THE LIFE OF MULLAH ABDULAZIZ AL-GUEVÎ AND HIS SCIENTIFIC PERSONALITY

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 1, 397 - 423, 30.04.2018

Naim Döner

https://doi.org/10.26791/sarkiat.338241

Öz

Mullah Abdulaziz el-Guevî was born in 1921 in the Guev (Topluca) village
of Solhan, district of Bingöl. He completed madrasah education in the turbulent
political conditions of the period. After receiving his icazah in 1955, he
concentrated his studies on science and enlightenment  in various places.

Mullah Abdulaziz, who has educated a large number of students in Bingöl,
Elazığ and Muş regions, continued his madrasah education activities despite the
negative political conditions. el-Guevî, an expert in classical madrasa
sciences, has a reputation as a scholar with zuhd, taqva and modesty and has
played an active role in solving local problems. Mullah Abdulaziz, who closely
follows the political and intellectual developments in the Islamic world, has
focused on raising highly qualified people in the despotical environment more
then writing. He has, however, written some important treatises on the problems
of everyday life such as Risâle fî Rü'yeti'l-Hilâl and Risâle fî Subût
al-kerame.

In this article, the life, personality and scientific studies of Mullah
Abdulaziz Döner, one of the leading scholars of the period, will be studied and
the social and political environment in which scientific studies are shaped
will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Mullah Abdulaziz, Madrasah, İlim, Âlim

MOLLA ABDÜLAZİZ ĞELEBÊ el-GUEVÎ’NİN HAYATI VE İLMÎ KİŞİLİĞİ

Öz

Molla Abdulaziz  el-Guevî (Döner),
1921 yılında Bingöl’e bağlı Solhan ilçesi Bozkanat (Duerni) köyü Topluca (Guev)
mezrasında dünyaya gelmiştir. Dönemin çalkantılı siyasi koşuları içinde medrese
eğitimini tamamlayan Molla Abdülaziz, 19955’te icazetini aldıktan sonra
muhtelif yerlerde ilim ve irşad faaliyetlerine yoğunlaştı. 

Bingöl, Elazığ ve Muş bölgelerinde çok sayıda talebe yetiştiren Molla
Abdülaziz, olumsuz siyasi koşullara rağmen medrese tedris faaliyetlerini
aksatmadan devam ettirmiştir. Klasik medrese ilimlerinin tamamında uzman olan
Abdülaziz Döner, zühd, takva ve tevazu sahibi bir alim olarak çevresinde itibar
görmüş, yerel problemlerin çözümünde aktif rol oynamıştır. İslam alemindeki
siyasi ve fikri gelişmeleri yakından takip eden Molla Abdülaziz  medrse ve tekkelerin maruz kaldığı baskı
ortamında eser telif etmekten ziyade nitelikli insan yetiştirmeye odaklanmıştır.
Buna rğemen gündelik hayatın problemlerine dair Risâle fî Rü’yeti’l-Hilâl
ve Risâle fî Sübûti’l-Kerâme gibi önemli bazı risaleler telif
etmiştir. 

Bu makalede devrinin önde gelen alimlerinden biri olan Molla Abdülaziz
Döner’in hayatı, şahsiyeti ve ilmi çalışmaları ele alınacak, ilmî
çalışmalarının şekillendiği sosyal ve siyasi çevre irdenelecektir.

