FUKAHÂNIN TEMEL HADİS KAYNAKLARINA REFERANSI VE BU KAYNAKLARIN FUKAHÂ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 2, 1011 - 1030, 30.11.2017

Yusuf Eşit

https://doi.org/10.26791/sarkiat.336030

Cited By: 2

Öz

Fukahâ
ilk dönemden beri hadisle istidlalde bulunmuş; erken dönem hadis kaynaklarından
bir kısmı fukahânın ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Temel hadis kaynakları
tasnif edildikten sonra fukahâ dahil İslam ilimleriyle iştigal eden ulemanın
tümünün dikkatini celb etmiştir. Bunun sonucunda fıkıh eserlerinde hadis
kaynaklarına referanslar yapılmıştır. Bu çalışmamızda, fıkıh kaynaklarında
temel hadis kaynaklarına referansın tarihi seyrini, bu kaynakların mezhep
görüşleri üzerindeki etkisini/değişimini tespit edebildiğimiz veriler ışığında
ortaya koymaya çalışacağız. Ancak temel hadis kaynaklarının başta fıkıh olmak
üzere İslamî ilimlerdeki etkisi detaylı araştırmalara ihtiyaç duymaktadır. Bu
bağlamda bizim çalışmamız bu ihtiyaca işaret eden bir ön çalışma hüviyeti ile
önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Hadis, Tercih

