NASLARIN YETERLİLİĞİNE DAİR

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 2, 603 - 640, 30.11.2016

İbrahim Özdemir

Öz

Nasların yeterliliği meselesi, usûlcüler tarafından “dinin
kemale ermesi” bağlamında ele alınmaktadır. Bu mesele usûlcüler arasında
ittifakla kabul edilmekle birlikte değişik şekillerde ifade edilmektedir.
Zâhirî usûlcüler insandan sadır olan bütün fiil ve hâdiselere bağlanan şer‘î
hükümlerin doğrudan naslarda yer aldığını ve bu nedenle kıyasın batıl olduğunu
ileri sürmektedirler. Usûlcülerin kahir ekseriyeti ise bu fiil ve hâdiselere
taalluk eden hükümlerin tümünün doğrudan naslarda yer almadığını, bazı
hükümlerin naslarda içkin olan illet ve hikmetlere dayanan kıyas ve ictihad
yoluyla elde edildiğini, diğer bir kısım hükümlerin de naslardan kaynaklanan
birtakım istidlâlî yöntemlerden/tâlî delillerden çıkarıldığını
söylemektedirler. Başta Cüveynî (ö.478/1085) olmak üzere çoğu usûlcüler,
hükümlerin çoğunun kıyasa/ictihada dayandığını söylerken, İbn Teymiyye
(ö.728/1328) vuku bulan hâdiselere bağlanan şer‘î hükümlerin çoğunun, nasların
delâletinden elde edildiğini söylemektedir. İbn Kayyim (ö.751/1350) ise
nasların tüm hükümlere delâlet ettiğini, bu itibarla nasların yeterli olup
kıyasa ihtiyaç bırakmadığını; ancak nassın bulunmadığı veya nasta belirtilen
hükmün pekiştirilmek istendiği durumlarda kıyasa başvurulabileceğini ileri
sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nasların yeterliliği, Nasların delâleti, Kıyas, İctihâd

Kaynakça

• Abdülazîm Abdüsselâm, İbnu’l-Kayyim: Asruhu ve menhecuhu ve ârâuhu fi’l-fıkhi ve’l-akâidi ve’t-tasavvuf, Dârü’l-kalem, 3.baskı, Kuveyt 1984.
• Abdullah Binbeyye, Tenbîhu’l-merâci‘ alâ ta’sîli fıkhi’l-vâki‘, Merkezu nemâ li’l-buhûs,1.baskı, Beyrut 2014.
• Abdülcelîl Züheyr, el-Hukmu’ş-şer‘î beyne asâleti’s-sebât ve’s-salâhiyye, 1.baskı, Dâru’n-nefâis, Ürdün 2006.
• Abdülmecîd Mahmûd, el-İtticâhâtu’l-fıkhiyye ‘inde ashâbi’l-hadîs, y.y., 1979.
• Abdülvehhâb Hallaf, İlmu usûli’l-fıkıh, thk. Muhammed Edîb Sâlih,1.baskı, Mektebetü’r-rüşd-Nâşirûn, Riyad 2010.