Ibn al-Nafīs and his Treatise of Fāḍil ibn Nāṭiḳ

Yıl 2011, Cilt: 13 Sayı: 24, 121 - 142, 15.12.2011

Ali Kürşat Turgut

Bu makale için 15 Haziran 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaifd/issue/85141/1501270

Öz

While scholars such as Avicenna (Ibn al-Sīnā) and Ibn Tufayl are considered to be leaders in
the field of Islamic philosophy, the lesser known Ibn Nefis and his work Fāḍil ibn Nāṭiḳ is without
doubt the greatest representation of Islamic theological/philosophical fiction in the 13th century.
Besides being an accomplished physician, Ibn al-Nafīs is a scholar who has written many works
on the various branches of the Islamic Sciences. Whilst Ibn al-Nafīs is perhaps best known for
being the first to describe the pulmonary circulation of blood through the human body, he is
also highly regarded for his philosophical works. In his above mentioned treatise, he has expressed
his opinions on Islamic theological/philosophical topics. Unfortunately Ibn al-Nafīs’ Fāḍil
ibn Nāṭiḳ is not very well known in the field of Islamic theology/philosophy. This article intends
to promote both Ibn al-Nafīs and his work Fāḍil ibn Nāṭiḳ.

Anahtar Kelimeler

Ibn al-Nafīs, Fāḍil ibn Nāṭiḳ, The Theological/Philosophical Fiction

İBNÜ’N-NEFÎS VE FÂDIL b. NÂTIK ADLI ESERİ

Bu makale için 15 Haziran 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaifd/issue/85141/1501270

Öz

İbn Sîna, İbn Tufeyl gibi İslam filozofları tarafından temsil edilen teolojik/felsefî roman geleneğinin XIII. yüzyıldaki en önemli temsilcisi hiç şüphesiz İbnü'n-Nefîs ve onun Fadıl b. Natık (er-Risaletü'l-Kamiliyye fi's-Sîreti'n-Nebeviyye) adlı eseridir.  İbnü'n-Nefîs hekim olmasının yanında İslami ilimlerin pek çok dalında eser vermiş bir alimdir. Özellikle tıp alanında 'küçük kan dolaşı-mı keşfiyle' tanınan İbnü'n-Nefîs, filozof yönü olan da bir kişidir. Adı geçen teolojik/felsefî romanıyla felsefî/kelamî konulardaki görüşlerini ifade etmiştir.  İbnü'n-Nefîs'in  Fadıl b. Natık adlı risalesi maalesef  İslam Felsefesi ve Kelamı'nda pek fazla bilinmemektedir. Bu makale hem İbnü'n-Nefîs'i hem de Fadıl b. Natık adlı romanını tanıtmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İbnü’n-Nefîs, Fâdıl b. Nâtık, Teolojik/Felsefî Roman

