İRAN İSLAM DEVRİMİ’NE DAİR TANIMLAMALAR/KAVRAMSALLAŞTIRMALAR: 1978-1990 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE YAYIMLANAN İSLAMİ DERGİLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 3, 1282 - 1299, 31.12.2019

Hülya Özkan

https://doi.org/10.26791/sarkiat.631337

Cited By: 1

Öz

1979’da gerçekleşen İran İslam
Devrim, bölge ülkeleri üzerinde olduğu kadar yakın komşusu olan Türkiye
üzerinde de önemli etkilere neden olmuştur. Özellikle bölgedeki ve Türkiye’deki
İslami duyarlılığa sahip olan gruplarda ciddi etkileşimlere zemin hazırlamıştır.

Bu çalışmada İran’da gerçekleşen
devrimin Türkiye’deki İslami yayınlar üzerindeki etkisi tahlil edilmiştir.
1978-1990 yılları arasında Türkiye’deki İslami gruplar tarafından neşredilen
dergilerde devrimin hangi ifadeler ile tanımlandığı/kavramsallaştırıldığı,
devrimin hangi kimlikler üzerinden aktarıldığı tespit edilmeye çalışılmıştır.
Çalışma kapsamına dahil edilen dergiler içerik analizi yöntemi ile taranarak
devrimi konu edinen haber ve makale metinleri saptanmış, söz konusu metinlerde
devrimin hangi kavramlar üzerinden okurlara aktarıldığı ortaya konmuştur.
Toplam 29 dergide yer verilen haber/makale metinlerinde yazar ve dergilerin
devrime ilişkin yaklaşımları ve tanımlamaları üzerinde durularak devrimin
Türkiye’deki yayın organlarınca nasıl algılandığının çerçevesi çizilmiştir.

Çalışma kapsamındaki metinlerde
devrime ilişkin “İran Devrimi”, “İran
İslam Devrimi”, “Humeyni Devrimi”, “İran Hadisesi” gibi tanımlamaların
yapıldığı belirlenmiş olup metin içerikleri çözümlenirken de sıralanan
tanımlamaların hangi bağlamlarda yapıldığı üzerinde ayrıca durulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

İran, Devrim, İslami Dergiler, Türkiye’de İslami Yayıncılık, Ayetullah Humeyni

THE DEFINITIONS/CONCEPTUALIZATIONS ABOUT IRANIAN ISLAMIC REVOLUTION: AN INVESTIGATION OF ISLAMIC MAGAZINES PUBLICATIONS IN TURKEY BETWEEN 1978-1990

Öz

Iranian Islamic Revolution in 1979 has caused a
significant impact on the countries of the region as much as in Turkey. This
effect has led to serious interactions on the Islamic groups in the countries
of the region and Turkey.

This study analyzed the impact of the Iranian
Islamic revolution on Turkish Islamic group's publications. This study focuses
on which expressions are defined/conceptualized and on which identities of the
revolution are transferred by the publicators between 1978-1990 in Turkey. The
journals covered in the study were searched by the content analysis method.
News and article texts about the revolution were determined. In these texts,
the concepts about the revolution transferred to the readers were
exposed.  In the news and article texts of 29 different journals, the
approaches and definitions of authors and journals related to the revolution
have been highlighted. The study defines the perception of the publisher in
Turkey about the revolution.  

In the study, definitions such as "Iranian Revolution”, "Iranian
Islamic Revolution”, "Revolution of Khomeini " and "Iranian
Incident” were determined and analyzed in the text contents. In the
analysis of the text contents, it is also emphasized in which contexts the
definitions are made.

Anahtar Kelimeler

Iran, Revolution, Islamic Journals, Islamic Publishing in Turkey, Ayatollah Khomeini

