SEYYİD SÜLEYMAN AŞKÎ’NİN KERBELÂ HADİSESİNE DAİR RİSALESİ: HÜLÂSA-İ VÂVEYLÂ SEYYİDÜ’Ş-ŞÜHEDÂ

Yıl 2021, , 729 - 746, 30.08.2021

Gökhan Alp

https://doi.org/10.26791/sarkiat.942928

Öz

İslam tarihinin en üzücü hadiselerinden biri olan Kerbelâ olayı, 10 Muharrem 61/ 10 Ekim 680 tarihinde Hz. Hüseyin ve beraberinde bulunan yetmişten fazla kişinin şehadetiyle neticelenmiştir. Siyasî, dinî ve sosyal tesirlerinin yanı sıra sanat mefhumu etrafında asırlarca işlenen bu olay, kültürel ve edebî akisleri ile belki de en çok edebiyat sahasında şekillenmiştir. Edebî eserlerde tema ve konu unsurlarının ortak zemininde “Maktel”, “Maktel-i Hüseyinler” ile müstakil olarak ele alınan bu hadise, daha ziyade mersiyeler etrafında yoğunlaşmıştır. Bu minvalde divanlar içerisinde yer alan Kerbelâ mersiyeleri dışında mecmualar, birden fazla şaire ait manzumeleri bir araya getiren antoloji tipi çalışmalar ve bu hadise üzerine münferit olarak yazılmış risaleler yazınsal faaliyetler içerisinde ön plana çıkmıştır. Manzum, mensur ya da manzum-mensur bir arada tertip edilen risalelerden biri de Seyyid Süleyman Aşkî el-Hüseynî el-Alevî tarafından kaleme alınmıştır. Manzum olarak telif edilen Hülâsa-i Vâveylâ Seyyidü’ş-Şühedâ adlı bu risalede, Ehl-i beyt’e duyulan sevginin bir nişanesi olarak söylenen mersiyeler ayrıca Kerbelâ hadisesini anlatan bölümler yer almıştır. Seyyid Süleyman Aşkî el-Hüseynî el-Alevî tarafından kaleme alınan risalenin tanıtıldığı bu makalede ilk olarak Türk edebiyatında Hz. Hüseyin’in şehadetinin edebî anlamda yansımaları ifade edilmiş, akabinde Hülâsa-i Vâveylâ Seyyidü’ş-Şühedâ adlı risale üzerinde durulmuştur. Eser biçim ve muhteva yönünden değerlendirilmiş ardından transkripsiyonlu metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Süleyman Aşkî, Kerbelâ, Risale, Hülâsa-i Vâveylâ Seyyidü’ş-Şühedâ.

Kaynakça

• Aksu, Ali. “Kerbela Literatürü”. Çeşitli Yönleriyle Kerbela [Tarih Bilimleri]. 1: 341-376. Sivas: Asitan Yayıncılık, 2010.
• Alp, Gökhan. “Türk Edebiyatı’nda Kerbelâ Hadisesi: Konuyu Kendi Realitesine Uygun Konumlandırma Çabası -Eksiklikler, Tespitler, Literatür-” . International Journal of Filologia 3/4 (Kış 2020): 56-89.
• Arslan, Mehmet - Erdoğan, Mehtap. Kerbelâ Mersiyeleri. Ankara: Grafiker Yayınları, 2009.
• Seyyid Süleyman Aşkî el-Alevî el-Hüseynî. Hülâsa-i Vâveyla Seyyidü’ş-Şühedâ-i Kerbelâ. İstanbul: Vezirhanı Metin Matbaası,1327.
• Türkoğlu, Serkan. Bekâî, Kitâb-ı Kerbelâ [İnceleme-Tenkitli Metin]. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2012.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Türk Edebiyatında Kerbelâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25:274-75. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Yekbaş, Hakan. “Aşkî-Seyyid Süleyman” Erişim Tarihi: 10.01.2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aski-seyyid-suleyman.
• Yılmaz, Müslüm. Klasik Türk Edebiyatında Kerbelâ Hadisesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2016.