KUZEY KARİA’DAN UYUYAN EROS YONTULARI

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 33, 17 - 31, 01.06.2024

Umut Kapuci

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1380231

Öz

Bu çalışma kapsamında Aydın Arkeoloji Müzesi’nde korunan ve 1982-1988 yıllarında müzeye satın alma yoluyla kazandırılan uyuyan Eros yontuları ele alınmaktadır. Bu bağlamda Kuzey Karia Bölgesi’nin Roma İmparatorluk Dönemi heykeltıraşlık literatürüne katkıda bulunularak eserlerin bilim dünyasına sunulması amaçlanmaktadır. Çalışma içeriğinde incelenen eserlerden ilk örneğin buluntu yeri belirsizdir. Diğer Eros yontusu ise Aydın ili, Nazilli İlçesi, Yıldıztepe mahallesi sınırlarında bulunmuştur. Dolayısıyla söz konusu eser Mastaura ad Khrysaorium antik kenti buluntusu olarak değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda anılan plastik eserlerin stilistik ve tipolojik özellikleriyle birlikte ait oldukları dönem özellikleri ve heykeltıraşlık merkezlerinin belirlenmesine yönelik öneriler sunulmaktadır. Literatür taraması sonucunda Mastaura ad Khrysaorium antik kenti buluntusu herhangi bir heykeltıraşlık eserin yayımlanmamış olması bu çalışmanın özgünlüğünü göstermektedir. Her iki yontunun da arkeolojik kazı buluntusu olmaması ve buluntu durumları ile ilgili müze envanter kayıtlarında herhangi bir bilgi bulunmaması nedeniyle eserler genelde Batı Anadolu, özelde ise Karia Bölgesi yerleşimlerinin Roma İmparatorluk Dönemi plastik eserleriyle karşılaştırılarak tarihlenebilmiştir. Bu bağlamda araştırma içeriğinde ele alınan, İstanbul ve Malibu tiplerine yeni replikler olarak literatüre kazandırılması amaçlanan Eros yontularında, Roma İmparatorluk Dönemi’nde İS 1. yüzyılın ikinci yarısının dönem özellikleri görülmektedir. Analojik değerlendirmeler sonucunda söz konusu yontuların Tralleis ve Nysa antik kentlerine ait heykeltıraşlık eserlerinin stil unsurlarını yansıttığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mezar Sanatı, Karia Bölgesi, Uyuyan Eros, Kabartma, Roma İmparatorluk Dönemi

