Türkiye’de Suriyeli Göçü Sonrası Geliştirilen Politikaların Kriz Yönetimi Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 1238 - 1255, 08.01.2023

İbrahim Ethem Taş , Sadegül Durgun , Murat Bal

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1126905

Öz

Beklenmedik bir zamanda ortaya çıkan, etkisi uzun süren, örgütlerin işleyişini olumsuz yönde etkileyen durumlar kriz olarak ifade edilmektedir. Krizlerin olumsuz etkilerinin çeşitli yöntemlerle azaltılması ve ortaya çıkardığı dezavantajlı durumların avantajlı durumlara dönüştürülmeye çalışılması ise kriz yönetimi olarak adlandırılmaktadır. Kriz ve kriz yönetimi kavramları daha çok doğal afetler ve ekonomik olumsuzluklar için kullanılmış olsa da büyüklük ve etkisine göre göç olgusu ve bu olgunun beraberinde getirmiş olduğu olumsuzluklar da kriz olarak değerlendirilebilmektedir. Mekânsal anlamda bir yer değiştirme olarak ifade edilen ve ekonomik, sosyal, siyasal vb. pek çok alanda etkisi olan göç, yönetimler tarafından iyi yönetilemedikleri takdirde yönetimleri zor durumda bırakabilen bir kriz durumu ortaya çıkarabilmektedir. Yönetimler aldıkları tedbirler ve geliştirdikleri kamu politikaları ile bu süreci kontrol altında tutmaya, krizi bertaraf etmeye ve/veya etkisini azaltmaya çalışmaktadırlar.
Türkiye geçmişten günümüze göç olgusu ile sürekli karşı karşıya olan bir ülke olarak çeşitli politikalar geliştirmiş ve göç süreçlerini yönetmeye çalışmıştır. 2011 yılında Suriye’de hükümeti protesto etmek için başlayan olayların iç savaşa dönüşmesi sonucu milyonlarca insan Suriye’nin sınır komşusu durumundaki Türkiye’ye göç etmiştir. Türkiye’ye bu göç dalgasıyla gelen insanların başta “misafir” oldukları, kısa zamanda geri dönecekleri düşüncesi, yaşanan göç karşısında etkili kararların geç alınmasına ve ortaya çeşitli sorunların çıkmasına neden olmuştur. Suriyeli göçü, Türkiye’yi güvenlik, barınma, eğitim, ekonomi, kentleşme gibi birçok alanda etkilemiştir. Bu çalışmada Suriyeli göçü ve bu göçün neden olduğu sorunlar karşısında Türkiye’nin almış olduğu kararlar, geliştirdiği politikalar kriz yönetimi bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Kriz, Kriz Yönetimi, Kamu Politikaları

Kaynakça

• Abacı Yıldız, Cansu. “Suriye kaynaklı göç ekseninde türk göç mevzuatının tarihsel açıdan yeniden değerlendirilmesi”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 19/43(2019), 237-266. https://doi.org/10.21560/spcd.v19i46288.480321
• Ağanoğlu, H. Yıldırım. Osmanlı'dan Cumhuriyet’e Balkanlar’ın Makûs Talihi Göç. İz Yayıncılık, 2017.
• Akdağ, Mustafa. - Arklan, Ümit. "Kamu Yönetiminde Kriz Yönetimi”. Akademik Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6/4 (2013), 33-55.
• Aksoy, Nagihan. - Ivrendi, Mehmet. “Suriyeli Mülteci Göçü Öncesi ve Sonrası Wagner Kanunu ve Keynes Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması: Türkiye Örneği”. Journal of Management and Economics Research, 20/1(2022),196-213. http://dx.doi.org/10.11611/yead.1028217
• Aksoy, Zeynep. “Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim”. Journal of International Social Research, 5/20 (2012), 292-303.
• Alas, R., - Gao, J. Introduction to crisis management. In Crisis Management in Chinese Organizations (pp. 1-8). Palgrave Macmillan. 2012.
• Alpaslan, C. M., Green, S. E., - Mıtroff, I. I. Corporate governance in the context of crises: Towards a stakeholder theory of crisis management. Journal of contingencies and crisis management, 17/ (2009), 38-49.
• Arap, Erdal. - Çerçi, Seher. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Getirdikleri”. Hukuk Gündemi, 14/2 (2014), 121-127.
