A CONTROVERSIAL CONCEPT IN THE LITERATURE: PRESENTEEISM

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 196 - 215, 31.03.2024

Salim Yılmaz , Selma Söyük

https://doi.org/10.25279/sak.1247542

Öz

Presenteeism is defined as the situation in which the employee's productivity decreases due to personal or organizational reasons or health problems and cannot work efficiently even if he/she is present at the workplace. The definition of presenteeism as a concept was initially evaluated on the basis of the risks of a long-term employee going to work despite being sick. However, in the last 15 years, some authors have suggested that the framework of the presenteeism concept should be broader. The reduction of presenteeism, which is defined as the employee's mental absence or inability to be at work despite being physically present at work, to illness creates controversy in the literature. Presenteeism is a relatively new concept and discussions in the fields of organizational behavior and organizational psychology are still ongoing. Therefore, there is a need to express presenteeism and its dimensions in line with current approaches. On the other hand, when considered from a healthcare perspective, it is thought that the presenteeism behavior of healthcare workers may pose a greater risk in terms of health-related characteristics compared to employees of other businesses. In such a situation, it is necessary for lower and middle-level managers to apply a good detection method and show sensitivity in solving the problem. Because in the healthcare sector where things are urgent and cannot be postponed, and where there is no room for error, doubt, and mistake, the consequences of presenteeism can be separate and of serious importance. In this study, using the integrative review type, the causes of presenteeism are classified through a broad literature review. The results are discussed in terms of individual and organizational implications, and the importance of presenteeism for healthcare workers is explained. The dimensions of presenteeism are defined by evaluating the results of the studies conducted.

Anahtar Kelimeler

Health workforce, health personnel, health

LİTERATÜRDE TARTIŞMALI BİR KAVRAM: PRESENTEEISM

Öz

Presenteeism, çalışanın iş yerinde bulunmasına karşın kişisel veya örgütsel nedenlerle ya da sağlık sorunlarına bağlı olarak üretkenliğinin düşmesi ve iş yerinde bulunsa da verimli çalışamaması durumu olarak tanımlanmaktadır. Kavram olarak presenteeismin tanımı başlarda uzun süre çalışanın sadece hasta olmasına rağmen işe gitmesinin getirebileceği riskler bazında değerlendirilmiştir. Ancak son 15 yılda bazı yazarlar presenteeism kavramının çerçevesinin daha geniş olması gerektiği fikrini ortaya atmışlardır. Tanımında çalışanın işte fiili olarak bulunmasına rağmen zihnen işte olmaması ya da olamaması olarak açıklanan presenteeismin hastalığa indirgenmesi, literatürde tartışma yaratmaktadır. Presenteeism görece yeni bir kavram olup örgütsel davranış ve örgütsel psikoloji alanlarında henüz tartışmaları devam etmektedir. Bu nedenle presenteeismin ve boyutlarının güncel yaklaşımlarla yeniden ifade edilmesi gerekliliğine ihtiyaç vardır. Öte yandan sağlık alanı açısından düşünüldüğünde sağlık çalışanının presenteeism davranışları içerisinde olmasının sağlığa has özellikler bakımından diğer işletmelerin çalışanlarına kıyasla daha büyük risk teşkil edebileceği düşünülmektedir. Böyle bir durumda alt ve orta düzey yöneticinin iyi bir tespit yöntemi uygulaması ve sorunu çözmede hassasiyet göstermesi gerekmektedir. Çünkü sağlıkta işlerin acil ve ertelenemez olduğu, hata, kuşku ve yanılgıya yer olmayan sağlık sektöründe presenteeismin sonuçları ayrı ve ciddi önem taşıyabilmektedir. Bu çalışmada bütünleştirici derleme türü kullanılarak geniş bir literatür taraması ile presenteeismin nedenleri sınıflandırılmakta, sonuçları bireysel ve örgütsel anlamda ele alınmakta, sağlık çalışanları açısından önemi açıklanmakta ve yapılan çalışmalar sonuçlarıyla birlikte değerlendirilerek boyutları tanımlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık işgücü, sağlık personeli, sağlık

