KASİDEYE FARKLI BİR BAKIŞ: “ZÜĞÜRTLÜK”

Yıl 2018, , 724 - 732, 30.05.2018

Gülden Esra Aydoğdu

https://doi.org/10.26791/sarkiat.367368

Öz

Niyet etmek,
kastetmek anlamında kasada  kökünden gelen kaside, isminin de ifade ettiği
üzere bir maksadı taşıyan, o maksada yönelik yazılan şiir tarzıdır.

Allah ve Hz.
Muhammed’den başlayarak din ve devlet büyüklerinin övüldüğü kaside, bir nazım
şeklini ifade eden ad olmaktan çıkıp zaman zaman methiye sözü yerine
kullanılmıştır.

Bu durum
beraberinde Divan Şiirine yönelik hayattan kopuk, câize şiiri, saray edebiyatı
gibi eleştirileri getirmiştir.

Wilkinson
Gibb’in başını çektiği bu tutumu kendi edebiyatını Batılı kaynaklardan öğrenen
aydınımız da sorgusuz sualsiz kabul edince ortaya Gibb’in tekrarından öte bir
yere varamayan tenkitler çıkmıştır.

Hakikatte ise
muhtevasında mimarî, tarih, mitoloji, felsefe gibi daha bir çok farklı kaynaktan
beslenen bu şiir Zâtî, Fuzûlî gibi hayatını ancak idâme edecek kadar
kazanabilen mühim şahsiyetleri de bünyesinde barındırmıştır.

 17. Asırda Ni’metî tarafından kaleme alınmış
olan“Züğürtlük” redifli bu kasidenin kendi çapında söz konusu eleştirilere
nükteli bir cevap teşkil ettiği düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

“Züğürtlük” redifli kaside, Ni’metî, züğürtlük, eleştiri, 17. yy, kaside

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk, Divan Edebiyatı, Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi, IX, s. 408.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, OSMANLICA – TÜRKÇE ANSİKLOPEDİK LÛGAT, Aydın Kitabevi, Ankara 1999.
• ERSÖZ, Gülden Esra, Ni’metî Dîvânı, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana 2007.
• İSEN, Mustafa, vd., Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2015.
• KAHRAMANOĞLU, Kemal, Divan Şiiri Değişen Dünyada Kaybolmuş Paradigma, Çizgi Kitabevi, Konya 2006.
• OKUYUCU, Cihan, Divan Edebiyatı Estetiği, L MYayınları, İstanbul 2006.