• Aras, İlhan. - Günar, Altug. “Avrupa Birliği ve İngiltere’nin Arap Baharı’na Bakışları”. Arap Baharı Üzerine Değerlendirmeler. ed. Armağan Gözkaman - Perihan Paksoy. Detay Yayıncılık, 2014.
• Aydın, A. Hamdi. - Özcan, Sadegül. “Suriyeliler ve Sığınmacı Yönetimi”. 267-276. II. Ortadoğu Konferansları (28-29 Nisan 2016): Ortadoğu’daki Çatışmalar Bağlamında Göç Sorunu, Kilis, Türkiye.
• Aydın, A. Hamdi. - Durgun, Sadegül. “Göçe İlişkin Uluslararası Örgütler ve Düzenlemeler”. Yerel, Ulusal ve Küresel Boyutlarıyla Göç ve Mülteci Sorunu. ed. Yakup Bulut - Soner Akın. 133-150. Çizgi Kitapevi, 2020.
• Aydın, A. Hamdi. - Durgun, Sadegül. “Kahramanmaraş’taki Suriyeli Sığınmacıların Yerel Halk Tarafından Sosyo-Ekonomik ve Politik Açıdan Değerlendirilmesi”. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi 15/2 (2018), 501-526.
• Aydın, A. Hamdi. Yönetim bilimi, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Aykaç, Burhan. “Kamu Yönetiminde Kriz ve Kriz Yönetimi”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3/2 (2001), 123-132.
• Bilgiç, H. Murat. “Kamuda Kriz Yönetimi”. İdarecinin Sesi Dergisi, 179 (2017), 38- 44.
• Çelik, Abdullah. - Fırat, Mustafa Şahin. “Türkiye’deki Suriyelilere Yönelik Hak-Hizmet Temelli Uygulamaların Birliği”. Yerel, Ulusal ve Küresel Boyutlarıyla Göç ve Mülteci Sorunu. ed. Yakup Bulut - Soner Akın. 33-69. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• Çiçek, Ali. “Uluslararası Göç Türkiye’de Göç Yönetimi ve Entegrasyon Politikaları: Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler”. Türkiye’nin Toplumsal Yapısı Üzerine Yazılar. ed. Şeniz Anbarlı Bozatay. 245-269. Ankara: Detay Yayıncılık. 2020.
• Demirtaş, Hasan. “Kriz yönetimi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 23/23 (2000), 353-373.
• Deniz, A. Çağlar vd. Bizim Müstakbel Hep Harap Oldu. Suriyeli Sığınmacıların Gündelik Hayatı Antep-Kilis Çevresi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Derin, Neslihan. - Ilkım Şimşek, Neslihan. “Tekstil Sektöründe Çalışan Suriyeli İşçilerin İşe ve Örgüte Uyum Problemleri”. Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi IV (11-12 Mayıs 2017). ed. Ahmet Karadağ vd. 1230-1245, Malatya, Türkiye.
• Duman, Nurdan. “Suriyeli Mülteci Çocuklara Yönelik Okul Sosyal Hizmeti”. Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler: Tespitler ve Öneriler. ed. Adem Esen - Mehmet Duman. 105-129. İstanbul: Aryan Basım, 2019.
• Durgun, Sadegül. - Aydın, Ahmet. Hamdi. “Sığınmacıların Türkiye’ye Olumsuz Etkileri”. 3. International Conference on Social Sciences and Education Research (27-29 Nisan 2017). 419-426, Roma, İtalya.
• Duruel, Mehmet. - Kara, Mehmet. “Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Sosyal Politika Önlemleri (Hatay İli Örneği)”. Ortadoğu’daki Çatışmalar Bağlamında Göç Sorunu. ed. H. Mustafa Paksoy vd. 138-156. Ankara: Efil Yayınevi, 2016.
• Ekici, Süleyman. - Tuncel, Gökhan. “Göç ve İnsan”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5/1(2015), 9-22. Eryılmaz, Bilal. Kamu yönetimi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2018.
• Esen, Ahmet. (2019). “Uluslararası Düzensiz Göçler ve Yerel Yönetimler”. Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler: Tespitler ve Öneriler. ed. Adem Esen - Mehmet Duman. 151-188. İstanbul: Aryan Basım, 2019.
