Rewşa Akademiya Kurdî Li Tirkiyeyê û Pirsgirêkên wê-Türkiyede Kürtçe Akdeminin Durumu ve Sorunları

Yıl 2018, , 471 - 485, 30.04.2018

Necat Keskin

https://doi.org/10.26791/sarkiat.370336

Cited By: 2

Öz

Kurte

Têgeha
akademî bingeha xwe ji peyva Akademeia ya Grekî distîne ku girêdayî
lehengekî Atînayî ye. Ev piştre dibe navê bexçeyê ku Plato dersên xwe lê didan.
Îro akademî hem ji bo mekânên di sehayên zanistî de perwerdeyê dikin de, û hem
jî ji bo civaka têkildarî xebatan zanistî de tê bikaranîn. Di vê çarçoveyê de
saziyên di salên dawî de hatine avakirin û hebûna kesên di bin banê van saziyan
de lêkolînên xwe dikin rê dide ku mirov li Tirkiyeyê behsa akademiya kurdî
bike. Mijara vê xebatê jî, li ser vê esasê, enstîtuyên zimanên zindî yên
girêdayî Zaningeha Mardîn Artuklu, Bingöl û Van Yüzüncü Yılê ne ku îro di qada
xebatên kurdî de cihekî girîng digirin. Di xebatê de ev sazî û civak wek
“destpêk”a akademiya kurdî ya li Tirkiyeyê tên nirxandin. Ji ber vê yekê jî
rubiruyê hinek pirsgirêkan jî tên. Armanca vê xebatê jî ew e ku rewş û
pirsgirêkên akademiya kurdî tevî pêvajoya avakirina wê destnîşan bike. Ji bo vê
yekê jî, ji çavkaniyên nivîskî û dijîtal, û her weha ji çavdêrî û hevpeyvînan
jî sûd hatiye wergirtin.

Öz

Akademi kavramı
temelini Atinalı bir kahramanla ilişkili olan Grekçedeki akademeia kelimesinden almaktadır. Bu daha sonra Platon’un
derslerini verdiği bahçelerin ismi haline gelmektedir. Günümüzde ise akademi,
hem bilim alanlarında eğitimin yapıldığı mekân anlamında hem de bilimsel
çalışmalarla ilişkili topluluk anlamında kullanılmaktadır. Bu çerçevede son
yıllarda açılan kurumlar ve bu kurumlar arasında çalışma yapan kişilerin
varlığı Türkiye’de bir Kürtçe akademiden bahsedilebilmesine yol açmaktadır. Bu
çalışmanın konusu da, bu temelde, Kürt çalışmaları sahasında önemli bir yer
tutan Mardin Artuklu, Bingöl ve Van Yüzüncü Yıl üniversitelerine bağlı Yaşayan
Diller Enstitüleridir. Bu çalışmada, bu kurumlar ve topluluk Türkiye’deki
Kürtçe akademide bir “başlangıç” olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle de
bazı sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı da, kuruluş süreci ile
beraber Kürtçe akademinin durumunu ve sorunlarını tasvir etmektir. Bunun için
de, yazılı ve dijital, ve aynı zamanda gözlem ve görüşmelerden de
yararlanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Akademî, kurdî, xebatên kurdî, Enstîtuyên zimanên zindî, Tirkiye, Akademi, Kürtçe, Kürt çalışmaları, Yaşayan Diller Enstitüsü

