BERAWIRDKIRINA TAYBETIYÊN DAÇEKÊN KURDÎ BI DAÇEKÊN INGILIZÎ RE (“BI”YA KURDÎ DIGEL “BY”A ÎNGILIZÎ)

Yıl 2019, , 1524 - 1546, 31.12.2019

Hayreddin Kızıl

https://doi.org/10.26791/sarkiat.620959

Öz

Zimanê Kurdî ji aliyê daçekan ve dewlemend e. Digel dewlemendiya xwe ev
daçek xwediyê gelek taybetiyan in. Hin ji taybetiyên daçekên Kurdî di zimanên
din de jî tên dîtin. Ji ber ku ji hin aliyan ve daçekên Kurdî û Îngilizî
dişibin hev, di vê xebatê de daçekên Kurdî ji aliyê taybetiyên xwe ve bi taybetiyên
daçekên Îngilîzî re tên berawirdkirin. Ji bo 0000-0001- 9165-3274têgihiştineke baş  û ji bo mijara gotarê daçeka “bi”yê jî bi hin
wate û taybetiyên xwe digel “by”a tê berawirdkirin. Di her du zimanan de jî
daçek ji bo cih, dem, berpêbûnê tên bikaranîn. Dîsa hem daçekên Kurdî hem jî
daçekên Îngilizî digel lêkeran tên bikaranîn. Lê hin cudahiyên daçekên Kurdî
hene wekî tewanga peyvan bi daçekan. 

