Dijital Teknolojilerin Mahremiyet Üzerindeki Etkileri

Yıl 2022, , 834 - 849, 31.08.2022

Esra Aslan Turan

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1114557

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada teknolojik ilerleme ve aletleri yaratan düşünsel arka plan ile günümüz dünyasına egemen olan görsel kültür arasındaki bağlar irdelenmekte ve bu ilişkinin yaşadığımız mahremiyet kaybıyla alakası ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bütün insani üretimler gibi teknoloji de insana, doğaya ve hayata bakışın izlerini taşıyan ideolojik bir olgudur. Çeşitli ekonomik ve sosyal çıkarlarla irtibatlı olan teknolojik araçlar düşünme ve yaşama biçimlerini dönüştürmeleri yanında etikle bağlantılı tartışmaların da merkezindedir. Sanayi öncesi toplumlarda daha ihtiyatlı ve yavaş gelişen, yaşamın ritmi ve idealleriyle uyumlu bir teknoloji anlayışına karşın modern teknoloji bizzat hayata dair tavır ve anlayışları yöneten öz haline gelmiştir. Teknik ilerlemenin artışıyla hayatın her alanında etkisini gösteren rasyonelleşme eğilimi eski meşrulaştırma biçimlerini zayıflatırken hayata daha hesapçı bir yaklaşımın hâkim olmasını beraberinde getirmiştir. Modern bilimin hesapçı doğası teknolojik gelişme ve ürünlerin işleyişine daha denetimci ve kontrolcü bir karakter kazandırmış, teknik doğaya ve insana hükmetmenin aracı olmuştur. Herhangi bir geleneksel, moral ya da dini sınır tanımayan modern teknoloji çeşitli politik ve ekonomik iktidar süreçlerinin bir aracısı olarak görselliği merkeze alan bir düşünme ve anlama kültürü yaratmıştır. Görmek ve görülmenin kutsandığı bu yeni kültür sanayi öncesi toplumlarda hayatı yöneten mahremiyet ilkelerinin göz ardı edilmesini beraberinde getirmiş, çeşitli arzuları tatmin etmek ya da ekonomik çıkarlar elde etmek gayesiyle özel alana dair birçok ayrıntı teşhir edilmeye başlanmıştır. Yeni iletişim teknolojileri gözetlemeyi teşvik ederken bireylerin belirli hazlar karşılığında bu araçlar üzerindeki kontrollerini ellerinden almakta, mahremiyet iktidar ve tüketimin kurbanı olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

dijital teknoloji, gösteri toplumu, gözetleme, teşhir, mahremiyet

The Effects of Digital Technologies on Privacy

Öz

In this study, the links between the intellectual background that creates technological progress and tools and the visual culture that dominates today's world are examined and the relation of this relationship with the loss of privacy we experience is tried to be revealed. Like all human productions, technology is an ideological phenomenon that bears traces of the view on human, nature and life. Technological tools, connected with various economic and social interests, are at the center of ethical discussions as well as transforming ways of thinking and living. In contrast to a more cautious and slow-developing technology understanding in pre-industrial societies, in harmony with the rhythm and ideals of life, technological progress in modern culture has become the essence that governs attitudes and understandings about life itself. Modern technology, which does not recognize any traditional, moral or religious boundaries, has created a culture of thinking and understanding that centers visuality as a mediator of various political and economic power processes. This new culture, where seeing and being seen is blessed, brought about the disregard of the principles of privacy that governed life in pre-industrial societies, and many details about the private sphere began to be exposed to satisfy various psychological desires or to obtain economic benefits. While new communication technologies encourage surveillance, individuals take away their control over these tools in exchange for spesfic pleasures, and privacy becomes a victim of power and consumption.

