The Arabic Character of the Qurān According to Shafi'i in al-Risāla

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 46, 485 - 503, 15.12.2022

Hülya Afacan , Osman Güman

https://doi.org/10.17335/sakaifd.1153858

Öz

Since the arising days of Islam, different remarks have been asserted on whether the Qurān includes words outside of the Arabic language or not. Within the scope of these remarks, the issue has been discussed centering the idea whether the Qurān has words borrowed from foreign languages or not. Additionally, although some words were originally Arabic, after the emergence of Islamic law terminology, whether the fact that these words gained new meanings -that Arabs were not aware of before- presents an impediment to the Arabic Character of the Qurān or not, has been discussed as another aspect of the issue. Shafi'i is one of the first and the most uncompromising defenders of the Arabic Character of the Qurān notion. The Qurān was revealed in Arabic because its addressees were Arabs. All languages encompass the culture and mindset of the people they belong to. From the view of Shafi'i, the Qurān having an Arabic essence carried a meaning beyond it is following the rules and patterns of Arabic language; it also meant the Qurān's harboring of the Arabic culture and mindset. Looking at the issue from the point of view of the addressees, the revelation that was revealed in their language needs to be as clear and as understandable for them as possible. Therefore, Shafi'i's al-bayān theory, which he based upon the regard of Arabic rules and patterns while he estimated decrees from the text, is closely related to the Qurān having an Arabic essence. In this article, Shafi'i's remarks on the issue are discussed by centering his work, al-Risāla. 

Anahtar Kelimeler

Arabic language and rhetoric, Fiqh, Shafi, al-Bayān, The Arabic essence of the Qurān

er-Risâle’de Şâfiî’ye Göre Kur’ân’ın Arabîliği

Öz

İslâm’ın ilk dönemlerinden itibaren Kur’ân’da Arapça dışında bir kelimenin bulunup bulunmadığı hususunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşler çerçevesinde mesele, Kur’ân’da yabancı dillerden bazı kelimelerin bulunup bulunmadığı merkezinde tartışıldığı gibi, bazı kelimelerin köken itibarıyla Arapça olmakla beraber şer’î terminolojinin ortaya çıkışı sonrasında Arapların o zamana kadar bilmediği yeni anlamlar kazanmış olmasının Kur’ân’ın arabî olmasına engel teşkil edip etmeyeceği boyutuyla da tartışılmıştır. Şâfiî, Kur’ân’ın arabîliği görüşünün ilk ve en tavizsiz savunucularından biridir. Kur’ân, muhatapları Arap olduğu için Arapça nazil olmuştur. Her dil, o dili konuşan halkın kültürünü ve düşünce yapısını da barındırır. Şâfiî nazarında Kur’ân’ın arabî olması Arap dilinin kurallarına, üslubuna uygun olmasının ötesinde Arap kültürünü ve düşünce yapısını da barındırması demektir. Muhataplar açısından bakınca da kendi dillerinde inen vahyin kendileri için olabildiğince açık/mübin olması gerekir. Dolayısıyla Şâfiî’nin er-Risâle’de, nasslardan hüküm çıkarırken Arapçanın kural ve üsluplarını dikkate alma üzerine kurmuş olduğu beyân teorisi Kur’ân’ın arabî olması ile yakından alakalıdır. Bu makalede Şâfiî’nin konuya dair görüşleri er-Risâle isimli eseri merkeze alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve belagatı, Fıkıh, Şâfiî, Beyân, Kur’ân’ın Arabîliği

