ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 3, 1135 - 1153, 31.08.2018

İrfan Yıldırım , Zahir Kızmaz

https://doi.org/10.26791/sarkiat.435037

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, lise
öğrencilerinin maruz kaldığı aile içi şiddeti geçerli ve güvenilir bir şekilde
ölçen bir “Şiddet Ölçeği”nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçek
geliştirme sürecinde ilk olarak literatür taraması yapılmıştır. Literatürdeki
kuramsal bilgilerden madde havuzu oluşturulmuş, alandaki uzmanların görüşleri
alınarak ölçek maddeleri gözden geçirilmiştir. Ön uygulama için son hali
verilen 29 maddeden oluşan ölçek Diyarbakır ili Bağlar ilçesindeki liselerde
öğrenim görmekte olan toplam 450 öğrenciye uygulanmıştır. Elde edilen verilerin
istatistiksel analizleri yapılmıştır. Geçerlik ve güvenirlik analizleri için iç tutarlılığa dair
güvenirlik analizi ve açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır.
Faktör yükü düşük olan bir madde ölçekten çıkarılmıştır. Ölçeğe ilişkin analiz
sonuçlarından elde edilen değerlerin alan yazındaki kabul edilebilir kriterlere
uygun ve yeterli düzeyde olduğu görülmüştür. Ölçeğin geçerlik ve güvenirliğine
ilişkin analizlerin sonuçlarına göre, veri toplama aracının geçerli ve
güvenilir ölçüm yaptığı söylenebilir. Sonuç olarak aile içi üç şiddet türünü
(fiziksel, sözel ve ekonomik) esas alan toplam 28 maddeden oluşan bir ölçek
elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ölçek geliştirme, şiddet, aile