Kaynakça

• Ahmedi, Hamid. Revabıte Ferhengiye Cumhuriye Eslamiye Iran ve Emsayegan (Mutalehe Moridi: Keşvere Torkiye), Pejoyeşgahe Ferhenge Honer ve Irtıbatat, Tahran, 2011.
• Fekri, Amir Ahmad. Tarihsel Gelişim Sürecinde İran Devrimi, İstanbul: Mızrak Yayıncılık, 2011.
• Diriliş, “Gündem: İran”, Diriliş Dergisi, (9 Haziran 1989): 1.
• Fekri, Amir Ahmad. “Marksizm ve İran Devrimi Deneyimi”, Tezkire Dergisi, 31-32, (2003): 185-198.
• Zare, Muhammedrıza. Elele Rosde İslamgerayi Der Torkiye, Muesseseye Mutalaate Endişesazane Nur, Tahran, 2008.
• Çetinsaya, Gökhan. “Türk-İran ilişkileri”, Türk Dış Politikasının Analizi, Derleyen: F. Sönmezoğlu, Der Yayınları, İstanbul, 1998.
• Hışıroğlu, Ali. “İran Devrimi Diyor ki…”, Son Karar Dergisi, (Kasım 1988): 2.
• Tufan, Muhittin “Humeyni Öldü”, Son Karar Dergisi, (Temmuz 1989): 15.
• Bill, James A. “Devrimci İran’da İktidar ve Din”, İktibas Dergisi, (Mart 1986): 8.
• Nur, İhsan. “7. Yıl dönümünde İran İslam Devrimi”, Girişim Dergisi, (Şubat 1986): 12.
• Girişim, “İran İslam Devrimini Doğru Değerlendirememek Sorunu Çerçevesinde”, Girişim Dergisi, (Mayıs 1989): 3.
• Muzafferoğlu, Fehmi. “İran’da Devrim Dört Yılını Doldurdu”, Mavera Dergisi, (Nisan 1984): 1-3.
• Fedai, “İran ve Cahil Mollalar”, Fedai dergisi, İzmir: Ocak 1979, s.15
• Sakallıoğlu, Nizami. “İran Olayları ve Türkiye’deki Basın”, Hilal Dergisi, (Şubat 1979): 1.
• Kriter, “İran”, Kriter Dergisi, (Aralık 1978): 13.
• Bayraktaroğlu, H. “Ortadoğuya Yerleşen Emperyalizm ve İran İhtilali”, Pınar Dergisi, (Mart 1979): 5.
• Yalçıntaş, Nevzat. “İran İhtilali Üzerine”, Sebil Dergisi, (05.02.1979): 3.
• Suleri, Z.A. “İran Devrimi Batı’nın Yüreğine Allah Korkusunu Yerleştirdi”, Sebil Dergisi, (04.05.1979): 16.
• Hatemi, Hüseyin. “İran’da Gerçekleşen Zafer İslamındır!”, Sebil Dergisi, (05.02.1979): 11.
• Time, “İran Devrimi Azerbaycan’ı Etkileyecek Mi?” Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (24 Temmuz 1979): 2.
• Yeniden Milli Mücadele, “Humeyni de Aynı Oyunun İçinde Mi?”, Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (17 Nisan 1979): 6.
• Yeniden Milli Mücadele, “Emperyalizmin İran Oyunu”, Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (13-20 Şubat 1979): 1.
• Yeniden Milli Mücadele, “Batı Humeyni Hareketini Niçin Destekliyor?”, Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (20 Şubat 1979): 4.
• Ceylan, H. Hüseyin. “Körfez Üzerinde Oyunlar ve İran-Irak Savaşının Geleceği”, Dış Politika Dergisi, (Temmuz 1988): 128.
• Taha, Ahmet. “İran-Irak Savaşı Ve…”. Dış Politika Dergisi, (Mart 1988): 152.
• Şura, “İran Şeriat İstiyor”, Şura dergisi, Ankara: 18 Mayıs 1978, s.7
• Şura, “Müslümanlar Ayağa Kalkıyor, Aklı Olan Bu Kavgaya Baş Kor!”, Şura Dergisi, (26 Ekim 1978): 4. Şura, “Fatih Akıncıları: İran’daki Savaş, Bizim Savaşımızdır”, Şura Dergisi, (18 Eylül 1978): 4. Tevhid, “İran’daki Zafer Bütün Müslümanların Zaferidir”, Tevhid Dergisi, (19 Şubat 1979): 10. Tevhid, “Allah’ın Yardımı İle Hareket Zafere Ulaşacak”, Tevhid Dergisi, (8 Ocak 1979): 3. Tevhid, “İran’da Zafere Duacıyız!..”, Tevhid Dergisi, (17 Aralık 1978): 3.
