Some Guidelines for Translating and Interpreting the Ḥadīths and Frequently Encountered Mistakes

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 40, 517 - 551, 15.12.2019

Mehmet Ali Çalgan

https://doi.org/10.17335/sakaifd.574261

Cited By: 1

Öz

The first step to benefit from ḥadīth for those whose native language is not Arabic is translations. All interpretations and results derived from the mistakes done at this step will inevitably be false. The ḥadīth translations that proceed with great speed nowadays leave very few books not translated; however, the quality of these translations needs a serious research. The translation of a ḥadīth is at the same time transmission of its meaning therefore any unintented mistake as a result of lack of attention will result in attributing a sentence to the Prophet (pbuh) which is in fact not His words. Some erroneous translations even make ḥadīth open to discussion and negatively affect the credibility of ḥadīth. In this study, 70.000 ḥadīth in important ḥadīth books including Jāmiʿ al-uṣūl, al-Kutub al-tisʿa, Majma’ al-zawāʾid, al-Jāmi’ al-ṣaġīr and other books and articles have been studied and over 2000 translation mistakes have been detected. 71 mistakes have been selected from these mistakes for this article. 61 of them are in al-Kutub al-tisʿa whereas 29 of them are in Ṣaḥīḥayn. The meaning of 66 ḥadīth has changed due to translation mistakes. The meaning has been reversed in 27 ḥadīth and the meaning in 9 ḥadīth changed such that it became opposite of the teachings of Islam. In this article, the types and nature of these mistakes have been analysed under 22 titles and guidelines have been set forth for a correct translation

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Translation, Meaning, Interpretation

Hadislerin Tercüme ve Yorumunda Dikkat Edilmesi Gereken Esaslar ve Sık Rastlanan Hatalar

Öz

Anadili Arapça olmayanlar için hadislerden istifadenin ilk adımı tercümelerdir. Bu ilk adımda yapılan yanlışlar üzerine bina edilen her türlü yorum, anlayış ve çıkarımlar da yanlış olmaktan kurtulamayacaktır. Günümüzde çok yoğun bir tempoda ilerleyen hadis tercüme faaliyeti neticesinde, neredeyse tercüme edilmedik kaynak kalmazken yapılan tercümelerin sıhhati ciddi bir araştırmaya muhtaçtır. Bir hadisin tercümesi aynı zamanda bu hadisin mânen rivayeti olduğundan kasıtsız da olsa, gerekli ihtimamın gösterilmemesi sonucu yapılacak tercüme hataları, Resulullah’a ait olmayan bir sözü ona nispet etme sonucunu doğuracaktır. Hatta bazı yanlış tercümeler hadisleri tartışmalı hale getirip sünnete olan güveni zedelemektedir. Bu çalışmada son on senede akademisyenler ve diğer mütercimler tarafından çevrilen, Câmiʿu’l-uṣûl, Kütüb-i Tisʿa, Mecmaʿu’zzevâʾid, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġīr gibi önemli eserlerin dâhil olduğu pek çok hadis kitabı ve makalesinde 70.000’i aşkın hadis tercümesi incelenerek 2000’in üzerinde tercüme hatası tespit edilmiş, bunlardan 71 tanesi bu makalede incelenmek üzere seçilmiştir. 61 tanesi Kütüb-i Tisʿa’da, 29 tanesi de Ṣaḥîḥayn’da geçen bu hataların 66 tanesinde hadisin mânası değişmiştir. 27 hadiste mâna tersine dönmüş, 9 hadiste ise yanlış tercüme sonucu mâna İslâmî öğretilere aykırı bir hal almıştır. Makalede bu hataların mahiyeti ve çeşitleri 22 başlık altında tetkik edilmiş ve doğru bir tercüme için dikkat edilmesi gerekli esaslara ve bazı tekliflere işaret edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Hadis, Tercüme, Anlam, Yorum

