Theory of Iwad as an Explanation for Gratuitous and Pointless Evils

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 48, 513 - 527, 15.12.2023

İbrahim Yıldız

https://doi.org/10.17335/sakaifd.1338249

Öz

The evidential arguments from evil present some of the most compelling challenges to theism. Among these arguments, the ones centered around gratuitous and pointless evils are particularly significant. Edward H. Madden and Peter Hare formulated an argument based on gratuitous evil, while William Rowe advanced arguments based on pointless evil. Although Madden and Hare proposed their argument in the sixties and Rowe in the seventies, there is a theory within Islamic thought that can shed light on the concept of gratuitous and pointless evil. The theory proposed to elucidate these types of evil is the theory of iwad (compensation). In this article, I will delve into gratuitous and pointless evils are the kinds of pain and sufferings that requires iwad.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Gratuitous Evil, Pointless Evil, Islamic Thought, Iwad.

Gereksiz ve Anlamsız Kötülüklere Bir Açıklama Olarak İvaz Teorisi

Öz

Delilci kötülük argümanları, teizme karşı sunulan en güçlü argümanların başında gelmektedir. Bu argümanlar, günümüze kadar en çok tartışılan mantıksal kötülük probleminde olduğu gibi, Tanrı’nın sıfatları ile kötülüğün varlığı arasında doğrudan bir çelişki olduğunu ileri sürmez. Nitekim delilci kötülük argümanlarının çoğu savunucusu, kötülük ile Tanrı’nın sıfatları arasında bir çelişki olmadığını kabul eder ve mantıksal kötülük problemine karşı teistlerin sunduğu itirazların yeterli olduğunu düşünürler. Ancak kötülüğün Tanrı’nın var olma olasılığını azaltan bir delil olduğunu ileri sürerek kötülük temelinde yeni argümanlar kurarlar. Bu argümanlar arasında gereksiz ve anlamsız kötülük türlerini merkeze alan argümanlar özellikle önemlidir. Edward H. Madden ve Peter Hare hiçbir amaca hizmet etmeyen veya zorunlu olmayan şeklinde tanımladığı gereksiz kötülük kavramını kullanarak bir argüman ileri sürerler. Öte yandan William Rowe, her şeye gücü yeten ve mutlak iyi bir varlığın daha büyük bir iyiliği kaybetmeksizin veya eşit derecede kötü ya da daha fena kötülüklere izin vermeksizin önleyebileceği kötülük örneklerini anlamsız kötülük olarak tanımlayarak bu kavramı temel alan bir argüman ileri sürer. Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere, seçilen kavramlar ve bunların gerektirdiği tanımlar arasında önemli bir farklılık bulunmaktadır. Söz konusu argümanlar kapsamlı tartışmalara yol açtı ve Batı literatüründe önemli eleştiriler aldı. Bu eleştirilerin bir kısmı, gereksiz veya anlamsız türde kötülüklerin var olmadığını, Tanrı’nın söz konusu kötülüklere izin vermesi için bir sebebi varsa insanın epistemik sınırlılığı nedeniyle bu sebepleri görememesinin olağan olduğunu temellendirmeye çalışmaktadır. Diğer itirazlar ise gereksiz veya anlamsız kötülüklerin Tanrı’nın varlığıyla uyumlu olduğunu ortaya koyma çabasındadır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Gereksiz Kötülük, Anlamsız Kötülük, İslam Düşüncesi, İvaz

