KİNDÎ’NİN İSBÂT-I VÂCİB İÇİN KULLANDIĞI AKLÎ DELİLLERİN MANTIK İLMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 1, 197 - 229, 30.04.2018

Halil İmamoğlugil

https://doi.org/10.26791/sarkiat.370393

Öz

Tanrı’nın
varlığının ispatı konusu düşünce tarihinde hem teoloji hem de felsefenin en
temel konularından biri olmuştur. İslam düşünürleri bu konuyu “isbât-ı vâcib”
başlığı altında incelemişlerdir. İslam filozofları ve kelamcıları da Tanrı
inancını dogmatik bir çizgiden uzak tutmak için Allah'ın
varlığını akli delillerle ispatlama çabası içinde olmuş ve aklı merkeze
koyarak çeşitli deliller sunmuşlardır. Ancak bu
konuda temel referansları Kur’an’ın konuyla ilgili delilleri olmuştur. Bu
çalışmamızda ilk Arap filozof olarak nitelendirilen Kindî (ö. 252/866)’nin
Allah’ın varlığını ispat etme sadedinde kullandığı delilleri mantık ilmi açısından
değerlendireceğiz. Bu delilleri şöylece sıralayabiliriz: hudus delili,
illet-ma’lul delili, birlik-çokluk veya ilk illet delili, gaye ve nizam delili.
Çalışmamızda Kindî’nin eserlerinde kullandığı örnekler özerinden akıl yürütme
ilkelerine ulaşmaya çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

İspat, isbat-ı vâcib, delil, istidlâl, akıl yürütme, kıyas

Kaynakça

• Kindî, Felsefî Risaleler, Çeviri ve İnceleme: Mahmut Kaya, İz Yayıncılık, İstanbul, 1994
• Topaloğlu, Bekir, İslam Filozoflarına göre Allah’ın Varlığı (İsbât-i vâcib), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Çubukçu, İbrahim Agah, İslam Filozoflarına Göre Allah’ın Varlığı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara,1987.