NAMAZ KILANIN ÖNÜNDEN ÇEŞİTLİ VARLIKLARIN GEÇMESİNE DAİR RİVÂYETLERİN SENED VE METİN YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 4, 1416 - 1454, 30.12.2018

Fatih Mehmet Yılmaz

https://doi.org/10.26791/sarkiat.475508

Cited By: 1

Öz

Namaz, Allah’a karşı
yapılması gereken kulluk görevlerinin en önemlisi olup bütün peygamberlere farz
kılınmıştır. Hz. Peygamber de bi`setin ilk yıllarından itibaren söz konusu
ibâdeti îfa etmiş, böylesi mühim bir görevin tam ve şartlarına uygun bir
şekilde yerine getirilebilmesi için pek çok kural vaz` etmiştir. Bu bağlamda
bazı rivâyetlerde namaz kılarken sütre edinmeye dair teşvikler yer almış, namaz
kılanın önünden geçilmemesine yönelik hatırlatmalarda bulunularak böylesi bir
davranışın günah olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca bazı haberlerde namaz kılanın
önünden geçen çeşitli varlıkların namazı bozduğundan bahsedilmiştir.

Bu makalede namaz kılanın
önünden geçmekle namazı bozduğu ifade edilen çeşitli varlıklardan bahseden
rivâyetler kütüb-i sitte çerçevesinde ele alınmış, söz konusu hadislerin sened
ve metin tahlilleri yapılarak sıhhat değerlendirmelerine yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Namaz, Huşû, Kadın, Köpek

Kaynakça

• ABDÜRREZZÂK, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San`ânî. el-Musannef. thk. Habîbürrahmân el-A`zamî. 1. Baskı. 12 Cilt. Beyrut: el-Meclisü’l-İlmî, 1390/1970.AHMED B. HANBEL, Ebû Abdullah Ahmed b. Hanbel b. Hilâl b. Esed eş-Şeybânî. Müsned. 6 Cilt. Kâhire: Müessesetü Kurtuba, ts.ÂŞIKKUTLU, Emin. “Meçhul”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2003), 28: 287._______“Mukâribü’l-hadîs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2006), 31: 125.AYDINLI, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü, 5. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2011. AYNÎ, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed el-Aynî. Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîhî’l-Buhârî. 25 Cilt. y.y.: Dâru’l-Fikr, ts._______Şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd. thk. Hâlid b. İbrâhîm el-Mısrî. 1. Baskı. 7 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1420/1999._______Nuhabü’l-Efkâr fî Tenkîhi Mebâni’l-Ahbâr fî Şerhi Meâni’l-Âsâr. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm. 1. Baskı. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nevâdir, 2008/1429.BABANZÂDE Ahmet Naim Bey. Hadis Usûlü ve Istılahları. terc. Hasan Karayiğit. 1. Baskı. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2010. BÂCÎ, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef el-Bâcî. et-Ta`dîl ve’t-Tecrîh limen Harrece lehü el-Buhârî fi’l-Câmii’s-Sahîh. thk. Ebû Lübâbe Hüseyn. 1. Baskı. 3 Cilt. Riyâd: Daru’l-Livâ, 1986/1406.BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Ali el-Beyhakî. es-Sünenü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 3. Baskı. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003/1424.BEZZÂR, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdülhâlık el-Itkî el-Bezzâr. el-Bahru’z-Zehhâr (Müsnedü’l-Bezzâr). thk. Mahfûzurrahmân Zeynüllâh. 1. Baskı. 18 Cilt. Medîne: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1997/1418.BİRIŞIK, Abdülhamit. “Katâde b. Diâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2002), 25: 22.BUHÂRÎ, Ebû Abdullah İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu`fî el-Buhârî. Kitâbü’t-Târîhi’l-Kebîr. