NE YAKIN VE UZAK BİR TARİHSEL HADİSE: İBRAHİM HALİL SOĞUKOĞLU VE KÜRTDAĞI MÜRİD HAREKETİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 3, 1078 - 1095, 31.08.2018

Sever Işık

https://doi.org/10.26791/sarkiat.365699

Öz

The movement of the murid formed around Naqshi Sheikh Halil İbrahim
Soğukoğlu in the region of Kurd-Dagh  in the north of Aleppo is an important but neglected event of our recent
history. The
aim of this article is examine historical devolepment of the mounoument
and  is to make some  inferences about movement. The Murit movement, which has been formed since the
end of the 1920’s, gradually became a social and anti-feudal character.
Soğukoğlu, who has connections with Turkey, introduced himself as a soldier in
the region. The movement supported both by Turkey and by the Patriotic Masses
in Syria due to its anti-French character has been strengthened since 1936 and
has become a powerhouse in the region. The murids first clashed with the French
supported local big landowners, then with the French. Finally, the French have
organized a military campaign involving aircrafts against the movement on the Kurd
Mountain. At the end of the campaign, a large number of people have fled to
Turkey and have been settled here. The act that played a part in the
participation of  Hatay in Turkey was
ignored especially because the components of the movement did not fit the frame
of the identity and official political discourse. At the same time, the
movement is not systematic and organized but it is important for Turkey to
demonstrate that it at least shows political intention to take the Aleppo and
its North from time to time as a political maneuver.

Anahtar Kelimeler

Halil İbrahim Soğukoğlu, Mürit Hareketi, Kürtdağı, Hatay

Kaynakça

• Abdo, D. Muhammed, “El Hayat’ül Siyasiye fi Cebeli l-Ekrad fi Kuruni l-Aşrin”(Yirminci Yüzyılda Kürd Dağı’nda Siyasi Hayat), 2007. http://www.syriakurds.com/2007/derasat/der012.htm (25.8.2014).
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Kararname, 3.2.1937, 5986
• ___Kararname, 9.11. 1939, 12304
• ___Kararname, Haziran 1941, 16033
• Bois, Th; V. F. Minorsky; D. N. MacKenzie. Kürtler ve Kürdistan. Çev. Kamuran Fıratlı, İstanbul: Doz Basım Yayın, 2004.
• Çelebioğlu, Şükrü. Mülakat, 2, 2, 2016, Gaziantep.
• Demir, Yaşar. Hatay’da Siyasi Çekişmeler ve Türkiye’nin Politikası (1936-1938) History Studies 2012
• Duman, Çiğdem. Hatay Millet Meclisi (2 Eylül 1938-29 Haziran 1939). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.2008
• Fuccaro, Nelida. “Minorities and Ethnic Mobilisation: The Kurds in Northern Iraq and Syria” In: Meouchy, N. and Sluggett, P., (eds.), The British and French Mandates in Comparative Perspectives. Brill, 2004,pp. 579-595.
• Fuccaro, Nelida. ‘Manda Yönetimi Suriye’sinde Kürtler ve Kürt Milliyetçiliği: Siyaset, Kültür ve Kimlik’, Kürt Milliyetçiliğinin Kökenleri, Abbas Vali (der.) içinde, çev. F. Adsay, Ü. Aydoğmuş, S. Kılıç, İstanbul: Avesta Yayınları, 2005.
• Hourani, A. H. Syria and Lebanon, Beirut: Oxford University Press, 1968.
• İnan, Arı. Tarihe Tanıklık Edenler, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1997.
• Konuralp, A. Nuri. Hatay’ın Kurtuluş ve Kurtuluşu Mücadelesi Tarihi, İskenderun: Hatay Postası Gazetesi Basımevi, 1973.
• Lescot, Roger. Çiyayê Kurmênc û Tevgera Murûdan, wergerandin û perawêznivîsîna Amed; lênêrîna Zînê, Weşanên Komela Jinên Kurdistanê li Swêdê, Stockholm, Sweden, 1993.
• Martin, Thomas. The French Empire Between the Wars, Manchester: Manchester University Press, 2005.
• Melek, Abdurrahman. Hatay Nasıl Kurtuldu?, Ankara, TTK yayınları, 1991.
• Nicolas Van Dam, Suriye’de İktidar Mücadelesi (İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.
• Öztürk, Mustafa. “İzziye Kazasının Kuruluşu ve Milli Mücadeledeki Yeri”, Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Yücel Özkaya’ya Armağan), Ankara, 2005, s. 29-45.
• Öztürk, Mustafa. 1938 Suriye Olayları ve İbrahim Halil Efendi'nin Faaliyetleri, TTK, 1995.
• Payaslı, Volkan. “Halkevlerinin Hatay'daki Faaliyetleri ve Hatay’ın Türkiye'ye Katılım Süreci Üzerindeki Rolü Üzerine Bir Değerlendirme (1937-1939)”. History Studies, Volume 3 / 1 2011
• Pehlivanlı, Hamit. “İkinci Dünya Savaşı Öncesi Milli Emniyet Hizmetleri Teşkilatι İstihbarat Raporlarında Hatay“, 6. Askeri tarih semineri bildirileri, cilt:2, Istanbul, 1997, basιm evi, Genelkurmay basιmevi, 1999, s. 155.
• Soğukoğlu, Muhittin. “Şeyh İbrahim Halil’in Hayatı” Hulasatül-Adab fi Reddis-Serab içinde, İstikamet Yayınları, İstanbul, 1987
• Soğukoğlu, Fehmi. İbrahim Halil Efendi’nin Hayatı ve İtikadi Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2011.
• Topal, Coşkun.“Sancak (Hatay) Sorunu ve İkinci Dünya Savaşı Öncesi Süreçte Arap Kamuoyundaki Etkileri”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009, C. 11, sy. 2, s.1- 16.
• Yorulmaz, Şerife. “Fransız Manda Yönetimi Döneminde İskenderun Sancağı (Hatay)’nın Sosyo-Ekonomik ve Siyasal Durumuna İlişkin Bazı Kayıtlar (1918-1939)”, Atatürk Yolu, cilt 6, sayı 22 kasım 1998. S, 231-259