Muhammet Fatih Kılıç. Ebherî'de Tanrı-Âlem İlişkisi: İlliyet, İsbât-ı Vâcip, Sudûr, Hudûs-Kıdem

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 41, 255 - 260, 15.06.2020

Mehmet Demir

https://doi.org/10.17335/sakaifd.685169

Öz

Esîrüddin el-Ebherî kendi döneminin şârih filozof şahsiyetlerindendir. O içinde bulunduğu VII. asırda, felsefesinin ilgi odağı olan İbn Sînâ felsefesini tahkik ve tenkit etmiştir. Kaleme aldığı on iki eserde genellikle İbn Sînâcı bir bakış açısının hâkim olduğu iddia edilebilir. Fakat, Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210) ve Sühreverdî (ö. 587/1191) gibi filozofların görüşlerini de dikkate aldığı, İbn Sînâ ile bu filozofların görüşleri arasında mukayeseler yaptığı da görülür. Bununla birlikte onu, şârihliği yanında filozof kılan şey, sadece tekrar ve açıklamalar yapmaktan ziyade, eleştiri ve kritik yapması, nihayetinde de kendi görüşlerini ortaya koymasındandır. Bu durum onu kendinden önceki bir filozofun sıkı bir takipçisi olmaktan kurtararak kendi görüşlerini beyan eden bağımsız bir düşünür yapar. Ele alınan bu eserde de Ebherî'nin hayatı boyunca kâleme aldığı on iki eser çerçevesinde, felsefesinin konusunun da temel ağırlığını oluşturan ‘Tanrı-Âlem İlişkisi’ üst başlığı altında; illiyet, isbât-ı vâcip, sudûr ve hudûs-kıdem bahisleri irdelenir.

Anahtar Kelimeler

Ebherî, İlliyet, İsbât-ı Vâcip, Sudûr, Hudûs, Kıdem

Kaynakça

• Andreas Lammer, “Eternity and Origination in the Works of Sayf al-Dîn al-Abharî: Two Discussions from the Seventh/Thirteenth Century”, The Muslim World 107 (2017), 432-481.