• Genç, Fatma Neval. “Kriz Yönetimi ve Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği”. Verimlilik Dergisi, 4 (Mayıs 2009), 7-22.
• Hatipoğlu, Esra. “Arap Baharı ve Türkiye”. Arap Baharı Üzerine Değerlendirmeler. ed. Armağan Gözkaman - Perihan Paksoy. 49-64. Ankara: Detay Yayıncılık, 2014.
• Hopyar, Zehra. “Göç ve Kamu Politikaları: Türkiye’deki Suriyelilerin Eğitimi Örneği”. 6.Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiri. ed. Kadir Budak – Sabri Eğe. 177-191. Muş, Türkiye. 2017.
• İçduygu, Ahmet. - Sirkeci, İbrahim. “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri”. 75 Yılda Köylerden Şehirlere. ed. Oya Baydar. 249-260. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, 1999.
• Karakaya, Handan. “Türkiye’de Göç ve Etkileri”. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 4/2 (Aralık 2020), 93-130.
• Keleş, Ruşen. Kentbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi, 1998.
• Keleş, Ruşen. Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitapevi, 2017.
• Kışlakçı, Turan. Arap Baharı. İstanbul: Mana Yayınları, 2013.
• Koçak, Yüksel. - Terzi, Elvan. “Türkiye’de Göç Olgusu, Göç Edenlerin Kentlere Olan Etkileri ve Çözüm Önerileri”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3/3 (2012), 163-184.
• Korkmaz, Metin. Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilerin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri ve Değerlendirmeler. Sosyal Güvence Dergisi 13(Mart 2018), 57-83.
• Kouzmın, Alexander. “Crisis Management İn Crisis?”. Administrative Theory & Praxis 30/2 (2008), 155-183.
• Lortoğlu, Ceylan. “Suriyeli Mültecilerin “Misafir” Olma Haline Misafirperverlik Hukuku ve Etiği Açısından Bakış”. İnsan ve İnsan Dergisi 4/11 (2017), 54-80.
• Oral, Belgin. - Çetinkaya, Fevziye. “Sosyolojik Bir Olgu Olarak Göç, Tanımı, Nedenleri ve Göç Kuramları”. Türkiye Klinikleri Halk Sağlığı Özel Dergisi 3/1 (2017), 1- 8.
• Oran, Feyza Çağla. - Demir, Yaşam. “Kriz Yönetim Süreci: Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Bir Banka Üzerine İnceleme”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24 (2016), 181-197.
• Önder, Nagihan. “Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyelilere Yönelik Sağlık Politikalarının Analizi”. Göç Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019), 110-165.
• Özdal, Barış. - Vardar Tutan, Esra. “Temel Kavramlar ve Olgular”. Uluslararası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye. ed. Barış Özdal. 3-60. Bursa: Dora Yayıncılık. 2018.
• Özden, Yücel. - Hamurcu, Ali. “Uluslararası Göç Yönetişimi ve Türkiye”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi (Eylül 2019), 447-455.
• Özoruç, Nuhpelda. - Dikici Sığırtmaç, Ayperi. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mülteci Çocukların Eğitim Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşleri”. Milli Eğitim Dergisi 51/233 (Şubat 2022), 237-258. https://doi.org/10.37669/milliegitim.779155
• Pauchant, Thierry. C. - Mıtroff, Ian. I. “Crisis Management: Managing Paradox İn A Chaotic World”. Technological Forecasting and Social Change 38/2 (1990), 117-134.
• Sayın, Yusuf vd. “Uluslararası Göç Olgusu ve Yol Açtığı Etkiler: Suriye Göçü Örneği”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18/31 (2016), 1-13.
• Seçilmiş, Cihan. - Sarı, Yaşar. “Kriz Dönemlerinde Konaklama İşletmelerinin Kriz Yönetimi Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 /1 (Mart 2010), 501-520. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20828/223070
• Songur, Haluk. - Sırtkaya, Fatma. “Türk Hukuk Tarihi ve Tefekkürü Bakımından Osmanlı’dan Cumhuriyete Göç Olgusu”. 21. Yüzyılda Uluslararası Göç ve Mülteciler Bir Türkiye Perspektifi. ed. Hasan Hüseyin Aygül - Erdal Eke. 1-35. Ankara: Nobel Yayınları.2019.