Kaynakça

• Arjona-Fuentes, J. M., Ariza-Montes, A., Han, H., & Law, R. (2019). Silent threat of presenteeism in the hospitality industry: Examining individual, organisational and physical/mental health factors. International Journal of Hospitality Management, 82, 191-198.
• Aslan, M., & Ulupınar, F. (2020). Hemşirelikte Bakım Kalitesi ve Hasta Güvenliği İçin Bir Tehlike: İşte Var Olamama. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(3), 267-72.
• Atilla, E. (2017). Örgütsel Sessizlik, Presenteizm ve Algılanan Örgütsel Destek İlişkisi: Yalova Devlet Hastanesi Örneği. İstanbul Üniversitesi. Sağlık Yönetimi ABD. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Aydın Tükeltürk, Ş. (2015). Presenteeism (İşte var olamama) ile algılanan örgütsel destek, korku iklimi ve çalışmaya tutkunluk arasındaki ilişki: Hemşirelere yönelik bir araştırma. Trakya Üniversitesi, İşletme ABD. Doktora Tezi, Edirne.
• Baldonedo‐ Mosteiro, M., Sánchez‐ Zaballos, M., Rodríguez‐ Díaz, F. J., Herrero, J., & Mosteiro‐ Díaz, M. D. P. (2020). Adaptation and validation of the Stanford Presenteeism Scale‐ 6 in healthcare professionals. International nursing review, 67(1), 109-117.
• Bayram, A., Akdoğan, A., & Harmancı, Y. K. (2018). Algılanan örgütsel adalet ve işte var olamama (presenteeism) ilişkisinde stresin aracı rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 197-211.
• Bayram, M. (2019). Devamsızlık ve İşte Var Olamamayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Kavramsal Model Önerisi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(2), 299-318.
• Bergström, G., Hagberg, J., Busch, H., Jensen, I., & Björklund, C. (2014). Prediction of sickness absenteeism, disability pension and sickness presenteeism among employees with back pain. Journal of occupational rehabilitation, 24(2), 278-286.
• Böckerman, P., & Laukkanen, E. (2009). Presenteeism in Finland: Determinants by gender and the sector of economy. Ege Academic Review, 9(3).
• Brborovic, H., Brborovic, O., & Mustajbegovic, J. (2016). Looking for the possible association between stress, presenteeism and absenteeism among Croatian nurses: a cross-sectional study. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 10(4).
• Cancelliere, C., Cassidy, J. D., Ammendolia, C., & Côté, P. (2011). Are workplace health promotion programs effective at improving presenteeism in workers? A systematic review and best evidence synthesis of the literature. BMC public health, 11(1), 1-11.
• Caverley, N., Cunningham, J. B., & MacGregor, J. N. (2007). Sickness presenteeism, sickness absenteeism, and health following restructuring in a public service organization. Journal of Management Studies, 44(2), 304-319. Chan, D. C. (2018). The efficiency of slacking off: Evidence from the emergency department. Econometrica, 86(3), 997-1030.
• Chang, Y. T., Su, C. T., Chen, R. Y., Yeh, C. Y., Huang, P. T., Chen, C. J., & Chu, M. (2015). Association between organization culture, health status, and presenteeism. Journal of occupational and environmental medicine, 57(7), 765-771.
• Cocker, F., Martin, A., Scott, J., Venn, A., Otahal, P., & Sanderson, K. (2011). Factors associated with presenteeism among employed Australian adults reporting lifetime major depression with 12-month symptoms. Journal of Affective Disorders, 135(1-3), 231-240.
• Collins, H., Barry, S., & Dzuga, P. (2021). ‘Working While Feeling Awful Is Normal’: One Roma’s Experience of Presenteeism. Work, Employment and Society, 0950017021998950.
• Cooper, C. (1996). Hot under the Collar. Times Higher Education Supplement (June), 15.
• Cooper, C. L., & Lu, L. (Eds.). (2018). Presenteeism at work. Cambridge University Press.
• Côté, K., Lauzier, M., & Stinglhamber, F. (2021). The relationship between presenteeism and job satisfaction: A mediated moderation model using work engagement and perceived organizational support. European Management Journal, 39(2), 270-278.
