The Use of Jadal in the Science of Fiqh in the Context of Objection Between al-Qudūrī and Abū al-Ṭayyib al-Ṭabarī

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 39, 67 - 91, 15.06.2019

Ahmet Numan Ünver

https://doi.org/10.17335/sakaifd.544198

Cited By: 3

Öz

From an early period on, debates over matters of Islamic Jurisprudence (Fiqh) were performed in accordance with a certain methodology. In fact, when performing these debates, certain types of questions and answers were selected, and the questions were arranged carefully, all in accordance with this methodology. This enabled parties involved to demonstrate both validities of their own, and invalidity of their opponents, in their arguments without running into contradiction. The present work deals with first the science of Jadal and its application to Islamic Jurisprudence and then analyzes a debate over divorce narrated to be taken place between two prominent scholars well-known for their abilities to perform debate well, namely, the Ḥanafīte scholar Qudūrī and the Shāfiʿite scholar Abū al-Ṭayyib al-Ṭabarī. This debate includes both the ways in which both scholars deduce their legal opinions and objections one has over the other’s opinion. Qudūrī argues that a woman divorced by way of mukhālaʿa can be subject to rijʿī divorce during her ʿidda while Ṭabarī argues that a divorce in such a case would be invalid. At the core of this debate lies the fact that Qudūrī syllogizes woman divorced by way of mukhālaʿa to one who is divorced by way of rijʿī divorce. Ṭabarī makes use of such ways of questioning as muṭālaba, iʿtirāḍ, and muʿāraḍa while Qudūrī tries to establish the validity of the ʿilla of the two cases that he comes up with. When examining this debate, which is important also thanks to the references it makes here and there to the rules of debate, the present work shows how the information provided in the section on the application of Jadal to Islamic Jurisprudence was put into practice.

Anahtar Kelimeler

Jadal, Dialectic, Objection, Divorce, Islamic Jurisprudence, Mukhāla’a, Divorce

CEDELİN FIKIH İLMİNDE KULLANIMI: KUDÛRÎ VE EBU’T-TAYYİB ET-TABERÎ ARASINDAKİ BİR MÜNÂZARA BAĞLAMINDA

Öz

Erken dönemlerden itibaren fıkhî meseleler üzerindeki tartışmalar, bir yönteme bağlı kalınarak icra edilmiştir. Tartışmalarda belirli soru ve cevap türlerine başvurulmuş, soruların tertibine özen gösterilmiştir. Bu sayede taraflar kendi görüşlerinin doğruluğunu, karşıt görüşün yanlışlığını çelişkiye düşmeden ortaya koymaya çalışmıştır. Bu çalışmada ilk olarak cedelden ve cedelin fıkha tatbikinden bahsedilmiş, sonrasında münâzaracı kimlikleriyle meşhur olan Hanefî fakihi Kudûrî ile Şâfiî fakihi Ebu’t-Tayyib et-Taberî arasında geçtiği rivayet edilen talâka dair bir münâzara inceleme konusu edilmiştir. Bu münâzarada, muhâlea ile boşanılan kadına, kadının iddeti esnasında tekrardan ricî talâk yapılabileceğini savunan Kudûrî ile bu durumda talâkın geçersiz olacağını söyleyen Taberî’nin karşılıklı istidlal ve itirazları yer almaktadır. Bu tartışmanın temelini Kudûrî’nin muhâlea yapılan kadını ricî talâkla boşanan kadına kıyas etmesi oluşturmaktadır. Taberî bu kıyasın illetine yönelik mutâlebe, itirâz ve muâraza türü sorulara başvurmuş, Kudûrî ise kendi illetinin sıhhatini savunmaya çalışmıştır. Yer yer tartışma kurallarına atıfların yapılması yönüyle de önemli olan bu münâzara incelenirken, cedelin fıkha tatbikine dair kısımda zikredilen bilgilerin pratikte nasıl uygulandığına işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Münâzara, Cedel, İtiraz, Muhâlea, Talâk