Kaynakça

• Aḥmed b. Ḥanbel, Ebû ʿAbdillâh Aḥmed b. Muḥammed b. Ḥanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 45 Cilt. Beyrût: Müessesetü'rRisâle, 2001.
• Ahatlı, Erdinç. “Cumhuriyet Dönemi Türkçe Hadis Şerhlerine Dair Bazı Mülahazalar -Ebû Dâvûd, İbn Mâce ve Dârimî Şerhleri Üzerine Bir Analiz-”, Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2008): 7-30.
• Ahatlı, Erdinç. “Türkiye’de Hadisi Anlama Çalışmaları: Ahmed Davudoğlu ve Müslim Şerhi Örneği”. Hadis Tetkikleri Dergisi 3/1 (2005): 73-89.
• ʿAli Ḳârî. Mirḳâtu’l-Mefâtiḥ şerḥu Mişkâti’l-Meṣâbiḥ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• Aşık, Nevzat. “Hz. Peygamber’in Hadislerine Göre Çalışmak”. İslâm ve Çalışma Hayatı Ulusal Sempozyumu (İzmir, 25-27 Kasım 2005). Ed. Hüseyin Elmalı. 38-48. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2008.
• Azîmâbâdî, Ebu’t- Ṭayyib Şemsulḥaḳ Muḥammed b. Emir Ali. ʿAvnü’l-Maʿbûd şerḥu Suneni Ebî Dâvûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1415.
• Beyhakî, Ebû Bekir Aḥmed b. Ḥüseyin. Şuʿabu’l-îmân. Thk. Abdulalî ʿAbdulḥamîd. 14 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423/2003.
• Bezzâr, Ebû Bekir Aḥmed b. ʿAmr. el-Müsned (el-Müsnedü’l-kebîr, el-Baḥrü’z-zeḫḫâr). Thk. Maḥfuzurraḥman Zeynullah v.dğr. 18 Cilt. Medine: Mektebetü'l-ʿUlûm ve’l-Hikem, 1988-2009.
• Bozkurt, Nebi. “Hadislerin Tercüme ve Yorumlarında Uyulması Gereken Kurallar”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11-12 (1993-1994): 211-281.
• Buḫârî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İsmâʿîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Thk. Muḥammed Züheyr b. Nâṣır. 9 Cilt. b.y.: Dârü Ṭavḳi'n-Necât, 1422.
• Canikli, İlyas. “İtaat Kültürünün Oluşmasında Hadislerin Rolü”. İslâmî İlimler Dergisi 4/1-2 (2009): 307-328.
• Canlı, Mustafa. “Peygamberimizin Vecizeleri” Adlı Eseri Çerçevesinde Ahmed Hamdi Akseki’nin Hadisleri Tercüme ve Şerh Metodu. Bilimname 25 (2013/2): 49-67.
• Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
• Coşkun, Selçuk. “Anlam Değişmelerinin Sebep Olduğu Anakronik Bakış ve Hadis Yorumlarındaki Yanıltıcılığı”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler – 12/35 (2008): 33-48.
• Davudoğlu, Ahmed. Sahîh-i Müslim Tercümesi ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1973.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas̲ es-Sicistânî. es-Sünen. Thk. Muḥammed Muḥyiddin Abdülḥamîd. 4 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü'l-ʿAṣriyye, ts.
• Erul, Bünyamin. “Temel Hadis Kaynaklarının Çevirileri Üzerine Bir Kritik”. Sünnetin Bireysel ve Toplumsal Değişimdeki Rolü -Sempozyum (Konya, 11-12 Mayıs 2007). Ed. Zekeriya Güler. 212: 237. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2008.
• Görmez, Mehmet. “Hadislerde Delâlet Sorunu”. Güncel Dinî Meseleler Birinci İhtisas Toplantısı (Ankara, 02-06 Ekim 2002). Ed. Mehmet Bulut. 225: 240. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
• Güler, Zekeriya. “Hadis Araştırmalarında Dikkatsizlik Problemi”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 2/1 (2002): 89-104.
• Gümüşhânevî, Aḥmed Ziyâeddîn. Râmûzu’l-eḥâdîs̲. Trc. Seyit Avcı. Konya: Serhat Kitabevi, 2014.
• Günday, Hüseyin. Arapça'da Harf-i Cerli Fiiller. Bursa: Emin Yayınları, 2016.
• Ḥâkim en-Nîsâbûrî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. ʿAbdillâh. el-Müstedrek ʿale’sṢaḥîḥayn. Thk. Muṣṭafa ʿAbdülḳadir ʿAṭâ. 4 Cilt. Beyrût: Dârü'l-Kütübi'l-ʿİlmiyye, 1990.
• Heys̲emî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. Trc. Adem Yerinde. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
• Hindî, ʿAlaeddin ʿAli el-Müttaḳî. Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl. Thk. Bekrî Hayyânî v.dğr. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1401/1981.
• İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed el-Büstî. el-Müsnedü’ṣ-ṣaḥîḥ ʿale’t-teḳâsîm ve’l-envâʿ (Saḥîḥu İbn Ḥibbân). Thk. Şuayb el-ʿArnaût. 18 Cilt. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 1993.
• İbnü’l-Es̲îr, Mecdüddîn. Câmiʿu’l-uṣûl li-eḥâdîs̲i’r-Resûl. Trc. Kemal Sandıkçı – Muhsin Koçak. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
• İbnü’l-Es̲îr, Mecdüddîn. en-Nihâye fī ġarîbi’l-ḥadîs̲ ve’l-es̲er. Thk. Ṭâhir Aḥmed ez-Zâvī ve Maḥmūd Muhammed eṭ-Ṭanâḥī. 5 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü'l-ʿilmiyye, 1979.
• İbn Ḥacer el-ʿAsḳalânî, Aḥmed b. ʿAli. Fetḥu’l-bârî bi şerḥi Saḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Mâʿrife, 1379.
• Kandehlevî, Muḥammed Zekeriya. Evcezü’l-mesâlik ilâ Muvaṭṭaʾ Mâlik. Dımaşk: Dâru’lKalem, 1424/2003.
• Kandemir, Yaşar. Şemail-i Şerif Şerhi. İstanbul: Tahlil Yayınları, 2015.
• Kutlay, Halil İbrahim. “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kırk Hadis Kartelası Üzerine Bazı Mülahazalar”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2008): 157-170.
• Mâlik b. Enes. Muvaṭṭaʾ. Thk. Muḥammed Fuad ʿAbdulbâḳi. Beyrût: Dârü İḥyâi’t-Türas̲i’l-ʿArabî, 1406/1985.
• Mâlik b. Enes. Muvaṭṭaʾ. Trc. Abdulvahap Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2013.
• Mevṣılî, el-Muʿâfâ b. ʿİmran. Kitâbu’z-Zühd. Trc. Ahmet Yıldırım – Halil İbrahim Doğan. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Mubârekfûrî, Muḥammed ʿAbdurraḥman b. ʿAbdirraḥim. Tuḥfetu’l-Aḥveẕî bi şerḥi Câmi’it-Tirmiẕî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, ts.
• Münâvî, Zeynüddîn Muḥammed ʿAbdürraûf. Feyżü’l-ḳadîr şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr. Mısır: el-Mektebetu’t-Ticâriyyetu’l-Kubrâ, 1356.
• Münẕirî, Ebû Muḥammed Zekiyyüddîn. et-Terġîb ve’t-terhîb. Trc. A. Muhtar Büyükçınar – Ahmet Arpa – Durak Pusmaz – Abdullah Yücel. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1984.
• Müslim, Ebü’l-Ḥüseyn b. el-Ḥaccâc. el-Câmi‘u'ṣ-ṣaḥîḥ. Thk. Muḥammed Fuâd ʿAbdülbâḳî. 5 Cilt. Beyrût: Dârü İḥyâi’t-Türas̲i’l-ʿArabî, ts.
• Nesâî, Ebû ʿAbdirraḥman Aḥmed b. Şuʿayb. es-Sunen. Thk. ʿAbdulfettâḥ Ebû Ġudde. 9 Cilt. Halep: Mektebu’l-Maṭbuʿâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nevevî, Ebu Zekeriyya Yaḥya b. Şeref. el-Minhâc şerḥu Ṣaḥîḥi Muslim b. el-Ḥaccâc. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-ürâs̲i’l-ʿArabî, 1392.
• Râzî, Faḫruddîn. et-Tefsîru’l-kebîr. Trc. Suat Yıldırım – Lütfullah Cebeci – Sadık Kılıç – Sadık Doğru. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2013.
• Sindî, Muḥammed b. ʿAbdilhâdî. Ḥâşiyetu’s-Sindî ala Suneni İbn Mâce. 2 Cilt.Beyrut: Dâru’l-Cîl, ts.
• Sofuoğlu, M. Cemal. “Zayıf ve Mevzu Hadisler Açısından Tirmizi’nin Sünen’i Üzerine Bir İnceleme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (1989): 43-87.
• Sofuoğlu, Mehmet. Saḥîḥ-i Buḫârî ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013.
• Şâmî, Ṣaliḥ Aḥmed. Hadis Hazinesi. Haz. Yusuf Özbek. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2017.
• Suyûṭî, Celâleddîn. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġīr min ḥadîs̲i’l-beşîri’n-neẕîr. Trc. Hüseyin Yıldız – Hasan Yıldız – Zekeriya Yıldız. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
• Suyûṭî, Celâleddîn. el-İtḳân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşirûn, 2011.
• Ṭaberânî, Ebü’l-Ḳâsım Süleymân b. Aḥmed. el-Muʿcemü'l-kebîr. Thk. Ḥamdî b. ʿAbdülmecid es-selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebü İbn Teymiyye, 1994.
• Ṭaberânî, Ebü’l-Ḳâsım Süleymân b. Aḥmed. el-Mu‘cemü'l-evsaṭ. Thk. Ṭârıḳ b. ʿIveżullah. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḥaremeyn, 1415.
• Tirmiẕî, Ebû ʿÎsâ Muḥammed b. ʿÎsâ. Sünenü't-Tirmiẕî. Thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. 6 Cilt. Beyrût: Dârü'l-Ġarbi'l-İslâmî, 1998.