Anahtar Kelimeler

Daçek, lêkerên bidaçek, , tewang, bi

Kaynakça

• Akdağ, Hasan. Arap Dili Dilbilgisi, Konya: Tekin Kitabevi, 1997....................... Arap Dilinde Edatlar, Konya: Tekin Kitabevi, 2016. Altın Sözlük Golden Dictionary İngilizce/Türkçe. Amadekar: Necmettin Arıkan-Gülderen Yenal- Gülsevin Taşpınar. Weşanên Altın Kitaplar, cih û dîroka çapê tune ye.Aktuğ, Halil. Gramera Kurdî/Kürtçe Gramer. İstanbul: Weşanên Avestayê, 2013.Aslan, Şêxmûs. Ferhenga Biwêjan, Amed 2005.Baran, Bahoz. Rêzimana Kurmancî. Çapa 2yan. Îstanbul: Weşanên Wardozê, 2018.Bedir-Xan, Celadet Alî. Elfabêya Kurdî Bingehên Gramera Kurdmancî. Istanbul: Weşanxaneya Nefelê, 1998.Bedirxan, Celadet- Lescot, Roger. Bedirxan-Roger Lescot, Kürtçe Dilbilgisi (Kurmancî). İstanbul: Weşanên Dozê, 2011.Bereh, Berken. “Heyvekê Li Cehnima Wergerê”. Nûbihar, 24/136 (Havîn 2016): 4-6.Borak, Mustafa. Ferhenga Biwêjan, Enstîtuya Kurdî Ya Stenbolê, İstanbul 2005.Bozarslan, M. Emin. “Li”. Ferhenga Kurdî. 2:62. İstanbul: Weşanên Deng, 2018................................. “Bi”. Ferhenga Kurdî. 1:308-314. İstanbul: Weşanên Deng, 2011. Ciwan, Murad. Türkçe Açıklamalı Kürtçe Dilbilgisi, Diyarbakır, 2014.Cizîri, Melayê. Dîwan, Amadekar: Selman Dilovan, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2012.Çağmar, Edip. Alıştırmalarla Nahiv, İstanbul: Weşanên Ensarê, 2017.Dilgeş, Felat. “Xirxal”. Nûbihar, 21/144 (Havîn 2018): 64-69.Ebdulfettah, Deham. Mistek Hêvî û Hin Arîşeyên Zimanê Kurdî(Kurmancî), Ankara: Weşanên Lîsê, 2018.................................. Kar (Lêker) Di Zimanê Kurdî de (Kurmanciya Jorîn). İstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Amedê, 2011.Findikî, Seyîd Eliyê. Dîwan, Amadekar: Selman Dilovan-Huseyn Şemrexî, (İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2017.el-Ğelayînî, eş-Şêx el-Mustafa. Camîu’d-Durûsu’l-Arabî, Beyrut: Weşanên Muessetu’r-Rîsale, 2004.Hezîn, Mela Husnî. Guldan, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2011.Hezroyî, Mela Ebdulfettah. Dîwana Fethî, Berhevkirin: Tehsîn Îbrahîm Doskî, Latînîzekirin: M. Xalid Sadînî, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2012.Hîzanî, Selîmiyê. Yûsuf û Zuleyxa, Edîsyon-Krîtîk û Amadekar: Ayhan Tek, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2013.İncekan, Abdullah. Geçişli Fiiller ve Ergativ Teori-Fiil Dökümü-Alıştırmalar, İstanbul: Nûbihar Yayınları, 2014.Kardeşlik, M. Zahit. Mevlûd-i Şerif, cih û dema çapê tuneye.Kurdo, Qanatê. Rêzimana Kurdî (Kurmancî-Soranî), Ji Kurdiya Soranî bo Kurdiya Kurmancî: Zülküf Ergün, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2013.Luis Ma’lûf, El-Muncid fi’l-Luxeti’l-Erebiyye, Beyrut: Daru’l-Meşrîq, 2013.Malmîsanij, M. Kurmancca İle Karşılaştırmalı Kirmancca (Zazaca) Dilbilgisi, İstanbul: Vate Yayınevi/Weşanxaneyê Vateyî, 2015.Muhammed, Husein. Daçek Di Zimanê Kurdî De. Ji malpera https://zimannas.files.wordpress.com/2016/04/kanizar-dacek.pdf ê dî diroka 09/11/2018an de hat daxistin.Mutçalı, Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Weşanên Dağarcıkê, 1995.Ocek, Nezîr. Rêzimana Kurmancî, İstanbul: Weşanên Sîtav, 2014.Roj, Cîhan. “Têkiliya hin Peyvên Kurdî û Akadî”. Nûbihar, 21/144 (Havîn 2018): 78-80.Sadinî, M. Xalid. Feqiyê Teyran, Jiyan, Berhem û Helbestên Wî, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2010.Samur, Aziz. Rêziman û Rastnivîsa Kurdiya Kurmancî. İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2014.Tan, Samî. Rêzimana Kurmancî. Îstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî Ya Stenbolê, 2011.Thomson, A. J. - Martinet, A.V. A Practical English Grammar. Hong Kong: Oxford University Press, 1997.Ünalan, Abdülkerim - Bilen, Mehmet. Sistematik Sarf, İstanbul: Weşanên Ravza, 2013.Xanî, Ehmedê. Mem û Zîn, Amadekar: Huseyn Şemrexî, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2010.Wergera Maneya Qur’ana Pîroz Ser Zimanê Kurdî, meala sureyê Şems, İstanbul: Weşanên Şûrayê, 2014.Xanî, Ehmedê Mem û Zîn, Şîrove û Kurdiya Îro: Jan Dost, İstanbul: Weşanên Avestayê, 2010.Yıldırım, Kadri. Temel Alıştırma ve Metinlerle Kürtçe Dilbilgisi. Mardin: Weşanên Mardin Artuklu Üniversitesi Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2012.Yıldırım, Nimet. Farsça Dilbilgisi, Erzurum: Weşanên Fenomen, 2010.Zinarexî, Mela Ehmedê. Dîwan, Amadekar: Taha Nas, Tahirhan Aydın, Abdurrahman Adak, Zülküf Ergün, İstanbul: Weşanên Nûbiharê, 2018.ÇAVKANIYÊN JI ÎNTERNETÊhttps://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/by 29/08/2019https://learningenglish.voanews.com/a/ask-a-teacher-the-preposition-by-/4679963.html 30/08/2019 https://www.crownacademyenglish.com/preposition-by-meaning-use/ 30/08/2019https://idioms.thefreedictionary.com/swore+by+them (03/09/2019). http://www.theholyquran.org/?x=s_main&y=s_middle&kid=14&sid=91 30/08/2019