Kaynakça

• AKIN, Merve, “Aile İçi Şiddet”, İÜHFM, C.LXXI, Sayı:1, ss.27-42.
• AYAN, Sezer, Aile ve Şiddet, Aile İçinde Çocuğa Yönelik Şiddet, Ütopya Yayınevi, Ankara 2010.
• ARSLAN, Serkan, Ailenin İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okul Başarısı Üzerindeki Etkisi: Ümraniye İçesi Örneği, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2016, “Basılmamış Yüksek Lisans Tezi”.
• BAYGAL, Azize, (2016), “Şiddetin Aile İçi Görünümleri”, Değişen Toplumda Değişen Aile, Siyasal Kitabevi, Ankara 2016, ss. 177-199.
• BAYINDIR, Nida, “Aile İçinde Yaşanan Şiddete Karşı Çocuğun Gösterdiği Tepkiler”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar 2010, Sayı:2, ss.1-9.
• BULUT, Meryem, Şiddet ve Çocuk, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara 2010.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara 2002.
• BYRNE, Barbara M, T. Leanne CAMPBELL, “Cross-Cultural Comparisons And the Presumption of Equıvalent Measurement and Theoretical Structure: a Look Beneath the Surface”, Journal of Cross-Cultural Psychology, 30, 555-574. (1999).
• COMFREY, A. L, LEE, H. B, A First Course in Factor Analysis, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale 1992.
• COSTELLO, A.B, J.W. OSBORNE, (2005). Best practices in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis, Practical Assessment Research & Evaluation, 10 (7), 1-9.
• CUMMINGS, E. M, P. T. DAVIES, Çocuklar ve Evlilik Çatışması, Gül Şendil (Çev.), Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara 2014.ÇELİK, Gizem, Öldüren Erkek(lik)ler, Renas Yayıncılık, İstanbul 2017.
• ÇELİK, H. Eray, Veysel YILMAZ, Yapısal Eşitlik Modellemesi Temel Kavramlar, Uygulamalar, Programlama, Anı Yayıncılık, Ankara 2013.
• ÇETİNKAYA DUMAN, Zekiye, Şerile ÖZDAĞ, Ayşe ÖZCAN, “Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerindeki Etkisi konusunda Hemşire Öğrencilerin Görüşleri”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 50-56.
• ÇOKLUK, Ömay, Güçlü ŞEKERCİOĞLU, Şener BÜYÜKÖZTÜRK, Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları, Pegem Akademik Yayıncılık, Ankara 2012.
• DOLL, William J., Weidong XIA, Gholamreza TORKZADEH, (1994). A Confirmatory Factor Analysis Of The End-User Computing Satisfaction İnstrument, MİS Quarterly, 18 (4), 453-461.
• ENGSTRÖM, Gülseren, Aile İçi Şiddet: Çaresi Ne?, Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri, İstanbul 2013.
• GENÇ, Yusuf, “Gençleri Fiziksel Şiddete İten Sebepler, Öğrenme Yolları ve Şiddet Eğilimleri”, İnternational Journal of Social Science, Yaz-2016, Sayı:44, ss. 51-62.
• HERRİNG, Jonathan, “Ev İçi Şiddetin Tanımlanması: Saldırıdan Cebri Denetime”, Kadına Yönelik Şiddet ve Ev-İçi Şiddet, Savaş Yayınevi, Ankara 2014, ss. 179-195.
• HOOPER, D., J. COUGHLAN, M.R. MULLEN, Structural Equation Modelling: Guidelines For Determining Model Fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
• İBİLOĞLU, Aslıhan Okan, “Aile İçi Şiddet”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, Cilt:4, Sayı:2, ss.204-222.
• KAHRAMAN, Melis Sedef, Gökçe ÇOKAMAY, “Aile İçi Şiddet ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri: Temel Kavramlar, Güvenlik Planı Hazırlama ve Alternatif Tedavi Model Örnekleri”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2016:8. (Çevirimiçi:http://www.cappsy.org), Erişim tarihi:07.01.2018.
• KALYONCU, Hamdi, Aile İçi Şiddet ve Şiddet Ortamında Çocuklar, Yediveren Yayınları, İstanbul 2014.
• KAYMAK ÖZMEN, Suna, “Aile İçinde Öfke ve Saldırganlığın Yansımaları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:37, Sayı:2, ss.27-39.
• KESİCİ, M. Rauf, “Yoksulluk Şiddet Döngüsünün Sosyal Politika Açısından Analizi”, Çalışma, Toplum, Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 2007, No:13/2, ss.121-157.
• KIZMAZ, Zahir, (2006/a), “Okullardaki Şiddet Davranışının Kaynakları Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2006, Cilt: 30, No:1, ss.47-70.
• KIZMAZ, Zahir, (2006/b), “Şiddetin Sosyo-Kültürel Kaynakları Üzerine Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, Cilt: 16, Sayı: 2, ss.247-267.
• KIZMAZ, Zahir, “Modernleşme ve Suç: Kuramsal Açıdan Bir Bakış”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 1, ss.229-240.