Kaynakça

• Akkurnaz, S. (2020). Mastaura antik kenti. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, (165), 41-62.
• Akkurnaz, S. (2022a). 2020 Yılı Mastaura antik kenti arkeolojik yüzey araştırması. 2019-2020 Yılı yüzey araştırmaları, 3 (s. 151-170), Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Akkurnaz, S. (2022b). Mastaura Antik Kenti’nde yapılan arkeolojik çalışmalar. Lycus Dergisi, (6), 99-125.
• Akkurnaz, S. ve Çorbacıoğlu, Y. (2021). Aydın’daki antik yerleşimler. S. Akkurnaz ve Y. Çorbacıoğlu (Ed). Nazilli ve çevresinin arkeolojik zenginlikleri (s. 9-54). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Akkurnaz, S. ve Özver, A. (2023). 2021 Yılı Mastaura ve Orthosia antik kentleri arkeolojik yüzey araştırması. 38. Araştırma Sonuçları Toplantısı, (3), Türkiye, Ankara.
• Andreae, B. (2001). Skulptur des Hellenismus. München: Hirmer.
• Aristodemou, G. (2021). Eros figures in the iconography of death. Some notes on funerary monuments from Macedonia during the Roman Period. In L. Vives & F. Sánchez (Eds.) Eternal sadness: Representations of death in visual culture from antiquity to the present time (pp 25-42). Eikon Imago 10,
• Aurenhammer, M. (1990). Die Skupturen von Ephesos, Idealplastik I. Forschungen in Ephesos X/1, Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Aybek, S., Tuna, M. ve Atıcı, M. (2009). İzmir Tarih ve Sanat Müzesi heykel kataloğu. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Aydın, H. (2013). Mitos’tan Logos’a Eski Yunan felsefesinde aşk. 7 Renk Basım Yayın.
• Beazley, J. D. & Ashmole, B. (1932). Greek Sculpture and painting to the end of the Hellenistic Period. Cambridge University Press.
• Bieber, M. (1981). The Sculpture of the Hellenistic Age. New York: Hacker Art Books, Inc.
• Boardman, J. (2014). Yunan Heykeli Geç Klasik Dönem. Homer Kitabevi ve Yayıncılık.
• Cummins, W. J. (1981). Eros, Epithumia, and Philia in Plato. Apeiron, 15 (1), 10-18.
• Çekilmez, M. (2016). Tralleis’ten bir Eros yontusu. OLBA, (XXIV), 297-322.
• Dinç, M. (2015). Manisa Müzesi’ndeki Hellenistik-Roma Dönemi Heykelleri. S. Durugönül (Ed). Manisa Müzesi heykeltraşlık eserleri (s. 27-98). Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi Yayınları.
• Filges, A. (1999). Marmorstatuen aus Kleinasien. Zu ikonographie, funktion und produktion Antoninischer, Severischer und Späterer Idealplastik. IstMitt, (49), 377-430.
• Frel, J. (1981). Roman portraits in the J. Paul Getty Museum. Philbrook Art Center and The J. Paul Getty Museum.
• Fuchs, W. (1983). Die Skulptur der Griechen. München: Hirmer.
• Helbig, W. (1966). Führer durch die öffentlichen Sammlungen klassischer Altertümer in Rom II. Tübingen: MV History.
• Hes. Th.: Hesiodos, Theogonia (A. Erhat ve S. Eyüboğlu, Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları (2016).
• İnan, J. (1975). Side’nin Roma Devri Heykeltraşlığı. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Keskin, H. (2022). Uyuyan Eros kabartmalı urne kapaklarına Nysa kentinden bir örnek. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1701-1710.
• Koch, G. & Wight, K. (1988). Roman funerary sculpture, catalogue of the collections. Malibu, California: J. Paul Getty Museum.
• Laubscher, H. P. (1966). Skulpturen aus Tralles. Zu einem neuen zweifigurenrelief. IstMitt, (16), 115–129.
• LIMC (1986). Lexicon iconographicum mythologiae classicae. Zürich und München: Artemis Verlag.
• Mansuelli, G. A. (1958). Galleria degli Uffizi. Le Sculture I. Roma: Istituto Poligrafico Dello Stato.
• Mattusch, C. C. (1988). Greek bronze statuary, From the beginnings through the fifth century B.C., Ithaca, New York: Cornell University Press.
• Mendel, G. (1914). Musees Imperiaux Ottomans. Catalogue des sculptures Grecques, Romaines et Byzantines II, Constantinople.
• Özgan, R. (1982). Yunan ve Roma Devri Tralleis Heykeltıraşlığı. [Yayımlanmamış Doçentlik Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Özgan, R. (1995). Die Griechischen und Römischen skulpturen aus Tralleis. AMStud 15, Bonn: R. Habelt.
• Reinach, S. (1906). Repertoire de la statuaire Grecque et Romaine I. Paris.
• Richter, G. M. A. (1925). A Roman sarcophagus. BMMA, (20), 77-80.
• Richter, G. M. A. (1953). The Metropolitan Museum of Art handbook of the Greek collection., Cambridge: Harvard University Press.
• Ridgway, B. S. (2001). Hellenistic sculpture I, The styles of ca. 331-200 B.C. University of Wisconsin Press.
• Smith, R.R.R. (2013). Hellenistik heykel. Homer Kitabevi ve Yayıncılık.
• Sorabella, J. (2007). Eros and the Lizard: Children, animals, and Roman funerary sculpture. Hesperia Supp. (41), 353-370.
• Söldner, M. (1986). Untersuchungen zu liegenden Eroten der hellenistischen und römischen Kunst, Frankfurt: Lang.
• Şahin, M. (2004). Pisidia Antiokhiası Erosu. T. Korkut (Ed.), 60. Yaşında Fahri Işık’a armağan. Anadolu’da doğdu (s. 731-741). Ege Yayınları.
• Woodford, S. (1989). Herakles attributes and their appropriation by Eros. The Journal of Hellenic Studies, (109), 200-204.
• Wrede, H. (1981). Consecratio in Formam Deorum. Vergöttlichte privatpersonen in der Römischen Kaiserzeit. Mainz: von Zabern.
• Vierneisel Schlörb, B. (1979). Glyptothek München. Katalog der skulpturen II. Klassische skulpturen des 5. und 4. Jahrhunderts v. Chr. München: C. H. Beck.
• GÖRSEL KAYNAKLAR
• Görsel 1. Uyuyan Eros Yontusu E.1 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Görsel 2. Uyuyan Eros Yontusu E.1 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Görsel 3. Uyuyan Eros Yontusu E.1 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Görsel 4. Uyuyan Eros Yontusu E.2 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Görsel 5. Uyuyan Eros Yontusu E.2 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Görsel 6. Uyuyan Eros Yontusu E.2 [Aydın Arkeoloji Müzesi]
• Bu metin içerisinde yer alan görsellerdeki eserler Aydın Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’nün izinleri doğrultusunda yazar tarafından fotoğraflanmıştır.