Okul Yöneticilerinin Mizah Davranışları ile Örgütsel Muhalefet İlişkisi

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 164 - 182, 30.12.2021

Mustafa Gürler , Ramazan Yirci

https://doi.org/10.53629/sakaefd.954384

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin mizah davranışları ile örgütsel muhalefet ilişkisini ortaya koymayı amaçlayan betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemi 2019-2020 eğitim – öğretim yılında Gaziantep İli Nizip İlçesinde görev yapan 374 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada beşli Likert tipi ölçekler olan “Mizah Davranışları Ölçeği” ve “Örgütsel Muhalefet Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin mizah davranışları ile örgütsel muhalefete ilişkin öğretmen görüşleri okul türü, cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim düzeyi, hizmet süresi, müdürle çalışma süresi, okuldaki yönetici ve öğretmen sayıları değişkenlerine göre incelenmiştir. Mizah davranışları ölçek puanlarında, cinsiyet, yaş ve yönetici sayısı açısından anlamlı farklılık bulunmuştur. Örgütsel muhalefet ölçek puanlarında ise, okul türü, hizmet süresi, okul müdürüyle çalışma süresi, okuldaki yönetici ve öğretmen sayısı değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Araştırmada öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin mizah davranışları ile örgütsel muhalefet arasında pozitif yönde düşük bir ilişkiye rastlanmıştır. Bu durum okullarda iletişim kanallarının açık olduğu, öğretmenlerce muhalif düşüncelerin okul yönetimine rahatlıkla dile getirilebildiğinin bir göstergesi olarak görülebilir. Ayrıca okullarda eğitim kademesi ile yönetici sayısı arttıkça örgütsel muhalefet davranışlarının azaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mizah, Mizah Davranışı, Örgütsel Muhalefet, Okul Yöneticisi

Relationship between School Administrators’ Humor Behaviors and Organizational Opposition

Öz

This research is a descriptive research aiming to reveal the opinions of teachers about the relationship between the school administrators' humor behavior and organizational opposition. The sample of the research was made of 374 teachers working in Nizip District of Gaziantep Province during 2018-2019 academic year. In the research, “Humor Behaviors Scale” and “Organizational Opposition Scale”, which are both five Likert type scales, were used as data collection tools. Teachers’ opinions regarding school administrators’ humor behaviors and organizational opposition were examined according to school type, gender, age, marital status, education level, service period, working time with principal, number of administrators and teachers in school and the number of managers differ significantly in their variables. In organizational opposition scale scores, it is for meaningful differences in terms of school type, duration of service, school principal working time, number of school administrators and teachers. According to the perceptions of teachers, a low correlation was found between school administrators' humor behavior and organizational opposition. This situation can be seen as an indication that teachers' open communication channels in schools can easily express their opposing thoughts to school management. Moreover, as the number of administrators and the education level of schools increase, it is observed that organizational opposition behaviors decrease.