Kaynakça

• Ahmed, Hasanuddin, A Concise History of Islâm-Essays on the Religio-Political History of Islâm, Yeni Delhi: Goodword Books yay., 2007.
• Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Ankara: Ağaç yay., 2001.
• Al-Roubi, Abu Shadi, “Ibnul-Nafees as a Philosopher”, Bulletin of Islamic Medicine, sayı: IV, Kuveyt 1982, II, ss. 325-334.
• Atıyye, Cemîl Abdülmecîd, Tanzîmu san’atü’t-tıbb hilâle usûri’l- hadârati’l-Arabiyyeti’l- İslâmiyye, Riyad 2002.
• Aydın, Hüseyin, Yaratılış ve Gayelilik (Teleoloji), Ankara: DİB. yay., 1987.
• Bayrakdar, Mehmet, İslâm’da Evrimci Yaratılış Teorisi, Ankara: Kitâbiyat yay., 2001.
• Abu Shadi Al-Roubi, “Ibnul-Nafees as a Philosopher”, Bulletin of Islamic Medicine, sayı: IV,
• Kuveyt 1982, II, ss. 325-334; İlhan Kutluer, Akıl ve İtikad: Kelam-felsefe ilişkileri üzerine araştır
• malar, İstanbul: İz Yay., 1998, s. 142.
• ―――, İslâm’da Bilim ve Teknoloji Tarihi, Ankara 2000.
• Bucaille, Maurice, What Is The Origin Of Man?, İngilizce’ye çev. Alastair D. Pannell& the Author, Kuala Lumpur 1989.
• Çağrıcı, Mustafa, “Ebü’l-Berekât el-Bağdâdî” md., DİA, X (İstanbul 1994).
• Deweese, Devin, Islamization and Native Religion in the Golden Horde: Baba Tükles and Conversion to Islam in Historical and Epic Tradition, Pennsylvania State University Press 1994.
• Düzgün, Ş. Ali, Sosyal Teoloji İnsanın Yeryüzü Serüveni, Ankara: Lotus yay., 2. Baskı, 2010.
• El-Azbavî, Abdülkerim, İbnü’n-Nefîs’in ‘el-Mu’cez fi’t-tıbb’ adlı eserinin önsözünden, Kahire 1406/1986.
• Fazlur Rahman, Avicenna’s Psychology, Oxford University Press, London1952.
• Güner, Ahmet, “Radiyüddin er-Rahbî (1140/1233): İslâm Tıbbı’nın XII.-XIII. Yüzyıl- lardaki Gelişim Sürecinde Ünlü Bir Hekim”, The New History of Medicine Studies-Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, İstanbul 2003.
• Hitti, Philip K., İslâm Tarihi, (çev. Salih Tuğ), I-II, İstanbul 1989.
• İbn Haldûn (ö. 808/1406), Mukaddime, haz. Ahmed ez-Zu‘bî, Beyrut: Şeriketü Dâru’l- Erkam b. Ebi’l-Erkam, trs.
• İbnü’n-Nefîs, Ebü'l-Hasan Alâüddîn Ali b. Ebi’l-Hazm (ö. 687/1288), er-Risâletü’l- Kâmiliyye fi’s-Sîreti’n-Nebeviyye (Fâdıl b. Nâtık), nşr. Max Meyerhof-Joseph Schacht, Oxford 1968.
• İbn Tufeyl, Ebû Bekir Muhammed b. Abdilmelik b. Muhammed el-Kaysî (ö. 581/1185), Kitâbü esrâri’l- hikmeti’l- meşrikiyye ve Risaletü Hayy b. Yakzân, yy. 1327/1909.
• İhvân-ı Safâ, Resâilu İhvâni’s-safâ ve hullâni’l-vefâ, (tsh: Hayreddîn Ziriklî), Mısır: el- Matba‘atü’l-Arabiyye, I-IV, 1345/1928.
• Kaf Al-Ghazal, Sharif, The Influence of Islamic Philosophy and Ethics on the Development of Medicine in the Islamic Civilisation, United Kingdom 2007.
• Kahya, Esin, “İbnü’n-nefîs” md., DİA, XXI, İstanbul 2000.
• Kahya, Esin-Erdemir, Ayşegül D., Bilimin Işığında Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tıp ve Sağlık Kurumları, Ankara 2000.
• Keskioğlu, Osman, Müslümanların İlim ve Medeniyete Hizmetleri, Ankara: DİB. yay., 1983.
• Kutluer, İlhan, Akıl ve İtikad: Kelam-Felsefe İlişkileri Üzerine Araştırmalar, İstanbul: İz yay., 1998.
• Lahbabî, Muhammed Aziz, Kapalıdan Açığa Milli Kültürler ve İnsani Medeniyet, (çev. Bahaeddin Yediyıldız), Ankara: TDV yay., 1996.
• Mahdi, Muhsin, “Remarks on the ‘Theologus Autodidactus’ of İbn al-Nafis”, Studia Islamica, No: 31, 1970.
• Mahmud, Zeki Necip, Câbir b. Hayyân, (nşr. Mektebetü Mısır), İskenderiye 2001.
• Meyerhof, Max, “İbnü’nnefis”, İslâm Ansiklopedisi, c. V/II, Eskişehir 1997.
• Meyerhof, Max-Schacht, Joseph, The Theologus Autodidactus of Ibn al-Nafîs, Oxford 1968.
• Nasr, Seyyid Hüseyin, Traditional Islam in the Modern World, Kegan Paul International, London&New York 1987.
• Schacht, Joseph-Bosworth, Guildford, Türâsi’l-İslâm, thk: Şâkir Mustafa, Kuveyt: ‘Âlemü’l-Ma ‘rife, I-II, 1998.
• Sübkî, Tâcüddîn, Tabakâtü’ş-Şafiiyyeti’l-Kübrâ, Beyrut 1999.
• Şulul, Cevher, Nübüvvet Felsefesi-İbnü’n-Nefîs’in Felsefî Romanı Fâzıl bin Nâtık-, İstan- bul: İnsan yay., 2010.
• Topaloğlu, Bekir, İslâm Kelamcılarına ve Filozoflarına Göre Allah’ın Varlığı (İsbât-i Vâcib), Ankara: DİB. yay., 1998.
• Turgut, Ali Kürşat, "İbnü'n-Nefis'in Nübüvvet Anlayışı", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, sayı : 30, ss. 235-263.
• ―――, İslam Düşünce Geleneğinde Teolojik/Felsefi Roman Geleneği, Kelam Araştır- maları Dergisi 9:1 (2011), ss. 377-392.
• Uysal, Enver, “İhvân-ı Safâ”, DİA, XXII (İstanbul 2000).
• Ziriklî, Hayrettin, el-Alâm, Beyrut 1992.