EL-ARABİYYE Lİ’L-HAYÂT İSİMLİ KİTAPTA YER ALAN EŞDİZİM UYGULAMALARININ ARAPÇA ÖĞRETİMİNE KATKISI

Yıl 2022, , 184 - 198, 30.04.2022

Harun Özel , Faruk Çiftçi

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1052028

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, yaygın eşdizimli sözcükleri öğretme ve kullanım hatalarını en aza indirme konusunda el-Arabiyye li’l-Hayât kitabını ele almaktır. Çalışmanın omurgasını oluşturan el-Arabiyye li’l-Hayât kitabının en önemli özelliği, ileri düzey metinlerle birlikte eşdizim örneklerini yalnızca metin içinde vermekle yetinmeyip bu eşdizimleri metin sonu çalışmalara taşıyarak sunduğu çeşitli aktivitelerle öğrencilere uygulama becerileri kazandırmayı hedeflemesidir. Gerek dilin aktif kullanımında gerekse çeviri yaparken önemli bir etkiye sahip olan eşdizimlerin, bolca eşdizim örnekleri içeren metinler yoluyla kademeli olarak öğretilmesi, öğretilen bu eşdizimlerin beceri düzeyine çıkarılabilmesi için metin sonu çalışmalara taşınarak standart hale getirilen çeşitli eşdizim etkinlikleriyle kavratılmaya çalışılması oldukça önemlidir. Çalışma el-‘Arabiyye li’l-Hayât serisinin dördüncü kitabıyla sınırlıdır. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Literatür taraması yapılarak teorik bilgiler elde edilmiş, Arap ülkelerinde ve ülkemizde bazı üniversitelerde ders kitabı olarak okutulan el-Arabiyye li’l-Hayât kitabında geçen bazı eşdizimsel ifadeler ve eşdizim etkinlikleri belirlenmiştir. Seçilen bu örnekler ve alıştırmalar yoluyla kitabın izlediği yöntem gösterilmeye çalışılarak eşdizim konusunun Arapça ders müfredatına veya ileride hazırlanacak ders kitaplarına dâhil edilebilmesi için somut bir model sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagâtı, Eşdizim, el-Arabiyyetü li’l-Hayât, Eşdizim Öğretimi.