• Çiftçi, B. (2010). İşte Var Ol(Ama)Ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri. Çalışma ve Toplum, 1, 153-174.
• Çoban, Ö., & Harman, S. (2012). Presenteeism: Nedenleri, Yarattığı Örgütsel Sorunlar Ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alanyazın Taraması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23), 157-178.
• d’Errico, A., Viotti, S., Baratti, A., Mottura, B., Barocelli, A. P., Tagna, M., ... & Converso, D. (2013). Low back pain and associated presenteeism among hospital nursing staff. Journal of occupational health, 55(4), 276-283.
• d'Abate, C. P., & Eddy, E. R. (2007). Engaging in personal business on the job: Extending the presenteeism construct. Human Resource Development Quarterly, 18(3), 361-383.
• Dalkılıç, E., & Seren, A. K. H. (2018). İşte var olamama: Nedenleri ve sonuçları. Journal of Health and Nursing Management, 5(2), 123-131.
• Demirbulat, Ö. G., & Bozok, D. (2015). Presenteeism (işte varolamama) ile yaşam doyumu, fiziksel ve ruhsal iyilik halinin etkileşimine yönelik seyahat acentası işgörenleri üzerinde bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2015(1), 7-13.
• Demirgil, Z., & Mücevher, M. H. (2017). Meslek Yüksekokullarında Presenteeism: İdari ve Akademik Personel Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz-Presenteeısm In Vocatıonal Schools Of Hıgher Educatıon: A Comparatıve Analysıs On Academıc And Admınıstratıve Staff. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 237-253.
• Der Feltz-Cornelis, V., Maria, C., Varley, D., Allgar, V. L., & De Beurs, E. (2020). Workplace stress, presenteeism, absenteeism, and resilience amongst university staff and students in the COVID-19 lockdown. Frontiers in psychiatry, 11, 1284.
• Doğan, S., & Kılıç, S. (2014). Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarının Türleri, Boyutları Ve Benzer Kavramlarla İlişkilerine Yönelik Bir Yazın İncelemesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 103-132.
• Erkal, E. A., & Naktiyok, A. (2021). İşte var olamama bağlamında örgütsel sinizmin tükenmişlik üzerine etkisi: Atatürk Üniversitesi HELİTAM örneği. Journal Of Life Economics, 8(4), 443-454.
• Etyetmez, S., & Aslan, Z. (2016). İş güvencesizliğinin işte var olamama sorununa etkisinde sürekli kaygının aracılık rolü: Konaklama işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Doktora Tezi): Nevşehir.
• Fayol, H. (1916). General principles of management. Classics of organization theory, 2(15), 57-69. Fernando, M., Caputi, P., & Ashbury, F. (2017). Impact on employee productivity from presenteeism and absenteeism: evidence from a multinational firm in Sri Lanka. Journal of occupational and environmental medicine, 59(7), 691-696.
• Ferreira AI.,Martinez LF. (2012). Presenteeism and burnout among teachers in public and private portuguese elementary schools. The International Journal Of Human Resource Management, 23(20): 4380-4390.
• Fiorini, L. A., Houdmont, J., & Griffiths, A. (2022). Nurses' perceived work performance and health during presenteeism: Cross‐ sectional associations with personal and organisational factors. Journal of Nursing Management ,30(5), 37-45.
• Gilbreath, B. ve Karimi, L. (2012). Supervisor Behavior and Employee Presenteeism. International Journal of Leadership Studies, 7 (1), 114-131.
• Gustafsson Sendén, M., Schenck-Gustafsson, K., & Fridner, A. (2016). Gender differences in Reasons for Sickness Presenteeism-a study among GPs in a Swedish health care organization. Annals of occupational and environmental medicine, 28, 1-7.
• Gustafsson, K., Bergström, G., Marklund, S., Aboagye, E., & Leineweber, C. (2019). Presenteeism as a predictor of disability pension: A prospective study among nursing professionals and care assistants in Sweden. Journal of occupational health, 61(6), 453-463.