Kaynakça

• Abdurrezzak, Ebû Bekir. Muṣannef. Nşr. Habiburrahman Azamî. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
• ʾÂmidî, Seyfeddin. el-İḥkâm fî uṣûli’l-ahkâm. Nşr. Abdurrezzak Afîfî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
• Bâcî, Süleyman. el-Minhâc fî tertîbi’l-ḥicâc. Nşr. Abdülmecid et-Türkî. Beyrut: Dârul’-Garbi’l-İslâmî, ts.
• Buḫârî, Abdulaziz. Keşfü’l-esrâr şerḥu Uṣûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.Ceṣṣâṣ, Ahmed. Şerḥu Muḫtasari’t-Ṭaḥâvî. Nşr. Said Bekdaş. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
• Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn. el-Kâfiye fi’l-cedel. Nşr. Fevkıye Hüseyin. Kahire: Mektebetü’l-Külliyyeti’l-Ezheriyye, 1979.
• Ferrâ, Ebû Ya’lâ. el-ʿUdde fî uṣûli’l-fıkh. Nşr. Ahmed el-Mübârekî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Ġazzâlî, Ebû Ḥâmid. el-Mustaṣfâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Ḥûşânî, Şerife. “el-İnkıtâʿ fî mecâlisi’n-nazar”. Mecelletü Câmiati’l-Melik Suʿûd 23 (2011): 1135-1162.
• İbn ʿÂbidîn, Muhammed. Raddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. Nşr. Adil Ahmed - Ali Muavvız. / Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Akîl, Ebü’l-Vefâ. el-Vâdıh fî uṣûli’l-fıkh. Nşr. Abdullah et-Türkî. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah. Muṣannef. Nşr. Kemal Yusuf. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Teymiyye, Mecdüddin. el-Müsevvede fî uṣûli’l-fıkh. Nşr. Muhammed Muhiddin. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, ts.
• İbn Vehb, İsḥak. el-Bürhân fî vücûhi’l-beyân. Nşr. Hafna Muhammed Şeref. Kâhire: Mektebetü’ş-Şebâb, 1969.
• İbnü’l-Cevzî, Muhiddin. el-Îḍâh li-ḳavânîni’l-ıṣṭılâḥ fi’l-cedel ve’l-münâẓara. Nşr. Mahmud ed-Değîm. Kâhire: Mektebetü Medbûlâ, 1995.
• Kâsânî, Ebû Bekir. Bedâiʿu’ṣ-ṣanâiʿ fî tertîbi’ş-şerâiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Kudûrî, Ahmed. et-Tecrîd. Nşr. Muhammed Sirâc - Ali Cuma. 11 Cilt. Kâhire: Dâru’s-Selâm, 2004.
• Kuraşî, Abdulkadir. el-Cevâhiru’l-muḍiyye fî ṭabaḳâti’l-ḥanefiyye. Nşr. Abdulfettah el-Hulv. Beyrut: Dâru Hicr, 1993.
• Leknevî, Muhammed. Fevâtiḥu’r-raḥamût bi-şerḥi Müsellemü’s-sübût. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Niyâzî, Muhammed Yusuf Aḫundcân. el-Mülaḫḫas fi’l-cedel fî uṣûli’l-fıkh. 2 Cilt. Yüksek Lisans Tezi, Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, 1986.
• Nevevî, Muhiddin. el-Mecmûʿ şerḥu’l-Müheẕẕeb. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Râzî, Fahreddin. el-Mahṣûl. Nşr. Taha Câbir. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• Ṣadruşşerîʿa, Abdullah. et-Tavḍîḥ li metni’t-Tenḳîḥ (Telviḥ ile birlikte). 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Seraḫsî, Muhammed. el-Mebsûṭ. Nşr. Halil Muhiddin. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2000.
• Seraḫsî, Muhammed. Uṣûl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Sübkî, Tâcuddin. Tabakâtü’ş-Şâfiiyyeti’l-kübrâ. Nşr. Mahmud et-Tanâhi - Avdulfettah el-Hulv. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Hicr, 1413.
• Şâfiî, Muhammed. er-Risâle. Nşr. Ahmed Muhammed Şakir. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Şâfiî, Muhammed. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1990.
• Şîrâzî, Ebû İsḥak. el-Lümaʿ fî uṣûli’l-fıkh. Nşr. Muhiddin Deyyib - Yusuf Ali Büdeyvî. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1995.
• Şîrâzî, Ebû İshâk. en-Nüket fi’l-mesâili’l-muḫtelefi fîhâ beyne’ş-Şâfiî ve beyne Ebî Ḥanîfe. Nşr. Muhammed Hasan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Şîrâzî, Ebû İsḥak. et-Tenbîh. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Şîrâzî, Ebû İshâk. Tabakâtü’l-fukahâ. Nşr. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru’r-Râidi’l-ʿArabî, 1970.
• Şirbînî, Muhammed. Muġni’l-muḥtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi’l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Ünver, Ahmet Numan. “Fıkıh İlminde Cedel Yönteminin Kullanımı” (Ebû İshâk eş-Şîrâzî Örneği) (Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018).
• Young, Walter Edward. The Dialectical Forge Juridical Disputation and the Evolution of Islamic Law. Cham: Springer, 2007.
• Zerkeşî, Bedreddin. el-Baḥru’l-muḥîṭ fî uṣûli’l-fıkh. Nşr. Abdulkadir Abdullah. 6 Cilt. Kuveyt: Vizaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1992.