Anahtar Kelimeler

Molla Abdülaziz, Medrese, İlim, Âlim

Kaynakça

• Abdulaziz Beki, “Klasik Medrese Geleneğinin Bingöl’ün Sosyo-Kültürel Yapısına Katkısı”, II. Bingöl Sempozyumu, Bingöl Belediyesi Kültür Yayınları, 2014, Ankara. Abdullah Demir, Genç Kale Camisi İle Solhan Mızgeft Camisi Hakkında Bazı Notlar, Bingöl Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, Yıl:2, Sayı: 3, Güz: 2008. Ss. 57-60. Abdulmuttalip Arpa, Bingöl’de Medreseler ve Müderrisler, Bingöl Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, Eylül, 2014.Ss.29-42. Bedevî Abdurrahman b. Muhammed, Kitabu’l-Fıkh Ala Mezahibi’l-Erba‘a, Dâru’l-Âfâk el-Arabiyye, Kahire, 1427/2006. Beyhakî Ebu Bekr, Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali b. Musa, el-İ’tikâdve’l-Hidaye İla sebili’r-Reşad, thk.:Ahmedİsam el-Kâtib, Daru’l-Âfâk, Beyrut, 1401, I, 314. Buharî, Muhammed b. İsmail, Sahih, Daru’s-Selam, Riyad, 1429/2008 Cezerî, İzzeddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, Usdu’l-Ğâbe fi Ma’rifeti’s-Sahabe, DaruİbnHazm, 1433/2012. Dineverî, Ebu Bekr Ahmed b. Mervan el-Mücalese ve Cevahiru’l-İlm, thk.: Ebu Ubeyde Meşhur b. Hasan Âl-i Selman, Cemiyetu’t-Terbiye el-İslamiyye Bahreyn, Daru İbn Hazm, Beyrut, 1419. Ebu Davud, Süleyman b. el-Eş’as, Sünen, Daru’s-Selam, Riyad, 1429/2008, Ebu Ya’la Ahmed b. Ali b. et-Teymî, Müsned, thk.: Hüseyin Selim Esed, Daru’l-Me’mun, 1404/1984 Hüseyin Abdullah Akdeniz, Melekan Şeyhleri, İtaki Kipabevleri, Malatya, 2009. İhsan Alın (İhsan b. Mela Ali el-Hezerşahî, Risale-i İhsaniyye,trc.: Nusrettin Bolelli-Ali Benli, Hivda İletişim, İstanbul 2011. Kollektif, Ehl-İ Sünnet Yolunda Alimler, Düşünürler, Yazarlar, Yöneticiler, Ravza Yayınları İstanbul, 2013. M. Edip Çağmar,”Siirt ve Çevresindeki Medreselerde Eğitim”, Uluslararası Siirt Sempozyumu, Siirt, 2007. M. Mahfuz Söylemez- Abdullah Demir, Çabakçur Livâsı Nusus ve İskân, Bingöl Belediyesi Kültür Yay., 2014. Mehmed Halil Çiçek, Seyda Molla Hüseyin Küçük’ün Hayatı ve İlmi Kişiliği, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Sayı: II, Kasım 2009. Ss. 124-139. Muhammed Aslanoğlu, “Malla Abdulkadir Muşeki Dır Roportaj”, Vir, Sayı:2, Zımıstan, 2016 Milîbarî, Zeynuddin b. Abdulaziz b. Zeyniddin b. Ali el-Ma’berî, İrşadu’l-İbad İla Sebili’r-Reşad, Müessesetu’l-Halebî, et-Taba el-Ahire, Kahire, ts., Muhammed Salih Ekinci,Şeyh Muhammed Şerif el-Arabkendî (Tanrıkulu)’nin Hayatı, http://www.cevaplar.org/index.php?content_view=3230&ctgr_id=121 (Erişim tarihi: 02.07. 2016) Muzaffer b. Abdillah el-Mısrî, Şerhu’l-İrşâd fî Usûli’l-İ’tikâd, thk.: Nezihe İmaric, Merkezu Ebi’l-Hasan el-Eşarî, Mağrib, 1435/2014 Müslim, Müslim b. Haccac b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahih, Daru’s-Selam, Riyad, 1429/2008 Nebi Bozkurt, “Medrese”, DİA.İstanbul, 2003, XXVIII, 323-327. Remelî, Nihayetu’l-Muhtac İlâ Şerhi’l-Minhac, Şeriketu ve MEktebetu Mustafa el-Babî, yb., 1357/1938. Sabahuddin Elçanî, Ulemâuna el-Muderrisînfi’l-Karni’l-İşrîn, Daru’r-Ravza, İstanbul 2015. Seyyid Sabık, Fıkhu’s-Sunne, Daruİbn Kesir, Dımaşk, 1433/2012. Şeyh Süleyman el-Cemel, Haşiyetu’l-Cemel Ala Şerhi’l-Menhec, Matbaatu Mustafa Muhammed, bys.,ts. Taberânî, Ebu’l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-Kebir, thk.: Hamdi Abdulmecid es-Selefî, MektebetuİbnTeymiyye, Kahire 1404/1983. Yusuf Ziya Döğer, Şeyh Said Harekatı Sonrası Péçar Tenkil Harekatı /1927, Nûbihar Yay., İstanbul 2016.