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, ts. _______el-Câmiu’l-Müsnedi’s-Sahîhi’l-Muhtasar min Umûri Resûlillâhi ve Sünenihi ve Eyyâmihi. thk. Muhammed Züheyr. 9 Cilt. y.y.: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.BÛSÎRÎ, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Ebî Bekr b. İsmâil el-Bûsîrî. Misbâhü’z-Zücâce fî Zevâidi İbn Mâce. thk. Ivaz b. Ahmed. 1. Baskı, Medîne: 1425/2004.ÇAKAN, İsmail Lütfi. Eroğlu, Muhammed. “Abdullah b. Abbâs b. Abdülmuttalib”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 1988), 1: 77.ÇAKAN, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı. 12. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2013.DÂREKUTNÎ, Ali b. Ömer ed-Dârekutnî. Sünen-i Dârekutnî. thk. Şuayb el-Arnaûd vd. 1. Baskı. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1424/2004._______Zikru Esmâi’t-Tâbiîn ve men ba`dehüm mimmen Sahhat rivâyetühü ani’s-Sikâti ınde’l-Buhârî ve Müslim. thk. Bûrân ed-Dannâvî-Kemâl Yûsuf el-Hût. 1. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübü’s-Sekâfiyye, 1985/1406.EBÛ DÂVÛD, Süleymân b. Eş`as el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Muhammed Avvâme. 2. Baskı. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 2004/1425.EBÛ NUAYM el-İSFAHÂNÎ, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshâk el-İsfahânî. Ma`rifetü’s-Sahâbe. thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. 1. Baskı. 6 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, ts.EBÛ ZÜR`A, Ahmed b. Abdürrahîm b. el-Irâkî. Kitâbü’l-Müdellisîn. thk. Rif`at Fevzî-Abdülmüttalib-Nâfiz Hüseyn Hammâd. 1. Baskı. y.y.: Dâru’l-Vefâ, 1995/1410.EBÜ’L-MUÂTÎ en-Nûrî vd. Mevsûatü Ekvâli’l-İmâm Ahmed fî Ricâli’l-Hadîs ve İlelihi. 1. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Âlimü’l-Kütüb, 1997/1417.EFENDİOĞLU, Mehmet. “Sâlih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2009), 36: 32.ELBÂNÎ, Muhammed Nâsırüddîn el-Elbânî. Sahîhu Sünen-i Ebî Dâvûd. 1. Baskı. 7 Cilt. Küveyt: Dâru Gurâs, 1423/2002._______Sahîhu ve Zaîfü Sünen-i İbn Mâce. 1. Baskı. 3 Cilt. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif, 1417/1997._______Zaîfü Sünen-i Ebî Dâvûd. 1. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Gurâs, 1423/2002.ERBİLÎ, Ebü’l-Berekât Şerefüddîn el-Mübârek b. Ahmed b. el-Mübârek el-Erbilî. Târîhu Erbil (Nebâhatü’l-Beledi’l-Hâmil bi-men Veredehû mine’l-Emâsil). thk. Sâmi es-Sakkâr. 2 Cilt. Irak: Dâru’r-Reşîd, 1980.ETYUBÎ, Ali b. Âdem b. Mûsa el-Etyubî el-Vellevî. Zâhiretü’l-Ukbâ fi Şerhi’l-Müctebâ. 1. Baskı. 46 Cilt. Mekke: Dâr Âl-Bürûm, 1420/1999.FÂLÛCÎ, Ekrem b. Muhammed Ziyâde el-Fâlûcî el-Eserî. el-Mu`cemü’s-Sağîr li Ruvâti’l-İmâm İbn Cerîr et-Taberî. 2 Cilt. Ürdün: ed-Dâru’l-Eseriyye, ts.HALÎL B. MUHAMMED EL-ARABÎ. el-Ferâid alâ Mecmai’z-Zevâid. 1. Baskı. Katar: Dâru’l-İmâm el-Buhârî, 1429/2008.HERERÎ, Muhammed el-Emîn b. Abdullah el-Üremî el-Alevî el-Hererî. el-Kevkebü’l-Vehhâc ve’r-Revdu’l-Behhâc fî Şerhi Sahîh-i Müslim b. el-Haccâc. 1. Baskı. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1430/2009.HEYET. Kitâbü’l-Fıkhi’l-Müyesser fî Davi’l-Kitâb ve’s-Sünne. y.y.: 1424.ICLÎ, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdullah b. Sâlih el-Iclî. Ma`rifetü’s-Sikât min Ricâli ehli’l-İlm ve’l-Hadîs ve mine’d-Duafâî ve Zikri Mezâhibihim ve Ahbârihim. thk. Abdülalîm Abdülazîm el-Bestevî. 