• Güneş, S., Bayer, N., & Bulut, S. (2021). Hemşirelerde Presenteeism Davranışı: Bir Özel Hastane Örneği. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 199-207.
• Hemp, P. (2004). Presenteeism: at work-but out of it. Harvard business review, 82(10), 49-58. Ishimaru, T., & Fujino, Y. (2021). Association between work style and presenteeism in the Japanese service sector. Journal of occupational health, 63(1), e12211.
• Janssens, H., Clays, E., De Clercq, B., De Bacquer, D., & Braeckman, L. (2013). The relation between presenteeism and different types of future sickness absence. Journal of occupational health, 12-0164.
• Johns, G. (2012). Presenteeism: A short history and a cautionary tale. Contemporary occupational health psychology: Global perspectives on research and practice, 2, 204-220.
• Kandemir (2014). Hastane Çalışanları Arasında Sağlık Sorunları Nedeniyle Yaşanan İşte Var Olamama ve İşe Devamsızlık Davranışı İle Maliyetini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Kandemir, A., & Şahin, B. (2017). Determining the level and cost of sickness presenteeism among hospital staff in Turkey. International journal of occupational safety and ergonomics, 23(4), 501-509.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde Presenteeism Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Köroğlu, Ö. (2012). İçsel ve dışsal iş doyum düzeyleri ile genel iş doyum düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: turist rehberleri üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 275-289.
• Lack, D. M. (2011). Presenteeism revisited: a comprehensive review. Aaohn Journal, 59(2), 77-91.
• Leal, C. C., & Ferreira, A. I. (2021). In Sickness and in Health: The Role of Housework Engagement in Work Productivity despite Presenteeism. The Spanish Journal of Psychology, 24.
• Liu, B., & Lu, Q. (2020). Creating a sustainable workplace environment: influence of workplace safety climate on Chinese healthcare employees’ presenteeism from the perspective of affect and cognition. Sustainability, 12(6), 2414.
• Lohaus, D., & Habermann, W. (2019). Presenteeism: A review and research directions. Human Resource Management Review, 29(1), 43-58.
• McGregor, A., Magee, C. A., Caputi, P., & Iverson, D. (2016). A job demands-resources approach to presenteeism. Career Development International. 21(4), 204-418.
• Michishita, R., Jiang, Y., Ariyoshi, D., Yoshida, M., Moriyama, H., Obata, Y., ... & Yamato, H. (2017). The introduction of an active rest program by workplace units improved the workplace vigor and presenteeism among workers. Journal of occupational and environmental medicine, 59(12), 1140-1147.
• Moan, I. S., & Halkjelsvik, T. (2021). Socio‐demographic differences in alcohol‐related work impairment. Addiction, 116(4), 771-779.
• Naseem, K., & Ahmed, A. (2020). Presenteeism as a consequence of workplace bullying: Mediating role of emotional exhaustion and moderation of climate for conflict management. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 14(1), 143-166.
• Oxford Dictionary. (2023, Mayıs 5). Oxford Sözlüğü, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/. Pie, A. C. S., Fernandes, R. D. C. P., Carvalho, F. M., & Porto, L. A. (2020). Presenteeism and associated factors in industry workers. Revista Brasileira de Saúde Ocupacional, 45.
• Prater, T., & Smith, K. (2011). Underlying factors contributing to presenteeism and absenteeism. Journal of Business & Economics Research (JBER), 9(6), 1-14.
• Ruhle, S. A., Breitsohl, H., Aboagye, E., Baba, V., Biron, C., Correia Leal, C., ... & Yang, T. (2020). “To work, or not to work, that is the question”–Recent trends and avenues for research on presenteeism. European Journal of Work and Organizational Psychology, 29(3), 344-363.
• Sampat, B., & Basu, P. A. (2017). Cyberloafing: The Di (sguised) gital Way of Loafing on the Job. IUP Journal of Organizational Behavior, 16(1).