• LÖK, Neslihan, Ceyda BAŞOĞUL, Selma ÖNCEL, “Aile İçi Şiddetin Çocuk Üzerindeki Etkileri ve Psikososyal Desteğin Önemi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, Cilt:8, Sayı:2, ss.155-161.
• MARTİN, C.R., R. J, NEWELL, Factor Structure Of The Hospital Anxiety And Depression Scale İn Individuals With Facial Disfigurement. Psychology Health and Medicine, 9 (3), 327- 336.
• MEYDAN, Cem Harun, Harun ŞEŞEN, Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara 2011.
• ODMAN, M. Tevfik, Lütfiye ODMAN, Erkekler de Şiddet Mağduru, Karahan Kitabevi, Adana 2017.
• OKUMUŞ, Eylem, Doğamızdaki Şiddet, Siyah Beyaz Yayınları, İstanbul 2014.
• OSBORNE, Jason W, Anna B. COSTELLO, Sample Size And Subject to İtem Ratio in Principal Components Analysis, Practical Assessment, Research & Evaluation, 9(11).
• ÖZCEBE, Hilal ve Diğerleri, “Ankara’da Bir İlköğretim Okulunda Erken ve Orta Dönem Adolesanlarda Şiddet Algısı ve Şiddet Davranış Sıklığının Değerlendirilmesi 2005” http://iogm.meb.gov.tr/siddetveokul/index.htm.
• ÖZGENTÜRK, İlyas, Vedat KARĞIN, Halil BALTACI, “Aile İçi Şiddet ve Şiddetin Nesilden Nesile İletilmesi”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt:14(4), ss.55-77.
• ÖZGÜR, Gönül, Gülden YÖRÜKOĞLU, Leyla BAYSAN ARABACI, “Lise Öğrencilerinin Şiddet Algıları, Şiddet Eğilim Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2011:2(2)53-60.
• ÖZTÜRK, Aslıhan Burcu, Erkeklik ve Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet: Eşine Şiddet Uygulayan Erkekler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014, “Basılmamış Doktora Tezi”.
• ÖZTÜRK, Emine, Türkiye’de Aile İçi Şiddet, Gece Kitaplığı, Ankara 2017.
• ÖZTÜRK, Hatice Büşra, Mehmet Zeki ILGAR, Ensar ÖZTÜRK, “Aile İçi Şiddetin Akademik Başarı ve Saldırganlıkla İlişkisi”, İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, s.115-167. PALLANT, J, SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows, Australian Copyright, Australia 2005.
• PAGE, Ayten Zara, Merve İNCE, “Aile İçi Şiddet Konusunda Bir Derleme”, Türk Psikoloji Yazıları, Aralık-2008, Cilt:11, Sayı:22, ss.81-94.
• POLAT, Oğuz, Şiddet, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• SARIER, Yılmaz, “Türkiye’de Öğrencilerin Akademik Başarısını Etkileyen Faktörler: Bir Meta-Analiz Çalışması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2016, Cilt:31, Sayı:3, ss.609-627.
• SCHERMELLEH-ENGEL, Karin, Helfried MOOSBRUGGER, Hans MULLER, “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance And Descriptive Goodness-of-fit Measures”, Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• SCHRIESHEIM, Chester A, Regina J. EISENBACH, “An Exploratory and Confirmatory Factor Analytic Investigation of Item Wording Effects on Obtained Factor Structures of Survey Questionnaire Measures”, Journal of Management, 21 (6), 1177-1193.
• SEGARS, Albert. H, Varon GROVER, “Re-examining Perceived ease of Use and Usefulness: a Confirmatory Factor Analysis”, MIS Quarterly, 17 (4), 517-525.SOLAK, Adem, Küresel Şiddet Siyaseti ve Terör, Nobel Yayıncılık, Ankara 2017.
• SEVİM, Yelda, Semra ATAŞ, “Üniversite Gençlerinde Şiddet Eğilimliliği ve Öğrencilerin Aile İçi Şiddete Bakış Açıları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, ss. 285-301.
• STEİGER, James H, “Understanding The Limitations Of Global Fit Assessment İn Structural Equation Modeling”, Personality And Individual Differences, 42 (5), 893-898.
• SÜMER, Nebi, “Yapısal eşitlik modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar”, Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
• ŞAHİN, Figen, Ufuk BEYAZOVA, “Çocuğun Şiddetten Korunma Hakkı”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:151. (Çevirimiçi:http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/151/sahin_beyazova.htm), Erişim tarihi: 08.02.2018.
• ŞENOL, Dolunay, İbrahim MAZMAN, “Çocuğa Uygulanan Şiddet: Türkiye Özelinde Sosyolojik Bir Yaklaşım”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (26): 11-17.
• ŞİMŞEK, Ömer Faruk, Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş (Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları), Ekinoks Yayınları, Ankara 2007.
• TEKİN, Üzeyir, Şiddet, Orient Yayınları, Ankara 2011.
• ÜNAL, Gülseren, “Aile İçi Şiddet”, Aile ve Toplum Dergisi, Cilt:2, Sayı:9.
• ÜNAL, Halime, “Aile İçi Mekanizmalar ve Şiddetin Öğrenilmesi”, Aile ve Şiddet, Hegem Yayınları:29, Ankara 2010, ss.115-131.