Anahtar Kelimeler

Humor, Humor Behavior, Organizational Opposition, School Manager

Kaynakça

• Ağçam, R., & Ünsal, S. (2019). Classroom Teachers’ views On The Use Of Humour In Education Process. Turkish Studies-Educational Sciences, 14(6), 2803-2818.
• Akkaya, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Şişli ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Akün, D. (1997). 9-11 yaş çocuklarında mizah duygusunun gelişimi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz K. (2016). Öğretmenlerin mizah tarzları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 122-143.
• Avşar, V. (2008). Öğretmen adaylarının mizah tarzları ve cinsiyet rolleri ilişkisi. Yüksek lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Ayduğ, D., Himmetoğlu, B. ve Bayrak, C. (2018). Okul müdürlerinin mizah tarzlarına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 108-130.
• Byrne, B. M. ve Campbell, T.L. (1999). Cross-cultural comparisonssnd the presumption of equıvalent measurement and theoretical structure: a look beneath the surface. Journal of Cross-Cultural Psychology, 30, 555-574. https://doi.org/10.1177/0022022199030005001
• Breends, M., (2006). Survey methods in educational research, Green, J., Camilli, G., (Eds.), Handbook of Complementary Methods in Education Research, The American Educational Research Association,623-640, Washington, DC.
• Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranışlar. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükgöze, H., Şayır, G., Gülcemal, E. ve Kubilay, S. (2018). Sosyal adalet liderliği ile, öğrenci bağlılığı ilişkisinin lise öğrencilerinin görüşlerine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 932-961.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükyılmaz, O. (2019). Yöneticilerin olumlu ve olumsuz mizah kullanımı ile çalışan tutumları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 125-150. https://doi.org/10.18037/ausbd.566785
• Cemaloğlu, N., Recepoğlu, E., Şahin, F., Daşcı, E. ve Köktürk, O. (2012). Mizah davranışları ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 694–716.
• Cemaloğlu, N. (2017). Mutlu okulun sihirli anahtarı. https://www.kamudanhaber.net/mutlu-okulun-sihirli-anahtari-makale,3367.html adresinden 28.04.2021 tarihinde ulaşılmıştır. Çelik, F. (2014). Ortaokul müdürlerinin mizah davranışları ile öğretmenleri etkileme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri (Muş ili örneği).Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Çelikten, M. ve Çelikten Y. (2018). Okul yöneticilerinin mizah ve disiplin anlayışı. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(8),453-467. https://doi.org/10.26466/opus.392882
• Çetin, M. (2009). Çalışanların mizah tarzlarının işe ilişkin duygusal iyilik algıları üzerine etkisi ve sosyal iklimin bu ilişki üzerindeki şartlı değişken rolü. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çetin, L. ve Akbaba Altun, S. (2018). Okul yönetiminde mizah kullanımına ilişkin yönetici görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(2), 85-97. https://doi.org/10.33400/kuje.466640
• Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218. https://doi.org/10.17755/esosder.45359
• Deckers, L. & Ruch, W. (1992). The situational humor response questionnaire as a test of sense of humour: Avalidity study in the field of humour appreciation. Personality and Individiual Differences,13(10), 1149-1152. https://doi.org/10.1016/0191-8869(92)90029-O
• Dinç, Ü. ve Cemaloğlu, N. (2018). İlkokul Yöneticilerinin Mizah Kullanma Tarzları ile Öğretmenlerin Stres Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 5 (2), 1-37. https://doi.org/10.33907/turkjes.397171
• Fraenkel, J.R. & Wallen, N.E (2009). How to Design and Evaluate Research in Education (7th ed). New York: McGraw-hill.
• Graham, J.W., (1986). Principled organizational dissent: atheoreticalessay. Researching Organizational Behavior. 8, 1-52.
• Gürler, M. (2020). Okul yöneticilerinin açık liderlik davranışlarının örgütsel muhalefete etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Hegstrom, T.G. (1991). The accounts of organizational dissenters. Paper presented at the University of Colorado Conference on Narrative and Organizational Studies in Communication, Keystone, CO.
• Kahn, W. (1989). Toward a sense of organizational humor: Implications for organizational diagnosis and change. The Journal of Applied Behavioral Science, 25(1), 45–63. https://doi.org/10.1177/0021886389251004
• Kara, H.(2014). Yöneticilerin mizah tarzlarının uygulamadaki durumunun kuramsal ve uygulamalı olarak açıklanması. Journal of History School, 7(7), 701-724. http://dx.doi.org/10.14225/Joh365
• Karabıçak, Y. (2020). Mizah nasıl geliştirilir? https://mizah.org/mizah-nasil-gelistirilir-nasil-gelisir/ adresinden 01.05.2021 tarihinde ulaşılmıştır.
• Karakose, T., & Kocabaş, I. (2009). An investigation of ethical culture in educational organizations. African Journal of Business Management, 3(10), 504-510.
• Karakose, T., Kocabas, I., Yirci, R., Esen, C., & Celik, M. (2016). Exploring the Relationship between School Principals' Burnout Situation and Life Satisfaction. Universal Journal of Educational Research, 4(6), 1488-1494.
• Karakütük, K., Tunç, B., Bülbül, T., Özdem, G., Taşdan, M., Çelikkaleli, Ö., & Bayram, A. (2014). Genel ortaöğretim okullarının büyüklüğü ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39 (171). 304-316.
• Kassing, J. W. (1997). Articulating, antagonizing and displacing: a model of employee dissent. Communication Studies, 48(4), 311-332. https://doi.org/10.1080/10510979709368510
• Kassing, J. W. (1998). Development and validation of the organizational dissent scale, management Communication Quarterly, 12(2), 183-229. https://doi.org/10.1177/0893318998122002
• Kassing, J.W.,& Armstrong, T. A.(2002). Someone’s Going to Hearaboutthis: Examining the association between dissent-triggerin gevents and employee’s dissent expressions, Management Communication Quarterly, 16 (39), 39-65. https://doi.org/10.1177/0893318902161002