THE EXPERIENCE OF KURDISH ACADEMY IN TURKEY AND ITS PROBLEMS

Öz

Kaynakça

• Afet, İ. (1930). Türk Tarihinin Ana Hatları, İstanbul: Devlet Matbaası
• Akkaya, A. H. (2013). Kürt Hareketi’nin Örgütlenme Süreci Olarak 1970’ler. Toplum ve Bilim, sayı. 127. Ji vê malperê hatiye daxistin: https://biblio.ugent.be/publication/4109742/file/6801640 09.09.2017
• Alış, A. (2010). Üç Devrin Tanığı: Modern Kürt Siyasi Tarihinin İçinden Musa Anter'i Okumak. www.birikimdergisi.com. http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/882/uc-devrin-tanigi-modern-kurt-siyasi-tarihinin-icinden-musa-anter-i-okumak#.WaJ_BfhJbIV 26.08.217
• Anter, M. (1999). Hatıralarım. Stenbol: Avesta.
• Aslan, S. (2015). Nation-building in Turkey and Morocco: Governing Kurdish and Berber Dissent. New York: Cambridge University Press.
• Aydın, S. (2000). Modernleşme ve Milliyetçilik. (2. Bsk). Ankara: Gündoğan
• Aykaç, Y. (2017). Bîbliyografyaya Tezên Beşên Kurdolojiyê Yên Li Tirkiyeyê (2011-2016). The Journal of Mesopotamian Studies, vol. 2, no.1, r. 119-135.
• Baltes, M. (1993). Plato’s School, The Academy. Hermathena, No. 155 (Winter 1993), pp. 5-26 https://www.jstor.org/stable/pdf/23041030.pdf 17.12.2017
• Beltekin, N. (2014). Okul ve Öteki Yurttaşlar: Kürt Politik Aktörlerin Eğitimsel Deneyimleri. İstanbul: Wate
• Beşikçi, İsmail (1986). Türk Tarih Tezi ve Kürt Sorunu. 2. Bsk. Stockholm: Dengê Komal.
• Beşikçi, İ. (2014). Doğu Mitingleri Analizi (1967). İstanbul: İBV yayınları (Wek pirtûk çapa yekem 1992, Ankara: Yurt).
• Beşikçi, İ. (2011/2017). Hapisteki DDKO, Doğu Devrimci Kültür Ocakları. https://ismailbesikciyazilari.wordpress.com/2011/04/08/hapisdeki-ddko-devrimci-dogu-kultur-ocaklari-ismail-besikci/ 24.11.2017
• Bozarslan, H. (2013). Önsöz: Türkiye’de Kürt Sol Hareketi. Di nav: Kürdistan Sosyalist Hareketi: 60’lardan 200’lere Seçme Metinler (ed. E. A. Türkmen & A. Özmen), Ankara: Dipnot, pp. 9-69.
• Çakmakçı, N. (2012/2017). Mardin Artuklu ile YÖK Arasında Kürtçe Eğitim Gerginliği. http://www.hurriyet.com.tr/mardin-artuklu-ile-yok-arasinda-kurtce-egitim-gerginligi-21639691 19.08.2017
• Çal, G. (2014). Kürt Siyasal Hareketinde Devrimci Doğu Kültür Ocakları Deneyimi (1969 – 1971). Teza masterê a neçapbuyî. Bidestxistin: acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/26494/tez.pdf 25.11.2017
• Kaya, H. (2012). Doğu’nun Elçisi’nden Yüce Divan’a Şerafettin Elçi (röporaj), İstanbul: Fanos yayınları
• Sungur, E. (2007). Barzan’dan Bağdat’a Kürtler. İstanbul: Doz yayınları
• Türkmen, A. E. & Özmen, A. (amd.) (2014). Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı, 60’lardan 2000’lere Seçme Metinler. Ankara: Dipnot Yayınları
• Vergin, N. (1999). Bilim Camiası ve Tanınma İsteği. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 7, ss.43-61.
• Yıldırım, K. & Pertev, R. & Aslan, M. (2014). Ji Destpêkê Heta Niha Folklora Kurdî. İstanbul: Mardin Artuklu Üniversitesi Türkiyede Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınları
• http://www.artuklu.edu.tr/yasayan-diller-enstitusu
• http://www.bingol.edu.tr/tr/akademik/enstituler/yasayan-diller-enstitusu/genel-bilgi
• https://www.yyu.edu.tr/AkademikBirimler/index.php?s=35
• http://yde.siirt.edu.tr/
• https://www.etymonline.com/word/academy 21.12.2017
• https://en.oxforddictionaries.com/definition/us/academy 21.12.2017
• http://www.anayasa.gen.tr/1921-tek-orijinal.pdf 12.08.2017
• http://www.anayasa.gen.tr/1924tek.htm 12.08.2017
• http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/1982.pdf 12.08.2017
• https://m.bianet.org/bianet/kultur/2517-diyarbakir-sen-ola (08.08.2017)
• https://www.evrensel.net/haber/130902/diyarbakir-da-festival-suruyor (08.08.2017)
• http://bianet.org/bianet/kultur/10109-kultur-sanat-festivalinin-yasaklari (08.08.2017)