Kaynakça

• Babertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed el-Bâbertî er-Rûmî el-Mısrî, el-İnaye Şerhu’l-Hidaye, Dârü’l-Fikr, y.y t.y. Bağcı, Musa, Hadis Tarihi H. İlk Üç Asır, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2009. Bahâüddîn el-Makdisî, Abdurrahman b. İbrahim b. Ahmed, el-‘Udde Şerhü’l-‘Ümde, Dârü’l-Hadîs, Kahire, 2003 Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî, Şerhu Muhtasari’t-Tahavi, Dârü’l-Beşâirü’l-İslâmiye/Dârü’s-Sirâc, Birinci Baskı, 2010. Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh b. Yûsuf et-Tâî en-Nîsâbûrî, Nihâyetü’l-Matlab fi Dirâyeti’il-Mezheb, tahk. Abdülazim Mahmud e’d-Dîb, Dârü’l-Menahîc, Birinci Baskı, y.y 2007. Dinçoğlu, Mehmet, Ebû Dâvud’un Sünen Adlı Eseri Kaynakları ve Tasnif Metodu, Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008. Ebû Ali el-Hâşimî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Musa, el-İrşâd ilâ Sebili’r-Reşâd, tahk. Abdullah b. Abdullah el-Muhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, y.y. t.y. Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed b. Hârûn b. Yezid el-Bağdâdî, el-Vukûf ve’t-Tereccül min’el-Câmi‘i li Mesâili’l-İmam Ahmed b. Hanbel, Tahk. Seyid Kesrevi Hasan, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Birinci Baskı, 1994. Ebû Davud, Süleyman b. el-Eş‘as b. İshak b. Beşir b. Şeddâd b. Ömer es-Sicistânî el-Ezdî, Mesâilü’l-İmam Ahmed b. Hanbel Rivayetü Davud es-Sicistânî, tahk. Ebû Muaz Tarık, Mektebetu İbn Teymiye, Mısır 1999. Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ, Ebû Ya‘lâ Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef el-Ferrâ’, el-Mesâilü’l-Fikhiyye mik kitâbi’r-Rivâyeteynî ve’l-Vecheynî, thak. Abdülkerim b. Muhammed, Mektebetü’l-Me‘arif, Riyâd 1985 ………………….,et-Ta‘liketü’l-Kebir fi'l-mesâili’l-Hilâf ala Mezhebi Ahmed, Dârü’n-Nevâdir, 1. Baskı, y.y. El-Hazrecî, Cemâlüdîn Ebû Muhammed Ali b. Ebî Yahya Zekeriya b. Mes‘ud el-Ensârî, el-Lübâb fî’l-Cem‘i Beyne’s-Sünneti ve’l-Kitâb, tahk. Muhammed Fadl Abdülaziz el-Murâd, Dârü’l-Kâlem, Sûriye 1994. Ensârî, Fethü’l-Vehhâb bi Şerhi Menheci’t-Tüllâb, Dârü’l-Fikir, 1994. Eşit, Yusuf, İbn Abidin’in “Şerhu Ukûdi Resmi'l-Müftî” Adlı Eseri Ve Bu Eser Işığında Müftünün Mezhep İçi Farklı Görüşler Karşısındaki Durumu, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009. Gazzâlî, Ebu hamid Muhammed, el-Mustasfâ, tahk. Muhammed Abdüsselam Abdü’ş-Şâfiî, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993….. Gazzâlî, el-Vasît fi’l-Mezheb, Dârü’s-Selâm, Birinci Baskı, Kahire, h.1417. Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim, Mültekâ’l-Ebhur, Derseaadet h.1303, Yain yayınevi İstanbul 2005. Hanbel b. İskah, Ebû abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel b. Hilal b. Esed eş-Şeybânî, Mesâilü’l-İmam Ahmed b. Hanbel Rivayetü İbn Ebî el-Fadl Salih, Dârü’l-İlmiyye, Hindistan, t.y. Harakî, Ebûl-Kasım Ömer b. El-Hüseyin b. Abdullah, Metnü'l-Harakî, Dârü’s-Sahabe li’t-Türâs, y.y. 1993. Hattabî, Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhîm b. Hattâb, Me‘alimü’s-Sünen, el-Matbaatü’l-İlmiyye, Haleb 1932. İbn Abidin, Minhetü’l-Halik, Bahrü’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik ile beraber, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmî, İkinci Baskı, t.y. y.y. İbn Emîru Hâc el-Halebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Halebî, et-Taķrîr ve’t-Tahbîr, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983. İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffaku’d-Din Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî, el-Muğnî li İbni Kudâme, Mektebetul-Kâhire, y.y, t.y, 1968 ……………., el-Kâfî fî Fıķhi’l-İmâmi’l- Ahmed, Dârü’l-kütübi’l-İlmiyye, Birinci Baskı, 1994. İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî, el-Muğnî li İbni Kudâme, Mektebetü’l-Kahire, y.y 1968. İbn Müflih, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Müflih b. Muhammed el-Makdisî er-Râmînî, Kitâbü’l-Furu‘, tahk. Abdullah b. Abdullah el-Muhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, 2003. İbn Nüceym, Zeynuddin b. İbrahim b. Muhammed, Bahrü’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmî, İkinci Baskı, t.y y.y. İbn Rüşd el-Hafîd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Müktesid, Dârü’l-Hadis, Kahire, 2004. İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî el-Endelüsî, el-Beyân ve’t-Tahsil, tahk. Muhammed Hacî, Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut, 1988. İbn Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî, Mukkadimetu İbn Salâh (Ma‘rifetu ‘Envâ‘î ‘Ulumi’l-Hadîs), tahk. Nuruddin Itr, Beyrut 