• Sarp, P., Kumral, T., & Bokurt, S. (2019). Babacan liderlik ve işte var olamama ilişkisinde iş güvencesinin aracı rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 161-168.
• Sendén, M. G., Schenck-Gustafsson, K., & Fridner, A. (2016). Gender differences in Reasons for Sickness Presenteeism-a study among GPs in a Swedish health care organization. Annals of occupational and environmental medicine, 28(1), 1-7.
• Sheaghdha, P. N. (2015). Presenteeism: findings of the INMO/DCU health and wellbeing survey. World Of Irish Nursing And Midwifery Journal. (23), 7.
• Söyük, S. (2018). New Management Concepts. Health Sciences Research in the Globalizing World, 1054. Şahin, D. (2019). Sağlığı Geliştirme Programlarının İşte Var Olamama (Presenteeism) Üzerindeki Etkisine Yönelik Alanyazın İncelemesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 427-436.
• Tang, N., Han, L., Yang, P., Zhao, Y., & Zhang, H. (2019). Are mindfulness and self-efficacy related to presenteeism among primary medical staff: A cross-sectional study. International journal of nursing sciences, 6(2), 182-186.
• Thørrisen, M. M., Bonsaksen, T., Hashemi, N., Kjeken, I., Van Mechelen, W., & Aas, R. W. (2019). Association between alcohol consumption and impaired work performance (presenteeism): a systematic review. BMJ open, 9(7), e029184.
• Turan, T., Gulhan, Y. B., & Yilmaz, S. (2018). Sağlık Çalışanlarında İş Doyumu ve İş Doyumunu Etkileyen Stres Faktörleri (Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Örneği). PressAcademia Procedia, 7(1), 116-121.
• Wan, H. C., Downey, L. A., & Stough, C. (2014). Understanding non-work presenteeism: Relationships between emotional intelligence, boredom, procrastination and job stress. Personality and Individual differences, 65, 86-90.
• Wang, Y., Chen, C. C., Lu, L., Eisenberger, R., & Fosh, P. (2018). Effects of leader–member exchange and workload on presenteeism. Journal of Managerial Psychology. 33(7/8), 511-523.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the Minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota studies in vocational rehabilitation.
• Wezyk A, Czarnecka K. (2016). Presenteeism among health care sector specialists. Organizatinal Culture And Ethics In Modern Medicine. Capter 8, 22.
• Wu, T. J., Yuan, K. S., & Yen, D. C. (2021). Leader-member exchange, turnover intention and presenteeism–the moderated mediating effect of perceived organizational support. Current Psychology, 1-12.
• Yeşiltaş, M. D., & Ayaz, E. (2019). İş Stresi ve Rol Belirsizliğinin Presenteizm (İşte Var Olamama) Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 12, 741-771.
• Yıldız, H. ve Yıldız, B. (2013). İş Yaşamında Presenteeism - Sözde Var Olma - Olgusu: Sağlık ve Verimlilik Açısından Önemi. 7. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi 27-29 Eylül, (s. 819-830). Konya.
• Yıldız, H., Yıldız, B., Zehir, C., & Aykaç, M. (2015). The antecedents of Presenteeism and sickness absenteeism: a research in Turkish health sector. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 207, 398-403.
• Yildirim, M. T., Taşkan, D., & Demirbilek, T. (2014). Çalişanın İşte Var Olamaması Üzerinde Öznel İyilik Halinin Etkisi. Turk Dunyasi Arastirmalari, (208).
• Yu, J., Wang, S., & Yu, X. (2015). Health risk factors associated with presenteeism in a Chinese enterprise. Occupational medicine, 65(9), 732-738.
• Yücel, E. (2019). Presenteizm ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Turizm Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(1), 226-238.
• Zanon, R. E. B., Dalmolin, G. D. L., Magnago, T. S. B. D. S., Andolhe, R., & Carvalho, R. E. F. L. D. (2021). Presenteeism and safety culture: evaluation of health workers in a teaching hospital. Revista Brasileira de Enfermagem, 74.
• Zhou, Y (2014) Presenteeism In Chinese Health And Educational Institutions, Master of Human Resource Management, Instituto Universitario de Lisboa Master Thesis, Lizbon.