2 Cilt. Medîne: Mektebetü’d-Dâr, 1985/1405.ITR, Nûreddin Itr. Menhecü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadîs. 2. Baskı. Dımeşk: 1399/1979.İBN ABDÜLBERR, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdülberr. el-İstîâb fî Ma`rifeti’l-Ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 1. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992/1412._______et-Temhîd lima fi’l-Muvatta mine’l-Meânî ve’l-Esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî-Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî. 26 Cilt. y.y.: 1387/1967.İBN ADÎ, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî (Udeyy) el-Cürcânî. el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvız. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, ts.İBN EBÎ HÂTİM, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim. Kitâbü’l-Cerh ve’t-Ta`dîl.1. Baskı. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1953/1372.İBN EBÎ ŞEYBE, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe. el-Musannef. 1. Baskı. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1989/1409.İBN HACER, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvız. 1. Baskı. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1415/1995._______Takrîbü’t-Tehzîb. thk. Muhammed Avvâme. 1. Baskı. Suriye: Dâru’r-Reşîd, 1986/1406._______Tehzîbü’t-Tehzîb. 1. Baskı. 12 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârif, 1326._______Lisânü’l-Mîzân. 2. Baskı. 7 Cilt. Beyrut: Mektebetü Matbaatü’l-İslâmiyye, 1390/1971. İBN HAZM, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî. el-Muhallâ bi’l-Âsâr. thk. Abdülgaffâr Süleymân el-Bendârî. 1.Baskı. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1425/2003.İBN HİBBÂN, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Kitâbü’s-Sikât. 1. Baskı. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârif el-Osmâniyye, 1973/1393._______Kitâbü’l-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn ve’d-Duafâ ve’l-Metrûkîn. thk. Mahmûd İbrâhîm Zâyid. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, ts.İBN MÂCE, Ebû Abdullâh Muhammed b. Zeyd el-Kazvînî. Sünen-i İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 Cilt. Kâhire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.İBN MANZÛR, Ebü’l-Fazl Cemâleddîn Muhammed b. Mükerrem İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdr, ts.İBN MENCÜVEYH, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Muhammed b. İbrâhîm İbn Mencüveyh. Ricâlü Sahîh-i Müslim. thk. Abdullah el-Leysî. 1. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, 1987/1407.İBN SA`D, Muhammed b. Sa`d b. Menî` el-Hâşimî el-Basrî. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 2. Baskı. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1997/1418.İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed İbnü’l-Cevzî. Kitâbü’d-Duafâ ve’l-Metrûkîn. thk. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî. 1. Baskı. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1986/1406._______ et-Tahkîk fî Ehâdîsi’l-Hilâf. thk. Mesad Abdülhamîd Muhammed es-Sa`danî. 1. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1415/1994.İBNÜ’L-ESÎR, Izzüddîn İbnü’l-Esîr Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî. Üsdü’l-Gâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe. thk. Ali Muhammed Muavvız-Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 2. Baskı. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003/1424.