• Şahin Emir, Asiye. “Türkiye’de Geçici Koruma Statüsünde Olan Kişilerin Çalışma Hakkı”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23/Özel Sayısı, (Aralık 2021) 23-42. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1055504
• Şahin, Yusuf. “Kriz Yönetimi”. Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar. ed. Asım Balcı vd. 415-445. Ankara: Seçkin Yayınları, 2008.
• Tamer, Mehmet. “Göç, Göçün Nedenleri ve Uluslararası Göç Üzerine Kavramsal Bir Analiz”. Journal of Social and Humanities Sciences Research 7/60 (Ekim 2020), 2808-2818. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2070
• Taş, İbrahim Ethem. - Durgun, Sadegül. “Göç Yönetişimi Bağlamında Bölgesel İstişare Süreçleri”, Beşeri ve Sosyal Bilimlerde Kavramsal ve Uygulamalı Araştırmalar. ed. Furkan Çelebi. 476-500. İzmir: Duvar Yayınları, 2020.
• Taş, İbrahim Ethem. - Durgun, Sadegül. “The Reasons Of Irregular Mıgratıon And Fıghtıng Methods In Turkey”, Journal Of Instıtute Of Economıc Development And Socıal Researches 9/29 (2021), 87-97.
• Taş, İbrahim. Ethem vd. “Türkiye’de Suriyeli Göçmen Çocuklarına Yönelik Eğitim Politikası: Kahramanmaraş Örneği”, 13. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu (KAYSEM13 18-20 Nisan 2019), Gaziantep, Türkiye.
• Taşkın, Damla. - Özkoçak, Vahdet. “Güvenliğe Göç Olgusu Açısından Bir Yaklaşım: Ulusal Sağlık Güvenliği”. Turkish Studies - Economy 16/4 (2021), 1389-1412.
• Tekin, Ömer Faruk. “Kriz Yönetimi ve Kamu Yönetimi İçin Önemi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi 18 /2 (2015), 119-135.
• Teyyare, Erdoğan. - Sayaner, Kübra. “Suriye İç Savaşı Sonrası Ortaya Çıkan Göç Hareketinin Kamusal Mallar Teorisi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8/15 (Haziran 2017), 429-454.
• Titiz, İsmet. - Çarıkçı, H. İlker. “Krizlerin İşletmeler Üzerindeki Etkileri ve Küçük İşletme Yöneticilerinin Kriz Dönemine Yönelik Stratejik Düşünce ve Analizleri”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2/1(2001), 203-218.
• Tortop, Nuri. vd. Yönetim Bilimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
• Tunca, Hakan Ömer. - Karadağ, Ahmet. “Suriye’den Türkiye’ye Göç: Tehditler ve Fırsatlar”. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi 28/2 (Aralık 2018), 47-68.
• Yaman, Fatih. Göç ve Toplum, İstanbul: Ketebe Yayınları, 2019.
• Yıldız, Sümeyye. - Çakırer-Özservet, Yasemin. “Türkiye Göç Politikalarının Entegrasyon ve Yerel Yönetimler Açısından İncelenmesi”. Ortadoğu’daki Çatışmalar Bağlamında Göç Sorunu. ed. H. Mustafa Paksoy vd. 121-135. Ankara: Efil Yayınevi, 2016.
• Yılmaz, Abdurrahman. “Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri”. Electronic Turkish Studies 9/2 (2014), 1685-1704. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6274
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (Kanun No. 6458) Resmî Gazete 28615 (11 Nisan 2013) Erişim 22 Mart 2022. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf IOM, “Göç Terimleri Sözlüğü” Erişim 23 Mart 2022
• https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
• GOC, Göç Tarihi, Erişim 24 Mart 2020 https://www.goc.gov.tr/goc-tarihi,
• GOC, “Göç idaresi Başkanlığı Görevleri”, Erişim 28 Mart 2020. https://www.goc.gov.tr/baskanligin-gorevleri,
• GOC, “Göç idaresi Başkanlığı Uyum”, Erişim 30 Mart 2020. https://www.goc.gov.tr/uyum,
• MEB, “Geçici Koruma Statüsündeki Bireylere Yönelik Rehberlik Hizmetleri Kılavuz Kitabı” Erişim 31 Mart 2020
• https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/05142850_rehberlik_hizmetler_kilavuzu.pdf