İKİDİLLİLER İÇİN ANADİL TUTUM ÖLÇEĞİ: GÜVENİRLİK VE GEÇERLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, , 187 - 203, 30.04.2021

Zafer Açar , Suleyman Kasap

https://doi.org/10.26791/sarkiat.874798

Öz

Özet
Bu çalışmanın temel amacı ikidilli kişilerin anadillerine karşı tutumlarını ölçebilecek güvenli ve geçerli bir ölçek geliştirmektir. Bunun için sözkonusu ölçek Van şehir merkezinde yaşayan, yaşları 16-65 arasında değişen, Kürtçe-Türkçe ikidilli 310 kişiye uygulanmıştır. Ölçeğin geçerliğini saptamak için açımlayıcı faktör analizi ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Ölçek, açımlayıcı faktör analizinin sonucuna göre üç boyuttan (duygusallık, dil kaygısı ve prestiji, dil tercihi ve yeterliliği) oluşmaktadır ve 31 maddedir. Ölçeğin KMO değeri .91 bulunmuş ve çok değişkenli normalliği test eden Bartlett testi sonucu da (χ² = 3949,540, p = 0.000) anlamlı çıkmıştır. Ortaya çıkan bu duruma göre faktör analizinin uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Birinci faktör alt boyutunu oluşturan maddelerin faktör yükleri 0.482 ile 0.773 arasında, ikinci faktör alt boyutunu oluşturan maddelerin faktör yükleri 0.335 ile 0.720 arasında ve üçüncü faktör alt boyutunu oluşturan maddelerin faktör yükleri 0,464 ile 0,726 arasında değer aldığı görülmektedir. Bununla birlikte, ölçeğin tüm maddeleri için alfa katsayısı 0.915 olarak hesaplanmıştır. Aynı şekilde modelin uyumluluk indeksi ve Chi-square değeri (x2=924.69, df=428, p=0.00000) anlamlıdır. Ölçeğin uyumluluk indeksi değerleri: NNFI= 0.96, NFI= 0,93, CFI= 0.96, RMSEA= 0.006 olarak bulunmuştur. Elde edilen bulgular sonucunda geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu, bireylerin anadiline karşı tutumlarını ölçmek için teorik bir altyapıya sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ölçek, Anadil, İkidillilik, Tutum

PÎVANEKA HELWESTA ZIMANÊ SERÎ (PHZS) JI BO DUZIMANAN: XEBATA TÊBARÎ Û PÊBAWERIYÊ

Öz

Armanca serekî ya vê xebatê pêşxistina pîvanekeke têbar û pêbawer e ku dikare helwesta kesên duziman raber zimanê wan yê serî diyar bike. Ev lêkolîna pîvanekê, serhev li ser 310 beşdarên duziman yên kurdî-tirkî yên li Tirkiyeyê -Bajarê Wanê- dijîn hatiye sepandin ku temenê wan di navbera16-65an de ye. Ji bo têbariya pîvanekê bê çespandin analîza fakterî ya keşfî û analîzeke pêbaweriyê hate çêkirin. Pîvanek li gorî encamên analîza fakterî ya keşfî hate pêşxistin ku ew ji 31 maddeyên ji sê rehendan (hestyarî, xem û prestîja ziman, tercih û têrayiya ziman) pêk tê. Pîvana guncaniyê ya Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) wekî .91 hate dîtin û bi testa Bartlett li hêza navbera têkiliya guherbaran hate nêrîn û di encamê de derhata kî-kare bi awayekî îstatîstîk (χ² = 3949,540, p = 0.000) watedar hate dîtin. Bi vê encamê têderket ku analîza fakterî guncaw e. Barên fakterî yên bin rehendên faktera yekem di navbera 0.482 û 0.773an de, barên fakterî yên bin rehendên faktera duyem di navbera 0.335 û 0.720an de û barên fakterî yên bin rehendên faktera sêyem jî di navbera 0,464 û 0,726an de nirxên xwe girtine. Tevî vê, qatjimara alfa ya bin rehendên PHZSyê bi rêzê, 0.872, 0.885 û 0.802 ne û qatjimara alfayê ji bo hemû maddeyên pîvanekê wekî 0.915 hatiye hesabkirin. Herwiha guncaniya îndeksê ya modelê û nirxê Chi-square (x2=924.69, df=428, p=0.00000) watedar in. Nirxên îndeksa guncaniyê yên pîvanekê: NNFI= 0.96, NFI= 0,93, CFI= 0.96, RMSEA= 0.006 hatine dîtin. Di encamê de derket ku pîvaneka ji bo vê xebatê hatiye pêşxistin têbar û pêbawer e û bi awayekî teorîk bingeheke wê heye ji bo nirxandina helwesta kesan raber zimanê wan yê serî.

