Ontolojik Değişimlerin Endüstri Ürünleri Tasarımı Pratiklerine Yansımaları: Yıldız Tasarım ve Katılımcı Tasarım

Yıl 2020, Sayı: 26, 781 - 797, 28.12.2020

Merve Yavuz , Serkan Güneş

Öz

İnsanın insan için tasarladığı tasarlama sürecinde bazı bireysel, toplumsal ve kültürel değerleri cisimleştirdiği
ürünler ihtiyaç karşılama işlevlerinin yanı sıra arzu tatminine yönelik iletişimsel birer aygıttır. Bu karmaşık
durum bilen özne ile bilinen nesne arasındaki bağıntıya ilişkin sorular ortaya çıkarmaktadır.
Tarihsel sürece bakıldığında potansiyel sorunları barındıran özne-nesne ön kabulleri ve paradigma
değişimlerine bağlı olarak gelişen yeni tasarım yapma biçimlerinin ilk dönem tasarım pratiklerini ortadan
kaldırmadığı görülmektedir. Bu bağlamda endüstri ürünleri tasarımı günümüzde farklı ontolojik kabullere
bağlı olarak, farklı epistemolojilerin ve metodolojilerin aynı anda kullanıldığı çok paradigmalı bir bilim dalı
ve pratik olmayı sürdürmektedir.
Çalışmada, felsefede özne-nesne düalizmi ile başlayan ontolojik tartışmaların endüstri ürünleri tasarımı
pratiğindeki görünümleri ve disiplindeki farklı epistemoloji ve metodolojilere yansımaları, yıldız tasarım
ile katılımcı tasarım üzerinden karşılaştırmalı yöntem ile tartışılmıştır. Yıldız tasarımın varlığa yaklaşımı
Lukacs’ın ontolojisi ile ilişkilendirilirken, katılımcı tasarımın felsefi kökenleri Heidegger ontolojisi ile
açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Endüstri Ürünleri Tasarımı, Katılımcı Tasarım, Yıldız Tasarım, Ontoloji, Paradigma

Kaynakça

• Baba, E. C. (2010). “Tasarım Sürecinde Katılımcı Yaklaşımlara Dair Bir Değerlendirme İstanbul Levent Bölgesinde Alan Çalışması”, Tasarım+ Kuram dergisi, 6(9-10), 21-53.
• Coşkun, S (2018). “Sosyal Bilimlerde Metodoloji Problemi”, Dört Öge, (13), 59-72.
• Coyne, R. ve Snodgrass, A. (1993). “Cooperation and individualism in design”, Environment and Planning B: Planning and Design, 20(2), 163-174.
• Dikeçligil, B. (2010). “Bilimsel Paradigmaların Oluşumunda Ve Dönüşümünde Sosyolojik Bağlam”, Toplum Bilimleri, 4(7), 53-61.
• Dikeçligil, F. B. (2006). “Sosyal Bilimler Epistemolojisinde Sorunların Kaynağı: Ontolojiyi Unutmak”, Toplum Bilimleri, 47-67.
• Durgee, J. F. (2006). “Freedom for Superstar Designers? Lessons from Art History”, Design Management Review, 17(3), 29-34
• Findeli, A. (2001). “Rethinking Design Education for the 21st Century: Theoretical, Methodological, And Ethical Discussion”, Design Issues, 17(1), 5-17.
• Forty, A. (1986). Objects of Desire: Designs and Society 1750-1980. Londra: Thames and Hudson.
• Gero, J. S. ve Mc Neill, T. (1998). “An Approach to the Analysis of Design Protocols”, Design Studies, 19(1), 21-61.
• Güneş, S. ve Güneş, Ç. (2018). “Design and New Ontology”, Online Journal of Art and Design, 6(3), 90-105.
• Heidegger, M. (1998) Tekniğe İlişkin Soruşturma (Çev. D. Özlem ) (İkinci Basım). İstanbul: Paradigma Yayınları, 85.
• Kant, I. (2002). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena (Çev. Kuçuradi, I. ve Örnek, Y.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 153.
• Keler, R. H. (2016). Values, Practices, and Philosophy of Science, Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kesti, H. S. ve Güneş, S. (2018). “Katılımcı Tasarımın Felsefi Kökenlerine Dair Bir Soruşturma ve Hartmann’ın Yeni Ontolojisi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, (22), 193-209.
• Kuhn, T. S. (1996). The Structure of Scientific Revolutions (Third Edition). Chicago and London: The Unicersity of Chicago Press, 212.
• Küçükalp, K. (2003). Modern Epistemolojik Kriz ve Postmodern Epistemoloji. Bilimname: Düşünce Platformu, 1-2.
• Lektorski, V. A. (2016). Özne, Nesne, Biliş (Çev. Ş. Alpagut). İstanbul: Yordam Kitap, 366. Lloyd, P. ve Snelders, D. (2003). “What Was Philippe Starck Thinking of?”, Design Studies, 24(3), 237-253.
• Lukacs, G. (2018). Toplumsal Varlığın Ontolojisi: Hegel Marx Emek (Çev. D. Kılıç). İstanbul: Nota Bene Yayınları.
• Maciver, F. (2011). Comprehending the Evolving Leadership Role of the Consultant Designer in the New Product Development Process in Mature Product Categories, Doctoral Theses, Technological University Dublin, Dublin.
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Özge, S.). İstanbul: Yayın Odası Yayınları, 355.
• Poldma, T. (2015). “The Dynamics of Theory and Practice in Design Learning: Contexts, Service and a Discipline in Evolution”, The Journal of Interior Architectre Special Issue 1, 92-109.
• Pruitt, J. S. ve Adlin, T. (2006). Persona Conception and Gestation, The Persona Lifecycle; Interactive Technologies. Morgan Kaufmann: San Francisco: USA, 162-271.
• Rodgers Paul, A (2006). “Learning from “Superstar Designers”, Design Computing and Cognition. Amsterdam: Springer.
• Sainter, P., Oldham, K., Larkin, A., Murton, A. ve Brimble, R. (2000, September). “Product Knowledge Management within Knowledge-Based Engineering Systems”, In Design Engineering Technical Conference, Baltimore, Setembro.
• Schuler, D. ve Namioka, A. (Editörler.). (1993). Participatory Design: Principles and Practices. CRC Press.
• Spinuzzi, C. (2005). “The Methodology Of Participatory Design”, Technical Communication, 52(2), 163-174.
• Tekeli, İ. (2006). “Çok Paradigmalı bir Sosyal Bilim Alanında Yaşamak”. Felsefe ve Sosyal Bilimler–Muğla Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildirileri, 145-157.
• Ülger, E. H. (2014). “Tasarım” Kavramı Üzerine Felsefi Meditasyonlar”, Türk Felsefe Derneği Yayını, 179.