Kaynakça

• Abs, Muhammed vd. Arapça Dil Serisi/Silsiletü’l-Lisan. 6 Cilt. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, 9. Baskı., 2016.
• Arslan, Ş. Cengiz. Arap basınında eşdizimsel ifadeler. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Yüksek Kisans Tezi, 2019.
• Balı, Enes. Medya Arapçasında siyaset konulu eşdizimler (Örnek ve çözümlemeleri). Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Balı, Enes - Köksal, H. Hüseyin. Yaygın Eşdizimleriyle Arapçada anahtar fiiller. İzmir: Akdem yayınları, 2. basım., 2019.
• Balı, Enes - Yıldız, Musa. “Arapça fiil+isim birlikteliğindeki eşdizimlerde fiilin Türkçeye aktarımında farklı anlamlar kazanması üzerine bir değerlendirme”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/2 (Temmuz 2020), 681-689.
• Çetinkaya, Bayram. “Eşdizimli sözcükler”. Turkish Studies 4/4 (2009).
• Daşkıran, Yaşar. “Arap dilinde eşdizim ve Arapça sözlüklerde eşdizim sorunu”. Journal of Islamic Research 1/26 (2015), 1-9.
• Doğan, Nuh. “Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimsel farkındalık ve öğrenicilerin eşdizim yeterlikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/68 (2019), 116-122.
• Eburrub, Muhammed Abdullah Salih. “el-Mutelâzimâtü’l-lafziyye”. IUG Journal of Humanities Research 25/1 (2016), 76-89.
• Eken, Neticeyi Tayyibe. Anlatı metinlerinde sözcük birliktelikleri: Türkçe üzerine eğitim-öğretim ortamları hedefli gözlemler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2105.
• Eken, Neticeyi Tayyibe. “Eşdizimlerin saptanmasına ve betimlenmesine yönelik kuram ve yaklaşımlar”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/33 (2016), 28-47.
• Grimm, Paula Santillán. “Tasnîf mücedded ve müceddid li’l-mütelâzimâti’l-lafziyyeti’l-’Arabiyye”. el-Mu‘cemiyyetu’l-‘Arabiyye kadâyâ ve âfâk. ed. Abdulkâdir el-Fâsi. 2/297-356. Ürdün: Kunûzu’l-ma’rife, 2014.
• Huseynî, Hammâde Muhammed ‘Abdulfettâh el-. el-Musâhebetu’l-lugaviyye ve eseruhâ fî tahdîdi’d-dilâle fi’l-Kur’ân-i’l-Kerîm. Kahire: Ezher Üniversitesi, Doktora Tezi, 2007.
• Huseynî, Seyyid Mahmûd Mirzâyî el- vd. “el-Musâhabetu’l-lafziyye fî şi‘ri Lebîd b. Rabî‘a el-‘Âmirî; dirâse dilâliyye”. İdââtu’n-nakdiyye 18 (2015), 121-145.
• İbdâh, Zeynep Abdurrahman - Abebneh, Yahyâ. “el-Musâhabetu’l-lafziyye fî Kitâbi Mutahheyru’l-elfâz li’bni Fâris”. IUG Journal of Humanities Research 28/3 (2019), 216-241.
• İbn Kuveydir, Muhtâr - Bu‘lâmullâh, Ahmed Emîn. “el-Mutelâzimâtu’l-lafziyye fî dav’i’l-ittisâki’l-mu‘cemî ve’s-siyâk’l-lugavî”. Mecelletu işkâlât fi’l-luga ve’l-edeb 09/2 (2020), 255-266.
• Kablan, Süleyman. Kırâe Serisi. 4 Cilt. İstanbul: Mektep Yayınları, 2019.
• Karadağ, Bilge Merve. “Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimlilik: Bir model önerisi”. Journal of Linguistics - Dilbilim Dergisi 0/34 (01 Eylül 2020). https://doi.org/10.26650/jol.2020.003
• Kuhîl, Sa‘îde. “et-Telâzumu’l-lafzî fi’l-Kurâni’l-Kerîm ve temârînu’t-terceme”. el-Mutercim 21 (2010), 163-195.
• Kurt, Muhammet. “Arapça eşdizimsel ifadelerin yazılı basında yer alan spor metinleri yoluyla örneklendirilmesi”. International Journal of Sport Culture and Science Özel Sayı 4 (Ağustos 2015), 515-525.
• Kurt, Muhammet. Arapça yazılı basında yer alan spor metinlerindeki eşdizimsel ifadelerin sınıflandırılması. Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Mecdî Hâc İbrahim, Ümniyye Ahmed Abdulveys İbrahim. “Tedavvuru mefhûmi’t-telâzumi’l-lafzî beyne’l-Garb ve’l-‘Arab”. Mecelletu’d-Dirâsâti’l-Lugaviyye ve’l-Edebiyye 12/Özel Sayı (2018), 32-52.
• Metin, Senem Kumova - Karaoğlan, Bahar. “Türkiye Türkçesinde şşdizimlerin istatistiksel yöntemlerle belirlenmesi”. bilig 78 (Yaz 2016), 253-286.
• Mustafa, Husâmeddîn. Üsüsu ve kavâidu san‘ati’t-terceme. www.hosameldin.org, 2011.
• Önder, Şeyma Gülsüm. Arap dilinde eşdizim. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Sînî, Mahmud İsmail vd. el-Arabiyyetu li’l-hayât el-kitâbu’r-râbi’. 2 Cilt. Suudi Arabistan: ’İmâdetu şuûni’l-mektebât-Câmiatu’l-Melik Suûd, 1989.
• Suçin, Mehmet Hakkı. Öteki dilde var olmak: Arapça çeviride eşdeğerlik. ed. Levent Çeviker. İstanbul: Say yayınları, 2. basım., 2013.