Anahtar Kelimeler

Digital Technology, Society of Spectacle, Surveillance, Privacy, Show

Kaynakça

• Anık, Mehmet. “Sosyal Medyada Mahremiyetin İfşası: Georg Simmel Ekseninde Eleştirel Bir Değerlendirme”. Mahremiyet -Hayatın Sırları ve Sınırları-. ed. Nazife Şişman 119-133. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Bauchspies, Wenda. K. vd. Bilim, Teknoloji ve Toplum. çev. Beno Kuryel, Ümit Tatlıcan ve Bekir Balkız. Ankara: Phoenix Yayınları, 2019.
• Baudrillard, Jean. Şeytana Satılan Ruh. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2019.
• Bauman, Zygmunt, Lyon, David. Akışkan Gözetim. çev. Elçin Yılmaz, İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Bauman, Zygmunt. Kuşatılmış Toplum. çev. Akın Emre Pilgir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
• Barbarosoğlu, Fatma. Şov ve Mahrem. İstanbul: Profil Kitap, 2019.
• Bentham, Jeremy. “Panoptikon ya da Gözetim Evi”. Panoptikon. haz. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan 9-75. İstanbul: Su Yayınevi, 2019.
• Çamdereli, Mete. Din Ekranda Nasıl Durur. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2018.
• Çoban, Barış. ““Gözün İktidarı” Üzerine”. Panoptikon. haz. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan 11-138. İstanbul: Su Yayınları, 2019.
• Debord, Guy. Gösteri Toplumu. çev. Ayşen Ekmekçi ve Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
• De La Boetie, Etienne. Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev. çev. Mehmet Ali Ağaoğulları. Ankara: İmge Kitabevi, 2018.
• Demiral, Seran. “Dijital Teknoloji Aracılığıyla Çocuk Özneleşmesinin Olanakları”. Doğu Batı -Dijital Çağ- 21/86 (2018), 13-37.
• Ellul, Jacques. Teknoloji Toplumu. Musa Ceylan. İstanbul: Bakış Yayınları, 2003.
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü. çev. Işık Ergüden ve Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
• Giddens, Anthony. Mahremiyetin Dönüşümü. çev. İdris Şahin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2018.
• Geuss, Raymond. Kamusal Şeyler. Özel Şeyler. çev. Gülayşe Koçak. İstanbul: YKY, 2005.
• Gorz, Andre. Maddesiz, çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Habermas, Jurgen. İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim. çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: YKY, 2019.
• Han, Byung-Chul. Şeffaflık Toplumu. çev. Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayınları, 2020.
• Kesim Güven, Sevgi. “Gözetimin Toplumsal Meşruiyeti”. Medya Mahrem. ed. Hüseyin Köse. 173-198. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Kocabay-Şener, Nihal. “”Filtre”li Hayatlar Çağında Mahremiyet veya Telefon Mahremiyeti Nasıl Değiştirdi?”. Doğu Batı -Dijital Çağ- 21/86 (2018), 111-131.
• Lokke, Eirik. Mahremiyet. çev. Dilek Başak. İstanbul:.Koç Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Lyon, David. Gözetlenen Toplum. çev. Gözde Soykan. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2006.
• McLuhan, Marshall vd. Yaradanımız Medya. çev. Ünsal Oskay. İstanbul: Nora Kitap, 2019.
• Nalçaoğlu, Halil. “İnternette Röntgencilik: Çağdaş Ahlakın Öznesi Üzerine”. İnternet, Toplum, Kültür. der. Mutlu Binark ve Barış Kılıçbay 53-85. Ankara: Epos Yayınları, 2005.
• Narmanlıoğlu, Haldun. Vatanını Seven Tıklasın. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2018.
• Niedzviecki, Hal. Dikizleme Günlüğü. çev. Gökçe Gündüç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
• O'connell, Mark. Makine Olmak. çev. Öznur Karakaş. İstanbul: Domingo Yayıncılık, 2018.
• Pettman, Dominic. Sonsuz Dikkat Dağınıklığı. çev. Yunus Çetin. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2018.
• Poole, Ross. Ahlak ve Modernlik. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1993.
• Postman, Neil. Teknopoli. çev. Mustafa Emre Yılmaz. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2016.
• Poyraz, Hakan. “Mahremiyet. Mahrumiyet, Hürriyet”. Mahremiyet -Hayatın Sırları ve Sınırları-. ed. Nazife Şişman 21-33. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Robins, Kevin. İmaj. çev. Nurçay Türkoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Şişman, Nazife. Kaderle Tasarım Arasında Yeni İnsan. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018a.
• Şişman, Nazife. Dijital Çağda Müslüman Kalmak. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018b.
• Şişman, Nazife. Mahremiyet. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Timisi, Nilüfer. “Sanallığın Gerçekliği: İnternetin Kimlik ve Topluluk Alanlarına Girişi”. İnternet, Toplum, Kültür. der. Mutlu Binark ve Barış Kılıçbay 89-105. Ankara: Epos Yayınları, 2005.
• Türker, Ömer. “İslam Düşünce Geleneklerinde Mahremiyet Kavramı”. Mahremiyet -Hayatın Sırları ve Sınırları-. ed. Nazife Şişman 91-104. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Vincent, David. Mahremiyet. çev. Deniz Cumhur Başaraner. Ankara: Epos Yayınları, 2017.
• Virilio, Paul. Hız ve Politika. çev. Meltem Cansever. İstanbul: Metis Yayınları, 1998.
• Virilio, Paul. Enformasyon Bombası. çev. Kaya Şahin. İstanbul: Metis Yayınları, 2003.
• Yılmaz, Sıdıka. “Her İletişim Bir Mahremiyet İhlalidir ve Her Mahremiyet İhlalinin Bir Haber Değeri Vardır”. Medya Mahrem. ed. Hüseyin Köse 129-148. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Zimmer, Michael vd. “Twitter’da Mahremiyet, Mahremiyet Üzerine Twitter”. Twitter ve Toplum. çev. E. Erbatur 243-258. İstanbul: Epsilon Yayıncılık, 2016.