• Kocabaş, İ., & Karaköse, T. (2005). Okul Müdürlerinin Tutum ve Davranışlarının Öğretmenlerin Motivasyonuna Etkisi (Özel Ve Devlet Okulu Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 79-93.
• Korucuoğlu, T. (2016), Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Korucuoğlu, T. ve Şentürk, İ. (2020). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 428-447. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018045306
• Lee, V. E. & Burkam, D. T. (2003). Dropping out of High School: The Role of School Organization and Structure. American Educational Research Journal, 40(2), 353-393. https://doi.org/10.3102/00028312040002353
• Martin, Rod. (2007). The Psychology of Humor: An Integrative Approach. Amsterdam: Elsevier Academic Press
• Morreall, J. (1983). Taking laughter seriously. New York: State University of New York Press.
• Öner, A. (2012). Yetişkin bireylerin anksiyete bozukluğuna sahip olup olmaması ile kullandıkları mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özdemir, M. (2013) Genel liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri, Eğitim ve Bilim, 38(168), 113-128.
• Özdemir, T. Y., Kartal, S. E., & Yirci, R. (2014). Okul müdürlerinin öğretmenleri motive etme yaklaşımları. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2). 190-215.
• Özünlü, Ü. (1999). Gülmecenin dilleri. Ankara: Doruk Yayınları
• Özdemir, T. Y., Boydak Özan, M., ve Yirci, R. (2013). Öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşlerine göre il/ilçe milli eğitim müdürlükleri yöneticilerinin etik liderlik davranışları. International Journal of Social Science, 6(3), 509-527. https://doi.org/10.9761/JASSS_798
• Püskülloğlu, İ, E. ve Altınkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4) 897-914. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037422
• Recepoğlu, E. (2011). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin mizah tarzları ile öğretim liderliği davranışları ve okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Recepoğlu, E. ve Özdemir, S. (2012). Okul müdürlerinin mizah tarzları ile öğretim liderliği davranışları arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 23-42.
• Redding, W.C. (1985). Rocking Boats, Blowingwhistles, and Teaching Speech Communication. Communication Education. 34, 245-258. https://doi.org/10.1080/03634528509378613
• Ruch, W. (1998). Sense of humor: A new look at an old concept. W. Ruch, (Ed). The Sense of Humor. New York: Mouton de Gruyter.
• Slate, J. R., & Jones, C. H. (2005). Effects of school size: A review of the literature with recommendations. Essays in Education, 13(1), 1-24.
• Smith, J. W.& Khojasteh, M. (2014), Use of humor in the workplace, International Journal of Management & Information Systems, 18(1), 71-78. https://doi.org/10.19030/ijmis.v18i1.8340
• Steiger, J.H. (2007). Understanding the limitations of global fit assessment in structural equation modeling. Personality and Individual Differences. 42 (5):893-898. https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.09.017
• Şahin, A. (2016). İlköğretim kurumu yöneticilerinin yönetsel ilişkilerinde kullandıkları mizaha ilişkin görüşler ile mizah iklimi, yöneticilerin mizah tarzları ve çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Şentürk, F, K. ve Coşkuner, M.(2018). Liderlik tiplerinin örgütsel muhalefet üzerindeki etkileri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1703-1721.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson
• Tabancalı, E., & Cengiz, F. (2018). Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışlarının Öğretmenlerin İş Doyumuna Etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 481-499. https://doi.org/10.17860/mersinefd.414649
• TEDMEM (2018). TALIS 2018 Sonuçları ve Türkiye Üzerine Değerlendirmeler, https://tedmem.org/download/talis-2018-sonuclari-turkiye-uzerine-degerlendirmeler?wpdmdl=3085&refresh=5ea8baccde5b21588116172 adresinden 05.05.2021 tarihinde ulaşılmıştır.
• Thorson, J. A., Powell, F. C., Sarmany-Schuller, I. and Hampes, W. P. (1997). Psychological health and sense of humor. Journal of Clinical Psychology, 52(6), 605–619. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(199710)53:6<605::AID-JCLP9>3.0.CO;2-I
• Traş, Z., Arslan, C. ve Mentiş Taş, A. (2011). Öğretmen adaylarında mizah tarzları, problem çözme ve benlik saygısının incelenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 716-732. https://doi.org/10.17494/ogusbd.595124
• Uçar, A., (2016). Yöneticilerin kayırmacı davranışlarının örgütsel muhalefet üzerindeki etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Usta, Ç. (2009). Mizah dilinin gizemi. Ankara: Akçay Yayınları.
• Vickers, P. C. (2004). The use of humor as a leadership tool by Florida public school principals (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 3144895).
• Vural, A. (2004). Mizah ve gülmenin insan yaşamındaki yeri ve önemi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Williams, R. A.,& Clouse, R. W. (1991). Humor as a management technique: its impact on school culture and climate. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED337866.pdf adresinden 18.05.2020 tarihinde ulaşılmıştır.
• Yerlikaya, E. E. (2009). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları ile algılanan stres, kaygı ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Yılmaz, K. (2011). Okul yöneticilerinin mizah tarzlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 27-44.
• Yirci, R. & Berk, B. (2021). Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerine göre Etkili Okul Müdürü: Nitel bir Araştırma. Journal of History School, 50, 570-598. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.43166
• Yirci, R., & Demir, C. (2019). Öğretmenlerin Okul Müdürlerinin Takım Liderliği Becerilerine İlişkin Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5(2), 165-184.
• Yirci, R., Özdemir T.Y., ve Kartal, S.E. (2016). Okul yöneticilerinin mizah yönelimleri, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2479-2495. https://doi.org/10.15869/itobiad.281489