Kaynakça

• Acar, Rahim. “The Limits of Evidential Argument From Evil”. Din ve Felsefe Araştırmaları 2/4 (2019), 114-131.
• Aslantatar, Nesim. Agnostisizm: Tanrı’nın Bilinemezliği Sorunu. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2022.
• Aslantatar, Nesim. “Paul Draper, Agnostisizm ve Kötülük Problemi”. Dini Araştırmalar 25/62 (2022), 173-196. https://doi.org/10.15745/da.1082298
• Aslantatar, Nesim - Yıldız, İbrahim. “Teodik Bireyciliğe Karşı İvaz Teorisi”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 33/2 (2022), 423-433.
• Aytepe, Mahsum. “Lütuf Teorisi Çerçevesinde Allah-İnsan İlişkisinin Mu’tezilî Yorumu”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/3 (2017), 237-276. https://doi.org/10.33415/daad.478324
• Aytepe, Mahsum. “Mu’tezile’nin Aslah Teorisi ve Basra Mu’tezile’sinin Aslah Anlayışının Tahlili”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 5 (2019), 85-104.
• Bergmann, Michael. “Skeptical Theism and Rowe’s New Evidential Argument from Evil”. Noûs 35/2 (2001), 278-296.
• Çelebi, İlyas. İslâm İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcebbar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
• Çınar, Bayram. “Kelam’da Salah - Aslah Tartışmaları”. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2021). https://doi.org/10.5281/ZENODO.4604942
• Cürcânî, Seyyid Şerîf. Şerhu’l-Mevâkıf. trans. Ömer Türker. 3 Volume. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2nd Ed., 2021.
• Erdem, Ergin. “Kötülük Problemi”. Din Felsefesi. 301-335. Ankara: Ankuzem Yayınları, 2013.
• Gazzâli. İtikatta Orta Yol. trans. Osman Demir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2012.
• Hasker, William. “The Necessity of Gratuitous Evil”. Faith and Philosophy 9/1 (1992), 23-44.
• İbn Ḥazm, Ebû Muḥammed ʿAlî b. Aḥmed el-Endelusî. el-Faṣl fî’l-milel ve’l-‘ehvâʾi ve’n-niḥal. 5 Volume. Ḳāhire: Mektebetu’l-Ḫâncî, n.d.
• İbn Manẓūr. Lisānu’l-ʿArab. critical ed. ‘Abdullâh ʿAliyyu’l-Kebīr et al. Ḳāhire: Dâru’l-Maʿârif, n.d.
• Jordan, Jeff. “Divine Love and Human Suffering”. International Journal for Philosophy of Religion 56/2/3 (2004), 169-178.
• Ḳāḍî ‘Abdülcebbâr, Ebü’l-Ḥasan ‘Abdülcebbâr b. Aḥmed. el-Muġnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿadl: el-Lüṭf. critical ed. Ebü’l-A‘lâ ‘Afîfî. 13 Volume. Ḳāhire: ed-Dârü’l-Mıṣriyye, 1963.
• Kâdî Abdulcebbâr, Ebü’l-Hasen. Şerḥu’l-Uṣûli’l-ḫamse: Mu’tezile’nin Beş İlkesi. trans. İlyas Çelebi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2013.
• Madden, Edward H. - Hare, Peter H. Evil and the Concept of God. Illinois and Florida: Charles C. Thomas, 1968.
• Manafov, Rafiz. John Hick’in Din Felsefesinde Kötülük Problemi ve Teodise. Ankara: Elis Yayınları, 2019.
• Maraz, Hüseyin. “Mu’tezile Kelamında Bir Hak Ediş Olarak Kelamın İlahi ve İnsani Yönü”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2018), 101-138.
• Peterson, Michael L. Evil and The Christian God. Michigan: Baker Book House, 1982.
• Plantinga, Alvin. “Epistemic Probability and Evil”. The Evidential Argument from Evil. ed. Daniel Howard-Snyder. 69-96. Bloomington: Indiana University Press, 1996.
• Reçber, Mehmet Sait. “Ateizm ve Ateistik Deliller”. Din ve Ahlâk Felsefesi. Ankara: Ankuzem Yayınları, 2006.
• Reichenbach, Bruce R. “Assessing a Revised Compensation Theodicy”. Religions 13/1080 (2022), 1-9.
• Rowe, William L. “Evil and Theodicy”. Philosophical Topics 16/2 (1988), 119-132.
• Rowe, William L. “The Problem of Evil and Some Varieties of Atheism”. American Philosophical Quarterly 16/4 (1979), 335-341.
• Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim. el-Milel Ne’n-Nihal Dinler Mezhepler ve Felsefî Sistemler Tarihi. trans. Mustafa Öz. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2015.
• Van Inwagen, Peter. “The Argument from Particular Horrendous Evils”. American Catholic Philosophical Association, ACPA Proceedings 74 (2001), 65-80.
• Wykstra, Stephen J. “The Humean Obstacle to Evidential Arguments from Suffering: On Avoiding the Evils of ‘Appearance’”. International Journal for Philosophy of Religion 16/2 (1984), 73-93.
• Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Teodise. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Yıldız, İbrahim. Teizm ve Ateizm: Delilci Kötülük Problemi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.