1986. İbnü’s-Salâh, Fetâva İbnü’s-Salâh, tahk. Muvaffak Abdullah Abdulkadir, Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, Beyrut, h.1407. ……………,Şerhu Müşkili’l-Vasît, tahk. Abdülmün‘im Halîfe Ahmed Bilâl, Dârü’l-Künûz, Suudi Arabistan 2011. İmrânî, Ebû’l-Hüseyn Yahya b. Ebî’l-Hayr b. Sâlim el-Beyan fi Mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî, Minhâc, Birinci Baskı, Cidde 2000. Kalvazânî, Mahfuz b. Ahmed b. El-Hasan Ebul-Hatıb, el-Hidâye ala Mezhebi’l-İmam Ahmed,Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybanî, thk. Abdullatif Hümeym-Mahir Yasin el-Fahl, Müessesetü Ğürrâ li’n-Neşr ve’t-Tevzi‘, Birinci Baskı, y.y 2004. Karadağ, Bekir, Bedreddin Aynînin Fıkıhçılığı, Basılmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2016. Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî, ez-Zahîre, tahk. Muhammed Hacî ve diğerleri, Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut, Birinci Baskı, 1994. Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed, Bedâ‘i’ü’s-Sanâ‘î fi Tertibi’ş-Şerâi‘,Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Baskı, y.y 1986. Kelvezânî, Ebü’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. el-Hasen, el-Hidâye ale Mezhebi Ahmed, Ğürâs li’n-Neşri ve’t-Tevzi‘î, Birinci Baskı, Kuveyt 2004. Kudûrî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Cafer b. Hemedan, Muhtasarül-Kudurî, thk. Kamil Muhammed Muhammed Uveyde, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Birinci Baskı, y.y 1997. Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed, et-Tecridli’l-Kudûrî, tahk. Muhammed Ahmed Sirâc-Ali Cuma Muhammed, Dârü’s-Selâm, Kâhire 2006. Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî , el-Müdevvene, Dârü’l-Kütübil-İlmiyye, Birinci Baskı, 1994. Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî, el-Hâvi’l-Kebîr fi Fıkhi Mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî, tahk. Ali Muhammed Maavvad-Adil Ahmed Abdü’l-Mevcud, Dârü'l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1999. Merğinânî, Ebû’l-Hasan Burhâneddün, Metnu Bidâyetil-Mübtedî, Mektebetu ve Matbaatu Muhammed Ali Sabah, t.y Kahire. Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd, el-Muhtâr, Tekin Kitabevi, Konya, 2014. Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud Hafızuddin, Kenzü’d-Dekâik, İbn Nüceym’in Bahru’r-Râik adlı eserinin içinde, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmî, İkinci Baskı, t.y y.y. Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin Yahya b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, h. 1392. ………, et-Takrîb ve’t-Teysîr, tahk. Muhammed Osman, Beyrut, 1985. ………, el-Mecmu‘ Şerhü’l-Mühezzeb, Dârü’l-Fikr, y.y. t.y.. ………,,Ravdatü’t-Tâlibîn, el-Mektebü’l-İslâmî, 2. Baskı, Beyrut/Dımaşk/Amman 1991. Râfiî, Ebü’l-Kāsım Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm el-Kazvînî, Fethü’l-‘Aziz bi Şerhi’l-Veciz, Dârü’l-Fikr, y.y. t.y. Rüyânî, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Abdurrahman et-Trablusî, Mevâhibü’l-Celil fi Şerhi Muhtasari Halil, Üçüncü Baskı, Dârü’l-Fikr, y.y 1992. Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Kavâti‘u’l-Edille fi’l-Usûl, tahk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail, Beyrut, 1999. Sem‘anî, el-İstilâm fi’l-Hilâf Beyne’l-İmameyni eş-Şâfiî ve Ebî Hanife, tahk. Nayif b. Nafi‘ el-Umrî, Dârü’l-Menâr, Birinci Baskı, 1992. Semerkandî, Tuhfetü’l-Fukehâ, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994. Semerkandî, Tuhfetü’l-Fukehâ, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, İkinci Baskı, Beyrut 1994. Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed, el-Mebsût, Dârü’l-Marife, Beyrut 1993. Sübkî, Ebü’l-Hasen Takıyyüddîn Alî b. Abdilkâfî b. Alî b. Temmâm, Ma’nâ Kavli’l-İmâm el-Muttalibî İzâ Sahha’l-Hadîs Fehüve Mezhebi,Dârü’l-Beşâiri’l-İslamiyye, Lübnan 1994. Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs eş-Şâfiî,el-Ümm, Dârü’l-Marife, Beyrut 1990. Şâşî, Ebû Bekr Fahrü’l-islâm Muhammed b. Ahmed b. el-Hüseyn, Hilyetü’l-‘Ulemâ fi Ma‘rifeti Mezâhibi’l-Fukehâ, tahk. Yasin ahmed İbrahim Dradeke, Müessesetü’r-Risâle/Darü’l-Erkâm, Beyrut/Amman 1980. Şeyhzade, Abdurrahman b. Muhammed, Mecmeu’l-Enhur fî Serhi Mültekâ’l-Ebhur, İstanbul, 1311. Şirâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf, el-Mühezzeb fi Fıkhi’ş-Şâfi‘î, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, y.y. t.y. Şirbinî, el-İkna‘ fi Halli Elfâzi Ebî Şüca‘, Dârü’l-Fikir, Beyrut, t.y. Şirbinî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, Muğnî’l-Muhtâc, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Baskı, y.y 1994.