İBRÂHÎM MUSTAFA vd. Mecmeu’l-Lüğa el-Arabiyye, el-Mu`cemü’l-Vasît. 4. Baskı. Mısır: Mektebetü’ş-Şurûku’d-Düveliyye, 2004/1425.İSHÂK B. MENDE, Ebû Abdullah Muhammed b. İshâk b. Mende. Fethu’l-Bâb fi’l-Künâ ve’l-Elkâb. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâriyâbî. 1. Baskı. Riyâd: Mektebetü’l-Kevser, 1996/1417.KÂSÂNÎ, Ebû Bekr b. Mes`ûd b. Ahmed el-Kâsânî. Bedâiu’s-Sanâi` fî Tertîbi’ş-Şerâi`. 2. Baskı. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1986/1406.KELÎBÛLÎ, Abdurrahman b. Muhammed b. Süleymân el- Kelîbûlî. Mecmeu’l-Enhür fî Şerhi Mülteka’l-Ebhur. 1. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1989/1419. KOÇKUZU, Ali Osman. Hadiste Nâsih-Mensûh Meselesi. 2. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2016.KOÇYİĞİT, Talat. Hadis Terimleri Sözlüğü. 1. Bası. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.KUTLAY, Halil İbrahim. Hadiste Sened Tenkidi. İstanbul: Elif Yayınları, 2015.MAKDİSÎ, Muhammed b. Abdurrahman b. Muhammed b. Ahmed b. Süleymân b. Hamze el-Makdisî. Men Tekelleme fîhi’d-Dârekutnî fî Kitâbi’s-Sünen mine’d-Duafâi ve’l-Metrûkîn ve’l-Mechûlîn. thk. Ebû Abdullah Hüseyn b. Ukkâşe. 1. Baskı. Katar: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şüûni’l-İslâmiyye, 1428/2007.MİZZÎ, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf el-Mizzî. Tehzîbü’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma`rûf. 1. Baskı. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992/1413. MOĞULTAY B. KILIÇ, Alâuddîn Moğlultay İbn Kuleyh b. Abdullah el-Hanefî. Şerhu Sünen-i İbn Mâce. thk. Kâmil Avîza. 1. Baskı. 5 Cilt. Riyâd: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1999/1419._______ İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl. thk. Âdil b. Muhammed-Üsâme b. İbrâhîm. 1. Baskı. 12 Cilt. y.y.: 2001/1422.MUHAMMED MEHDÎ el-Müslimî vd. Mevsûatü Akvâli Ebi’l-Hasen ed-Darekûtnî fî Ricâli’l-Hadîs ve Ilelihi. 1. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Âlimü’l-Kütüb, 2001.MÜSLİM, Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Künâ ve’l-Esmâ. thk. Abdürrahîm Muhammed Ahmed el-Kaşkarî. 1. Baskı. Medîne: el-Meclsü’l-İlmî, 1984/1404._______ el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arâbî, ts.NESÂÎ, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî el-Horasânî en-Nesâî. el-Müctebâ. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 9 Cilt. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâtü’l-İslâmiyye, ts.NESEFÎ, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed en-Nesefî. Kenzü’d-Dekâik. thk. Sâid Bekdâş. 1. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2011/1432.SAFEDÎ, Ebü’s-Safâ Salâhuddîn Halîl b. Aybeg es-Safedî. el-Vâfî bi’l-Vefayât. thk. Ahmed el-Arnâûd-Türkî Mustafa. 1. Baskı. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, 2000/1420. SEHÂVÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdurrahman es-Sehâvî. Fethu’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l-Hadîs. thk. Ali Hüseyn Ali. 1. Baskı. 5 Cilt. Kâhire: el-Mektebetü’s-Sünne, 2003/1424.SİNDÎ, Ebü’l-Hasen el-Hanefî es-Sindî. Şerhu Sünen-i İbn Mâce el-Kazvinî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, ts.SÜBKÎ, Mahmûd Muhammed Hattâb es-Sübkî. el-Menhelü’l-Azbü’l-Mevrûd Şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd. 2. Baskı. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’t-Târîhu’l-Arabî, 1394.SÜYÛTÎ, Ebû Bekr Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebû Bekr es-Süyûtî. Tabakâtü’l-Huffâz. 2. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1994/1414.ŞÂFİÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İdrîs eş-Şâfiî. İhtilâfü’l-Hadîs. thk. Rif`at Fevzî. 1. Baskı. 11 Cilt. y.y.: Dâru’l-Vefâ, 2001/1422. (el-Ümm İçinde) ŞÜRÜNBÜLÂLÎ, Ebü’l-İhlâs Hasen b. Ammâr b. Alî eş-Şürünbülâlî. Nûru’l-Îzâh ve Necâtü’l-Ervâh fi’l-Fıkhi’l-Hanefî. thk. Muhammed Üneys Mehrât. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2013/1434.TABERÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu`cemü’l-Kebîr. thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.TAHÂVÎ, Ebû Ca`fer Ahmed b. Selâme b. Abdülmelik et-Tahâvî. Şerhu Meâni’l-Âsâr. thk. Muhammed Zührî en-Neccâr. 1. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: 1399/1979.TAHHÂN, Mahmûd et-Tahhân. Teysîru Mustalahi’l-Hadîs. 11. Baskı. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif, 1432/2011.TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmizî. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2. Baskı. 5 Cilt. Mısır: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1397/1977.TUKSAL, Hidayet Şefkatli. Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri. 6. Baskı. Ankara: Otto, 2016.YAŞAROĞLU, M. Kâmil. “Namaz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2006), 32: 350.YÜCEL, Ahmet. “Hasan-ı Basrî, Hadis İlmindeki Yeri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 1997), 16: 303._______ “Sadûk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2008), 35: 431.ZEHEBÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî. el-Muğnî fi’d-Duafâ. thk. Nureddîn Itr. 2 Cilt. Katar: İdâretü İhyâi’t-Türâs, ts._______ Mîzânü’l-İ`tidâl fî Nakdi’r-Ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, ts._______ Zikru Esmâi men Tüküllime fîhi vehüve Müvessak. thk. Muhammed Şekûr b. Mahmûd. 1. Baskı. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, 1986/1406._______ el-Kâşif fî Ma`rifeti men lehü Rivâyetün fi’l-Kütübü’s-Sitte. 1. Baskı. 2 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble, 1992/1413._______ Tezkiratü’l-Huffâz. 1. Baskı. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1998/1419._______ Siyerü A`lâmi’n-Nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaûd. 2. Baskı. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1982/1402._______ Tenkîhu’t-Tahkîk fî Ehâdîsi’t-Ta`lîk. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1421/2000.ZERKEŞÎ, Bedrüddîn ez-Zerkeşî. el-İcâbe li Îrâdi Mestedrekethü Âişe ale’s-Sahâbe. thk. Rif`at Fevzî. Kâhire: Mektebetü’l-Hâncî, 1421/2001.ZEYLAÎ, Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf ez-Zeylaî el-Hanefî. Nasbü’r-Râye fi’l-Ehâdîsi’l-Hidâye maa Haşiyetihi Buğyetü’l-Elmaî fî Tahrîci’z-Zeylaî. thk. Muhammed Avvâme. 1. Baskı. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 1418/1997.ZİRİKLÎ, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn ez-Ziriklî. el-A`lâm. 15. Baskı. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Milliyyîn, 2002.ZÜHAYLÎ, Vehbe ez-Zühaylî. el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletühü. 4. Baskı. 10 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, ts.ZÜRKÂNÎ, Muhammed b. Abdülbâkî b. Yûsuf ez-Zürkânî. Şerhu’z-Zürkânî alâ Muvatta-i İmam Mâlik. thk. Tâha Abdürraûf Sa`d. 4 Cilt. Kâhire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, 1424/2003.