Anahtar Kelimeler

Pivanek, Zimanê serî, Duzimanî, Helwest

Kaynakça

• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.7, sayı.1, (Haziran 2018), s. 231-274.
• Bandura, A. “Self-Efficacy Mechanism in Human Agency”, American Psychologist, v. 37, n. 2, (1982), p. 122- 47.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2010.
• Byrne, B. M. Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming, NY: Taylor and Francis Group, 2010.
• Cattell, R. B. The Scientific Use of Factor Analysis in Behavioral and Life Sciences, New York: Plenum, , 1978.
• Cummins, J. Language, Power and Pedagogy: Bilingual Children in the Crossfire, Clevedon: Multilingual Matters, 2000.
• Erkuş, A. Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
• Floyd, F. J. - Widaman, K. F. “Factor Analysis in the Development and Refinement of Clinical Assessment İnstruments”, Psychological Assessment, 7(3), (1995) p. 286-199.
• Fraenkel - Wallen - Hyun, , How to Design and Evaluate Research in Education (8. b.), New York: McGraw-Hill, 2012.
• Garett, P. Attitudes to Language, UK: Cambridge University Press, 2010. Gorsuch, R. L. Factor Analysis (2nd ed.), NJ: Lawrence Erlbaum, Hillsdale, 1983.
• Henson, R. K. - Roberts, J. K. “Use of Exploratory FactorAnalysis in Published Research: Common Errors and Some Commenton Improved Practice”, Educational and Psychological Measurement, 66(3), (2006), p. 393-416.
• Hickey, Raymond. Language and Society, UK: Cambridge University Press, 2007.
• Kıran, Abdullah. Ferhenga Zanistên Civakî, Stenbol: Weşanên Nûbihar, Çapa Yekem, 2014.
• Kline, R. B. Principles and Practice of Structural Equation Modeling, New York: The Guilford Press, 2011.
• Köpke, B. - Schmid, M. S. “First Language Attrition”, The Next Phase. In: Schmid, M.S. - Köpke, B. - Keijzer, M. - Weilemar, L. (Ed). First Language Attrition: Interdisciplinary Perspectives On Methodological Issues, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 2004.
• İlhan, M. - Çetin, B. “Sınıf Değerlendirme Atmosferi Ölçeğinin (SDAÖ) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Eğitim ve Bilim, 39(176), (2014), s. 31-50.
• Jöreskog, K. - Sörbom, D. LISREL [Computer Software], Lincolnwood, IL: Scientific Software, Inc, 2000.
• Schermelleh-Engel, K. û yd. “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Test of Significance and Descriptive Goodness-of-fit Measures”, Methods of Psychological Research-Online, 8(2), 2003, p. 23-74.
• Stevens, J. Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences (4th Edition), NJ, Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates, 2002.
• Tabachnick, B. G. - Fidell, L.S. Using Multivariate Statistics (5th ed.), New York: Allyn and Bacon, , 2007.
• Trask, R.L. Key Concepts in Language and Linguistics, (ed. Stockwell, P.), Oxon: Routledge, 2007.
• Young, D. J. “Creating a Low-anxiety Classroom Environment: What does the Language Anxiety Research Suggest?” Modern Language Journal, 75, (1991), p. 425-439.
• Zeraq, Dilawer – Wenda, Mem. Ferhenga Termên Matematîkê, Amed: Weşanên Lîs, 2015.