Kaynakça

• Âmîdî, Seyfeddîn. el-İḥkâm fî uṣûli’l-aḥkâm. thk. Abdürrezzak Afîfî. Riyad: Dâru’s-Sâmi‘î, 1424/2003.
• Araz, Yunus. “İmam Şâfiî’ye Göre Kur’ân Dilinin ‘Arabiliği Meselesi”, I. Uluslararası Din ve İnsan Sempozyumu “Din, Dil ve İletişim", ed. Yunus Araz vd. 639-649. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, 2019. Bâkıllânî, Ebû Bekir Muhammed b. Tayyib el-Basrî. et-Taḳrîb ve’l-irşâd eṣ-ṣaġîr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1418/1998.
• Bedir, Mürteza. “er-Risâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 20 Mart 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/er-risale--safii
• Beyhâkî, Ahmed b. Hüseyin. Menaḳibu’ş-Şâfiî. thk. Seyyid Ahmed Sakr. Kahire: Dâru’n-Nasr li’t-Tıbâ‘a, 1390/1970.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Arap Aklının Oluşumu. çev. İbrahim Akbaba. İstanbul: Mana Yayınları, 2019.
• Cessâs, Ebû Bekir. el-Fuṣûl fi’l-uṣûl. thk. Muhammed Muhammed Teymur. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1431/2010.
• Cevâlîkî, Ebû Mansur. el-Muʿarreb mine’l-kelâmi’l-aʿcemî ʿalâ ḥurûfi’l-muʿcem. thk. Halil İmran el-Mansur. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1419/1998.
• Daşdemir, Ebubekir. “Cessâs’ın Şâfiî’nin Beyân Anlayışına Yönelik Eleştirileri”. Bilimname 37 (2019), 1085-1116.
• Duman, Soner. “Modern Dönemde Şâfiî Algısı”. Geleneksel ve Modernist Paradigmalar Kıskacında İmam Şâfiî. ed. M. Mahfuz Söylemez. 25-63. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.
• Ebû Ubeyde, Ma‘mer b. Müsennâ’. Mecâzü’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Fuad Sezgin. 2 Cilt. Kahire: Muhammed Sâmî Emîn el-Hâncî, 1374/1954.
• Ebû Zehre, Muhammed. Şâfiî Hayatuhu ‘Aṣruhu A’rauhu ve Fıkḥuhu. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 2. Basım, 1978.
• Gazzâlî, Muhammed. el-Müstaṣfâ. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. Beyrut: Dâru’l-Erkâm b. Ebi’l-Erkâm, ts.
• Güman, Osman. Fıkıh Usûlü Literatüründe Siyâk. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2014.
• Gündüzöz, Soner. “Arapçada Kültür-Dil İlişkisi: Arapçanın Yapılanması ve Algılanmasında Etkili Öğeler”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/3 (Haziran 2005), 215-229.
• Hafâcî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ömer. Şifâʾü’l-ġalîl fîmâ fî kelâmi’l-ʿArab mine’d-daḫîl. thk. Muhammed Keşşâş. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1418/1998.
• Halifat, Sahban. Menhecu’t-taḥlîli’l-lüġâvî el-manṭıḳî fî’l-fikri’l-ʿArabiyyî’l-İslâmî (en-Naẓarîyye ve’t-tatbîḳ). Amman: el-Câmiatu’l-Ürdüniyye, 2004.
• Hayyât, Ebü’l Hüseyin. el-İntiṣar Mu‘tezile Müdafaası. çev. Yüksel Macit. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2018.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali. Fetḥu’l-Bârî. thk. Muhammed Fuad Abdülbâki. el-Mektebetu’s-Selefiyye, ts.
• Kâdî Abdülcebbâr. Şerḥu’l-Uṣûli’l-ḫamse. thk. Abdülkerim Osman. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1416/1996.
• Kapar, Mehmet Ali. “Eyyâmü’l-Arab”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Nisan 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/eyyamul-arab
• Karataş, Ali. “Sahabenin Anlama Sorunu ile Karşılaştığı Bazı Ayetler”. Bilimname 38 (2019), 289-324.
• Râzî, Fahreddin. el-Maḥṣûl. thk. Câbir Feyyaz el-Alvanî. Riyad: Müessesetu’r-Risâle, 1416/1996.
• Râzî, Fahreddîn. et-Tefsîrü’l-kebîr. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turasi’l-Arabî, 2. Basım, 1417/1997.
• Süyûtî, Celâleddîn. el-Müheẕẕeb fîmâ vaḳaʿa fi’l-Ḳurʾân mine’l-muʿarreb. thk. Tihâmî Râcî el-Hâşimî. Sunduku İhyâi’t-Turâsi’l-İslâmî, ts.
• Süyûtî, Celâleddîn. el-Müzhir fî ʿulûmi’l-luġa. thk. Fuâd Ali Mansur. 2 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 2. Basım, 1430/2009.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris. Aḥkâmu’l-Ḳur’ân. thk. Şeyh Abdülganî Abdülhâlık. Beyrut: Dâru İhyai’l-‘Ulûm, 1410/1990.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Ümm. thk. Rıfat Fevzi Abdülmuttalib. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 4. Basım, 1436/2011.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa. el-Muvâfaḳāt. thk. Abdullah Dıraz. Kahire: Mektebetü’t-Ticariyyetü’l-Kübra, ts.