fırsat tanımayalım”. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,64846/bakan-koca-disari-cikmayalim-viruse-firsat-tanimayalim.html (Erişim: 26.04.2020)
• Sağlık Bakanlığı (2020c). RUHSAD uygulaması. Erişim adresi: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/37081,ruhsad-uygulamasiustyazipdf.pdf?0&_tag1=F5A16DDBE4FF19363630793070A8025A1C3BBE78 (Erişim: 27.04.2020)
• Sansür, L. (2020, 13 Nisan). Genç hekimler: Hastanelerdeki organizasyon eksikliği en büyük sorun. Sözcü. https://www.sozcu.com.tr/2020/saglik/genc-hekimler-hastanelerdeki-organizasyon-eksikligi-en-buyuk-sorun-5745253/ (Erişim: 27.04.2020)
• Schwartzl, J., King, C.C. ve Yen, M.Y. (2020). Protecting health care workers during the COVID-19 coronavirus outbreak-lessons from Taiwan’s SARS response. Oxford University. Retrieved from https://www.mentice.com/hubfs/COVID-19/CID%20-%20Letter%20on%20preventing%20exposure%20lessons%20from%20SARS%20-Schwartz.pdf
• Secretaria de Vigilancia em Saude, Ministerio da Saude. (2020). Doença pelo coronavirus 2019:   Ampliaçao da vigilancia, medidas nao farmacologicas e  descentralizaçao do diagnostico laboratorial; Brasilia, Ministerio da Saude; (Boletim Epidemiologico 5). Retrieved from: http://maismedicos.gov.br/images/PDF/2020_03_13_Boletim-Epidemiologico-05.pdf (Erişim: 26.04.2020)
• Serviço Nacional de Saude (SNS). (2020). Psicologos do INEM difundem medidas de gestao emocional. Retrieved from: <https://www.sns.gov.pt/noticias/2020/03/20/covid-19-apoio-psicologico/ (Erişim: 27.04.2020)
• Silva, M.C.M ve Gomes, A. R. S. (2009). Stress ocupacional em profissionais de saude: um estudo com medicos e enfermeiros portugueses. Estudos de Psicologia. 14(3), setembro-dezembro/2009, 239-248. Retrieved from: http://www.scielo.br/pdf/epsic/v14n3/a08v14n3.pdf
• Smith, A. (2020, March 31). Nurse suicides rise in Europe amid stres of COVID-19 pandemic. World Socialist Web Site. Retrieved from: https://www.wsws.org/en/articles/2020/03/31/trez-m31.html
• Teixeira, P. (2020, April 24). A cada 11 minutos, um profissional de enfermagem que trabalha no tratamento contra a covid-19 busca atendimento psicologico. G1 . Retrieved from: https://g1.globo.com/rj/rio-de-janeiro/noticia/2020/04/24/a-cada-11-minutos-um-profissional-de-enfermagem-que-trabalha-no-tratamento-contra-a-covid-19-busca-atendimento-psicologico.ghtml (Erişim: 27.04.2020)
• Türk Tabipleri Birliği (TTB). (2020). “Sağlıkta Şiddet Yasası” Türk Tabipleri Birliği’nin kazanımıdır! Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=89769254-7f21-11ea-bc5a-1802c1c4918a (Erişim: 26.04.2020)
• Türk Eczacıları Birliği (TED). (2020). COVID-19’la nasıl bir mücadele? Erişim adresi: https://www.teb.org.tr/content/159/COVİD19’LA%20NASIL%20BİR%20MÜCADELE? (Erişim: 28.04.2020)
• Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Çalışma Birimi. Türkiye Psikiyatri Derneği. (2020a). COVİD-19 salgınında sağlık çalışanlarının tükenmişlikten korunma rehberi Erişim adresi: https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/14202016552-TukenmislikCOVID.pdf (Erişim: 27.04.2020)
• Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Çalışma Birimi, Türkiye Psikiyatri Derneği. (2020b). Türkiye psikiyatri derneği sağlığı çalışanlarına destek hattı açıldı. Erişim adresi: <https://www.psikiyatri.org.tr/2174/turkiye-psikiyatri-dernegi-saglik-calisanlarina-destek-hatti-acildi. 06/04>(Erişim: 29.04.2020)
• Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Çalışma Birimi, Türkiye Psikiyatri Derneği. (2020c). Sağlık çalışanlarının ruh sağlığının korunması için sağlık kurumu yöneticilerine öneriler. Erişim adresi: https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/3032020115022-SaglikKurumlariCOVID.pdf (Erişim: 28.04.2020)
• United Nations (US). (2020). COVID-19 highlights nurses’ vulnerability as backbone to health services worldwide. Retrieved from: https://news.un.org/en/story/2020/04/1061232 (Erişim: 28.04.2020)
• Wang, C., Pan, P., Wan, X., Tan, Y., Xu, L. ve ark. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. Int J Environ Res Public Health. 17:E1729. Retrieved from: https://www.mdpi.com/1660-4601/17/5/1729/htm
• World Health Organization (WHO). (2020a). WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19-16 March 2020. Retrieved from: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---16-march-2020 (Erişim: 28.04.2020)
• World Health Organization (WHO). (2020b) What’s needed now to protect health workers: WHO COVID-19 briefing. Retrieved from: https://www.weforum.org/agenda/2020/04/10-april-who-briefing-health-workers-covid-19-ppe-training/ (Erişim: 28.04.2020)
• World Health Organization (WHO). (2020c). Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak. Retrieved from: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
• World Health Organization (WHO). (2020d). Coronavirus disease (COVID-19) outbreak: rights, roles and responsabilities of health workers, including key considerations for occupational safety and health. Interim guidance. Retrieved from: https://www.who.int/publications-detail/coronavirus-disease-(covid-19)-outbreak-rights-roles-and-responsibilities-of-health-workers-including-key-considerations-for-occupational-safety-and-health
• World Health Organization (WHO). (2020e). Shortage of personal protective equipment endangering health workers worldwide. Retrieved from: https://www.who.int/news-room/detail/03-03-2020-shortage-of-personal-protective-equipment-endangering-health-workers-worldwide (Erişim: 28.04.2020)
• Wu, J.T., Leung, K. ve Leung, G.M. (2020). Nowcasting and forecasting the potential domestic and international spread of the 2019-nCoV outbreak originating in Wuhan, China: a modelling study. Lancet. 395:10225-689. Retrieved from: https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S0140-6736%2820%2930260-9