• Hicret, “Amerikan Emperyalizmi Geri Vites’e Taktı!”, Hicret Dergisi, (10 Aralık 1979): 10-11. Aylık Dergi, “Recep Yumuk’la İran İzlenimleri Üstüne Bir Söyleşi”, Aylık Dergi, (Temmuz 1982): 105.
• İmran, A. “İran ve Büyüyen Korku”, Mavera Dergisi, (Şubat 1979): 38-40.
• Koru, Fehmi. “İran”, Mavera Dergisi, (Nisan 1983): 7-9.
• Bulaç, Ali. “Orta Doğu Kan Revan”, Mavera Dergisi, (Şubat 1987): 2-4.
• Bulaç, Ali. “İran Üzerine”, İslami Hareket Dergisi, (10 Şubat 1979): 8.
• Yaman, Ahmet. “Bağdat'ın Yeni Beyi: Batıya Daha Batıya”, Akıncılar Dergisi, (3 Ağustos 1979): 7.
• Çandar, Cengiz. “İran Uluslararası Statüko İle Uzlaşmak Zorunda Kaldı”, Dış Politika Dergisi, (Nisan 1989): 77.
• Mengüç, Mehmet. “Humeyni’nin Kitabının Getirdiği Yeni Yorumlar ve İran Meselesine Bakış Tarzımız”, (20 Haziran 1979): 4.
• Akıncılar, “Suriye İkinci Bir İran Olacak Mı?”, Akıncılar Dergisi, (19 Eylül 1979): 9.
• Çileçöp, Kamil. “İslama Dayanan Hareketler ve Batı’nın Bu Hareketler Karşısındaki Tavrı”, Pınar Dergisi, (Haziran 1980): 19-23.
• Sebil, “İran’da Neler Yapıldı?”, Sebil Dergisi, (21.04.1980): 8.
• Girişim, “İran’daki Son Gelişmeler ve Munteziri Meselesi”, Girişim Dergisi, (Mayıs 1989): 30.
• Girişim, “İran İslam Devrimini Doğru Değerlendirememek Sorunu Çerçevesinde”, Girişim dergisi, (Mayıs 1989): 3.
• Hürriyet, “Humeyni’nin Hostesleri Tek Tip”, İktibas Dergisi, (1 Eylül 1982): 9.
• Aylık Dergi, “İktibas Dergisi Sahibi Ve Yayımcısı Ercümend Özkan İle Bir Söyleşi”, İktibas Dergisi, (15 Ocak 1984): 13.
• İslami Hareket, “İran Yön Değiştiriyor”, İslami Hareket Dergisi, (10 Şubat 1979): 8.
• İslami Hareket, “İran’da İslami Hakimiyete Doğru”, İslami Hareket Dergisi, (1 Ocak 1979): 6.
• İslami Hareket, “İran İnkılabının Muhasebesi”, İslami Hareket Dergisi, (1 Eylül 1980): 12.
• Hakim, Said. “İslam ve İnkılap Düşmanları”, İnsan Dergisi, (1990): 33.
• Hakim, Said. “İmamet Sorunu”, İnsan Dergisi, (1989): 13.
• Müftüoğlu, Atasoy. “İslam’ın İfadesi Olmak”, Bu Meydan Dergisi, (Temmuz 1989): 15.
• Hicret, “Demirel Humeyni’ye Esef Etti”, Hicret Dergisi, (24 Aralık 1979): 12.
• Hicret, “Prof. Hamid Algar'la Mülakat”, Hicret Dergisi, (21 Ocak 1980): 8.
• Yeniden Milli Mücadele, “İran Devrimi Bir Yılda Ülkeyi Nereye Getirdi?”, Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (18 Mart 1980): 7.
• Yeniden Milli Mücadele, “İran’da Son Söz Kimin Olacak?”, Yeniden Milli Mücadele Dergisi, (14 Temmuz 1979): 6.
• Nesil, “Anarşiye Bir Bakış: Ehl-i Sünnet Açısından Şiilik ve İran Hadiseleri”, Nesil Dergisi, (Ağustos 1979): 3.
• Hilal, “Humeyni ve İran İslam İnkılabı Hakkında Mevdudi Diyor Ki!”, Hilal Dergisi, (Ağustos 1979): 15.
• İran Kültür Evi, “İran’da”, İslam Dergisi, (Ağustos 1985): 42.
• Eş Çakırgil, Selahaddin. “Allah’a İmanın İlk Şartı Tağutlara İsyan Etmektir”, Hicret Dergisi, (1979): 8.
• Eş Çakırgil, Selahaddin. “Hedefimiz: Sınıfsız ve sınıfsız tek İslam Devleti!”, Hicret Dergisi, (Nisan 1980): 12.
• Sıddıki, Kelim “Hizbullah’ın Zaferi ve Yeni Bir Dönem Açan İmam’ın Fetvası”, Girişim Dergisi, (Ağustos 1988): 42.
• Rayet, “İran’da İnkılabın Birinci Yılı”, Rayet Dergisi, (Ocak 1980): 12.
• Coşkun, Bilal. “İslam İnkılabı, Tarihinin En Güçlü ve En Heyecanlı Günlerini Yaşıyor!..”, Davet Dergisi, (Mart 1990): 14.